Αμμόχωστος και Θουκυδίδης

Σύμφωνα με δελτίο τύπου που εξέδωσε ο Δήμος Αμμοχώστου στις 9 Αυγούστου το Δημοτικό Συμβούλιο της πόλης με επιστολές που απέστειλε στην Ειδική Απεσταλμένο του ΟΗΕ στην Κύπρο Λ. Μπάτενχάιμ και στην Επίτροπο Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ Β. Ρέντινγ ζητά την «άμεση παρέμβαση της ΕΕ και του ΟΗΕ για εσκεμμένες πράξεις βεβήλωσης σε εκκλησίες στην κατεχόμενη Αμμόχωστο».

Με αφορμή την ανακοίνωση του Δήμου Αμμοχώστου, μπορούμε να διατυπώσουμε ένα ειδικότερο σχόλιο με γενικότερη αξία που έρχεται από το βιβλίο του Βύρωνος Θεοδωρόπουλου «Θουκυδίδη Επίκαιρος». Ένας πολύπειρος διπλωμάτης, τέως Γ.Γ. στο ελληνικό ΥΠΕΞ, μέσα από το έργο του αξιολογεί και προεκτείνει τη σκέψη του μεγάλου ιστορικού. Σύμφωνα με τον Β. Θεοδωρόπουλο ο Θουκυδίδης παρουσιάζει τους τρεις τύπους διπλωματικής επιχειρηματολογίας:

        – «Το συμφέρον σας είναι να κάνετε αυτό που σας ζητάμε».

        – «Εμείς έχουμε το δίκαιο με το μέρος μας, ενώ οι αντίπαλοι, μας αδικούν».

        – «Εμείς είμαστε οι πιο δυνατοί, άρα επιβάλλουμε τη θέλησή μας».

Στη διπλωματική πρακτική, έρχονται οι Κερκυραίοι στη διάρκεια του Πελοποννησιακού Πολέμου (αίτημα προς Αθηναίους) για να βεβαιώσουν ότι η πρώτη επιχειρηματολογία είναι η πιο σωστή. Ότι όσοι ζητούν βοήθεια πρέπει να πείσουν ότι αυτό που ζητούν είναι συμφέρον, ή πάντως δεν είναι επιζήμιο για εκείνους από τους οποίους ζητούν τη βοήθεια. (σελ. 62). Ο συγγραφέας του βιβλίου Β. Θεοδωρόπουλος σχολιάζει με αναφορές στο σήμερα:

«Πόσο βάρος ρίχνουμε στις προσπάθειες μας να αποδείξουμε ότι σε τούτο ή σε εκείνο το ζήτημα έχουμε δίκαιο, ότι αυτά λέει η τάδε διεθνής συνθήκη; Γιατί πιστεύουμε με τόση βεβαιότητα ότι αν επικαλεστούμε κάποιαν απόφαση του ΟΗΕ, ή κάποια διεθνή γνωμοδότηση, θα έχουμε κατοχυρώσει τα δίκαιά μας; Δεν είναι και αμελητέα αυτά τα νομικά επιχειρήματα, αλλά δεν είναι αρκετά για να πείσουν είτε την απέναντι πλευρά είτε τους τρίτους για να τους κάνει να ενεργήσουν σύμφωνα με αυτά που θα θέλαμε. Το κείμενο του Θουκυδίδη έρχεται να μας υποδείξει ότι δεν είναι πάντοτε αυτή η πιο αποτελεσματική επιχειρηματολογία. Ο Θουκυδίδης το βεβαιώνει. Τελικά η επιχειρηματολογία που αποδείχθηκε η πιο αποτελεσματική ήταν αυτή που στηρίχθηκε πάνω στην επίκληση ότι «συμφέρον σας είναι να κάνετε αυτό που σας ζητάμε…» (σελ. 70).

Στο κεφάλαιο «Η δημαγωγία» η διάκριση σε δύο τύπους πολιτικών έχει ιδιαίτερη αξία. Από τη μια είναι ο Αλκιβιάδης και ο Κλέων. Από την άλλη ο Περικλής και ο Νικίας. Ο πρώτος τύπος πολιτικού αφορά την «πρόσκαιρη επιτυχία της προσωπικής τους δημαγωγίας». Ο δεύτερος τύπος πολιτικού είναι εκείνος που η «φιλοδοξία του αποβλέπει στο μονιμότερο συμφέρον της πόλης, όχι στην απόλαυση πρόσκαιρης προσωπικής δόξας» (σελ. 75).

Ο Αλκιβιάδης προικισμένος αναμφίβολα με πολλά χαρίσματα, τα σπαταλά εξαρχής για να ικανοποιήσει αυτό που πιστεύει πως είναι αρεστό στο λαό. Ο Περικλής, αντίθετα, είναι με τη σωστή έννοια της λέξης «δημαγωγός», γιατί είναι ηγέτης του δήμου, όχι ουραγός. Έχει το κύρος τόσο για το αξίωμα, όσο όμως και για την κρίση του και επιπλέον είναι «χρημάτων διαφανώς αδωρότατος». Δε μιλάει στο πλήθος «προς ηδονήν», και δε διστάζει «και προς οργήν τι αντειπείν», (σελ. 78).

Καταληκτικά ο Θουκυδίδης θα έπρεπε να ήταν ένας διαρκής «παιδαγωγός» για πολιτικούς και διπλωμάτες.  Η σκέψη του είναι επίκαιρη, σημαντική, καθοδηγητική. Δεκαετίες εκδίδουμε ψηφίσματα για το κυπριακό και την κατοχή, στέλλουμε επιστολές στη διεθνή κοινότητα για διάφορες ενέργειες της κατοχικής δύναμης. Δεν γνωρίζω αν μελετήσαμε ποτέ αν αυτή η (χρήσιμη) τακτική, έχει αποδώσει κάτι αξιόλογο. Μήπως μαζί με την τακτική αυτή θα μπορούσαμε να διαβάσουμε πιο προσεκτικά τον Θουκυδίδη;