Νέο σχέδιο για την Τοπική Αυτοδιοίκηση

Καθώς εντείνονται οι διεργασίες για την εκλογική αναμέτρηση του Δεκεμβρίου, το ερώτημα είναι πολύ σαφές: τοπική αυτοδιοίκηση με αυτοδιοικητικά χαρακτηριστικά ή κεντρικές αποφάσεις με κατάλυση κάθε έννοιας σεβασμού στις τοπικές κοινωνίες;

Η Κύπρος έχει βαθειά παράδοση υιοθέτησης πρακτικών επιβολής της στενοκομματικής άποψης πάνω σε (σχεδόν) κάθε κοινωνική δραστηριότητα-σωματεία, σχολείο, ποδόσφαιρο, συνδικάτα, πολιτισμός..

Η Τ.Α. , όμως, πλέον ξεπέρασε με την πολύχρονη δράση της την περίοδο της εφ’ όλης της ύλης κεντρικής κατανομής δήμων/κοινοτήτων.

Ασφαλώς τα κόμματα-με συνεργασίες ή όχι- δίνουν τη μάχη κυρίως για τους μεγάλους δήμους, δίνουν το πολιτικό χρώμα εκεί που διαμορφώνονται τα κύρια πολιτικά χαρακτηριστικά (πολιτικές για την ΤΑ, οικονομικά, εισηγήσεις για ενδυνάμωση του αυτοδιοικητικού πλαισίου, Επιτροπή Περιφερειών της ΕΕ). Ταυτόχρονα αφήνουν μεγάλο περιθώριο για τις τοπικές πρωτοβουλίες γιατί η Τ.Α. μέσα στο ευρωπαϊκό πλαίσιο χρειάζεται μια νέα αρχή. Χρειάζεται νέο θεσμικό πλαίσιο, νέους πόρους, και κυρίως ακηδεμόνευτη δράση που θα οδηγεί στο να επιλέγουμε τους καλύτερους στους δήμους και τις κοινότητες. Χρειάζεται αξιοποίηση της πλούσιας ευρωπαϊκής εμπειρίας έτσι που η Τ.Α. να αποκτήσει νέες αρμοδιότητες προς όφελος του απλού πολίτη.

Η ΤΑ εξακολουθεί να στερείται πόρων και σύγχρονης διοικητικής αυτοτέλειας. Ελέγχεται από την κεντρική πολιτική εξουσία, είναι συχνά ανήμπορη να φύγει από το βραχνά του ελέγχου από την κυβερνητική γραφειοκρατία.

Η Λευκωσία διαιρείται σε μεγάλο αριθμό δήμων. Η διαίρεση έγινε με παραδοσιακά κριτήρια: το χωριό που μεγάλωσε(Λατσιά), οι περιοχές που μάζεψαν κόσμο (Άγιος Δομέτιος , Έγκωμη) και θέλουν να έχουν το «δήμο» τους. Η αντίληψη αυτή είναι ξεπερασμένη. Χρειάζεται μια άλλη αντίληψη για την μορφή και το σχεδιασμό της Τ.Α. που να ανταποκρίνεται στις πραγματικές ανάγκες της Λευκωσίας (ή της περιοχής της μείζονος Λεμεσού) και πάνω σε αυτή να αρχίσει ένας διάλογος που θα στοχεύει στην ανάγκη για ενοποίηση/ισχυροποίηση των δήμων που κατοικούν στην ίδια γειτονιά.

Οι κοινότητες είναι πολυτεμαχισμένες στη λογική του μικρού αλλά «δικού» μας χωριού. Τα πιο πάνω συμβάλλουν στον κατακερματισμό των τοπικών δυνάμεων, στην αδυναμία δημιουργίας μεγάλων έργων υποδομής, και στην Τ.Α. με αδύνατα οικονομικά.

Είναι μοναδικό ρεκόρ να έχει η Κύπρος 24 δήμους στις ελεύθερες περιοχές όταν το συνολικό μας μέγεθος είναι ίσο-περίπου- με τον πληθυσμό του Δήμου Περιστερίου.

Η εκλογική αναμέτρηση του προσεχούς Δεκεμβρίου είναι μια δυνατή ευκαιρία για να τεθούν προς δημόσια συζήτηση τα μείζονα. Ασφαλώς έχει σημασία το ποιος θα γίνει κοινοτάρχης ή δήμαρχος στον ένα ή τον άλλο χώρο. Είναι όμως εξίσου ενδιαφέρον να διατυπωθούν σοβαρές προτάσεις με σύγχρονο πνεύμα για την ισχυρή ΤΑ , ικανή να παίξει το ρόλο της μέσα στις νέες συνθήκες. Η μεταρρύθμιση στο χώρο της Τ.Α. είναι μια πολύ δύσκολη υπόθεση. Συγκρούονται οι παραδοσιακές δυνάμεις που θέλουν την Τ.Α. βραχίονα της εκάστοτε κυβερνητικής εξουσίας με εκείνες τις δυνάμεις που θέλουν την Τ.Α. χώρο έκφρασης της τοπικής κοινωνίας, εργαλείο επίλυσης των τοπικών προβλημάτων, κορυφαίο θεσμό μιας αποκεντρωμένης, συμμετοχικής, ισχυρής πολιτείας. Η μεταρρύθμιση στο χώρο της Τ.Α. είναι μια δύσκολη υπόθεση: όλοι τη συμπαθούν αλλά ελάχιστοι την προωθούν με έργα γιατί απαιτεί περιορισμό θέσεων, συνένωση δυνάμεων. Πολλοί προτιμούν μια γραφειοκρατική και διαδαλώδη λειτουργία της Τ.Α. γιατί αυτή η κατάσταση χορηγεί τίτλους και παράγει κοινωνικό παραγοντισμό. Αυτό όμως δεν σημαίνει αποκέντρωση: στην ουσία αποτελεί μια συντηρητική διαχείρηση στο χώρο της Τ.Α. γιατί δεν είναι σε θέση να διαχωρήσει την πολιτική που δίνει νέες δυνάμεις στο χώρο από την λογική που εγκλωβίζει την Τ.Α. στον χώρο του μικροκομματικού ή προσωπικού «διακανονισμού» που αφήνει τα βασικά στην ακινησία.