Οι “δεύτεροι” επί σκηνής

Στη διεθνή σκηνή συχνά οι «δεύτεροι» του έργου αποκλείονται από την ειρηνευτική διαδικασία. Το Ισραήλ λ.χ. θεωρεί ότι η Συρία είναι η «κακή» πλευρά στη διαδικασία και για πολλά χρόνια αρνείται να συνομιλήσει μαζί της. Ως αποτέλεσμα αυτής της άρνησης, η Τουρκία πήρε την πρωτοβουλία και διεξάγει έμμεσες συνομιλίες ανάμεσα σε Ιερουσαλήμ- και Δαμασκό. Έχουν διεξαχθεί τέσσερις γύροι σε διάστημα επτά μηνών. Ο πρωθυπουργός του Ισραήλ Ε. Όλμπερτ συναντήθηκε στην Άγκυρα με τον Τ. Ερτογάν (22/12/08) και συζήτησαν τρόπους προώθησης της έμμεσης διαπραγμάτευσης. Το αποτέλεσμα της άρνησης του διαλόγου με τη Δαμασκό ήταν να χαθεί πολύτιμος χρόνος και να ενισχυθεί η καχυποψία. Ο πρόεδρος της Συρίας Μπασάρ αλ-Ασαντ την ίδια ημέρα που ο Όλμπερτ ήταν στην Τουρκία δήλωνε ότι οι έμμεσες διαπραγματεύσεις με το Ισραήλ θα μπορούσαν να εξελιχθούν σε άμεσες συνομιλίες και να καταλήξουν σε μια ειρηνευτική συμφωνία. Σημείωσε ότι «εάν αυτή η βάση είναι επιτυχής, τότε οι άμεσες διαπραγματεύσεις θα αποτελέσουν μια επιτυχή φάση και κατόπιν, φυσικά, θα επιτευχθεί η ειρήνη. Δεν γίνεται να κάνουμε ειρήνη μέσω έμμεσων διαπραγματεύσεων».

Αυτό το παράδειγμα είναι πολύ χαρακτηριστικό για τον τρόπο που αντιμετωπίζουν σοβαρά ζητήματα ορισμένοι από τους άμεσα ενδιαφερόμενους αλλά και τρίτες χώρες που θεωρητικά αναζητούν πρόοδο, συνεργασίες και λύσεις. Το δίλημμα είναι εάν οι δυνάμεις που ενδιαφέρονται για την ειρήνη, οι κυβερνήσεις ή οι μεσολαβητές θα θελήσουν να συνομιλήσουν με όλες τις δυνάμεις που μετέχουν σε μια διαπάλη. Νομίζω ότι χρειάζεται να διεξάγουν συνομιλίες με τις δυνάμεις της μετριοπάθειας και της λογικής αλλά και να έχουν διάλογο και με τις δυνάμεις που εκφράζονται με ακραίο ή απαράδεκτο τρόπο. Είναι σημαντικό να ενσωματώνονται οι υποστηρικτές του δεύτερου ρεύματος στην πολιτική συζήτηση, είναι υποβοηθητικό στοιχείο σε ένα σύνολο από κινήσεις. Ο αποκλεισμός σπρώχνει στο περιθώριο και το περιθώριο στον τυχοδιωκτισμό. Η εμπειρία από όσα βλέπουμε στο ευρωπαϊκό έδαφος είναι αξιόλογη: ο ιρλανδικός δρόμος για την ειρήνη πέρασε από το διάλογο με τις διάφορες πλευρές του IRA και κυρίως στην αναζήτηση ενός πλαισίου αλλαγών που καθιστούσε άχρηστες τις επιλογές του στρατιωτικού του σκέλους, το άφηνε χωρίς «πολιτική βάση» και εν τέλει χωρίς στόχο. Αυτό το σύστημα αλλαγών που βλέπουμε ότι κέρδισε στην Ιρλανδία, μπορεί να τύχει ευρύτερης αξιοποίησης. Στη θέση που ήταν ο IRA, σήμερα είναι –σε άλλες αναλογίες- η Συρία στη Μ. Ανατολή. Η συμμετοχή της Δαμασκού στο πραγματικό σκάκι της ειρήνευσης αποτελεί κλειδί για να σπάσει ο φαύλος κύκλος του αδιεξόδου. Οι «δεύτεροι» σε διάφορα μέτωπα χρειάζεται να ανέβουν επί σκηνής. Να μιλήσουν, να αντιμετωπίσουν πρόσωπο με πρόσωπο τα προβλήματα, να γίνουν κομμάτι ενός πολύπλοκου παζλ που, πιθανώς, να υπόσχεται κάτι παραπάνω στην ειρηνευτική διαδικασία.