Οι ευγενείς μας αντιφάσεις!!

Αγγλοκρατία. Ανεξαρτησία. Η Κύπρος μετά την εισβολή. Η απόσταση ανάμεσα στο τότε και το σήμερα χρονικά είναι μεγάλη, πολιτικά, όμως φαίνεται πολύ μικρή. Πολλοί και διαφορετικοί πολιτικοί χειρίστηκαν το κάθε φορά κυπριακό με «κοινό» υπόστρωμα στη σκέψη. Ασφαλώς σε διαφορετικά δεδομένα, σχεδόν, όμως με ίδιες, ή παρόμοιες «δομικές» προσεγγίσεις.

Παρά την αλλαγή των αντικειμενικων δεδομένων, παρά τις αλληπάλληλες οπισθοχωρήσεις, λίγα άλλαξαν μέσα από τη διαδρομή του χρόνου. Στη δική μου εκτίμηση, εξαιτίας της ασφυκτικής πίεσης που ασκεί η κομματική ιεραρχία σε πρόσωπα, καριέρες και ετ τέλει επιλογές, από το πολιτικό μας προσωπικό λίγοι εξελίσσονται και  ελάχιστοι γίνονται πραγματικά καλύτεροι-και κυρίως βαθύτεροι. Με σημαντική εξαίρεση τον Γ. Βασιλείου, οι υπόλοιποι πρόεδροι του κράτους βγήκαν μέσα από τα κομματικά ισοζύγια -πώς θα κάνω προσθαφαιρέσεις για να κερδίσω στον πρώτο γύρο των κάθε φορά προεδρικών εκλογών, και, κυρίως, πώς θα γίνω άλλος για να κερδίσω τους οπαδούς της ακινησίας στο δεύτερο γύρο και έτσι να εδραιώσω την κυριαρχία των άλλων στη «μάχη» για μια δεύτερη πενταετία.

Έχουμε και λέμε μερικά δείγματα γραφής:
Α. Σήμερα η ηγεσία του ΑΚΕΛ με τον Γενικό του Γραμματέα Α. Κυπριανού διαθέτει μια συνεπή στάση στη μεγάλη προσπάθεια για αναζήτηση μιας συμβιβαστικής λύσης στο κυπριακό υποστηρίζοντας για πάνω από τρία χρόνια την πολιτική Αναστασιάδη-από την έναρξή των συνομιλιών με τον Μ. Ακιντζί μέχρι την κατάρρευση των συνομιλιών στο Κρανς Μοντάνα. Η ίδια ηγεσία, ωστόσο, θεωρεί ως «μη υπαρκτή» προηγούμενη ηγεσία του ίδιου κόμματος που έκανε τα σώφρονα βήματα με συμμετοχή του ΑΚΕΛ στη Διασκεπτική του 1947!
Έτσι παρά το γεγονός ότι η «σταδιακή αυτοκυβέρνηση» υπήρξε η πολιτική που ιστορικά δικαιώθηκε στα χρόνια της αγγλικής αποικιοκρατίας, ούτε η σημερινή ηγεσία του ΑΚΕΛ αναγνωρίζει ότι κάποτε μια άλλη ηγεσία είχε το θάρρος να μιλήσει τη γλώσσα του ρεαλισμού και να την κάνει πράξη μέσα σε πολύ πολύπλοκες εσωτερικές και διεθνείς συνθήκες. Έτσι η περίοδος εκείνη, το όνομα του ΓΓ ο Π. Σέρβα και τα πρόσωπα που καθόρισαν τις επιλογές όπως ο δήμαρχος Αμμοχώστου Α. Αδάμαντος είναι εξαφανισμένα για σχεδόν 70 χρόνια από το κομματικό κάδρο.
Β. Ενώ η μεγάλη πλειοψηφία των ε/κ δέχθηκε τις Συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου το 1959 και ο εκφραστής της γραμμής του εφικτού, Αρχιεπίσκπος Μακάριος νίκησε με ποσοστό σχεδόν 66.85% τον Ι. Κληρίδη (33.15%) στις πρώτες προεδρικές εκλογές του 1959, η Βουλή επτά χρόνια μετά, ομόφωνα, ψήφισε, στις 26 Ιουνίου 1967, το εξής κείμενο:
«Η Βουλή των Αντιπροσώπων, διερμηνεύουσα τους προαιωνίους πόθους του Ελληνισμού της Κύπρου και διαδηλούσα την αμετάκλητον απόφασίν του διά σύντομον εθνικήν αποκατάστασιν, διακηρύττει, ότι,
α. Παρά τας οιασδήποτε αντιξόους περιστάσεις, δεν θα αναστείλη τον νυν διεξαγόμενον μετά της ομοθύμου συμπαραστάσεως ολοκλήρου του Πανελληνίου αγώνα του, μέχρις ότου ο αγών αυτός ευοδωθή διά της άνευ ενδιαμέσου τινός σταθμού Ενώσεως ενιαίας και ολοκλήρου της Κύπρου μετά της Μητρός Πατρίδος». Ένα ψήφισμα γεμάτο από τον πιο ακραίο παραλογισμό και την πιο ακραία πολιτική τύφλωση. Το σύνταγμα που ενέκρινε η μεγάλη πλειοψηφία των ε/κ απέκλειε από τη φύση του προσάρτιση ή ένωση με άλλο κράτος. Ωστόσο, η Βουλή των Αντιπροσώπων που συγκροτήθηκε με βάση το Σύνταγμα του 1960 για να λειτουργήσει η Κύπρος ως ανεξάρτητο κράτος, ζητούσε, επτά χρόνια μετά, και μάλιστα «άνευ ενδιαμέσου τινός σταθμού» την  Ενώση «ενιαίας και ολοκλήρου της Κύπρου μετά της Μητρός Πατρίδος»!
Γ. Η τ/κ ηγεσία ηγεσία με την εκπροσώπηση από τον Ρ. Ντενκτάς δέχθηκε το 1973 στους 12 από τους 13 όρους που ζήτησε ο πρόεδρος Μακάριος για να λειτουργήσει καλύτερα η συνταγματική ζωή της νήσου. Η συμφωνία δεν ολοκληρώθηκε. Ο Μακάριος ζητούσε το κάτι παραπάνω -την σχεδόν «θριαμβική» επιβολή των όρων του στους τ/κ. Ο Γ. Κληρίδης αναγνωρίζει ότι έγινε λάθος χειρισμός από ε/κ πλευράς και ότι έπρεπε να προκύψει συμφωνία, αλλά αυτό το έγραψε στα βιβλία του δεκαετίες μετά. Στον κρίσιμο χρόνο δεν θέλησε να μιλήσει.
Με μια εντυπωσιακή ακρίβεια ο Χρυσόστομος Περικλέους σε άρθρο του με τον τίτλο «Η τακτική του κρημνού 1968 – 2016» γράφει, μεταξύ άλλων, και τα εξής:
«Όταν, μετά το φιάσκο του Έβρου και τα παρεπόμενα της Κοφίνου, ο Μακάριος εξήγγελλε την «πολιτική του εφικτού» (Γεν 1968) –εγκατάλειψη της ένωσης, εδραίωση της ανεξαρτησίας, και αποκατάσταση ομαλής συνταγματικής ζωής- ζήσαμε ένα «διάλειμμα χαράς». Που δεν έμελλε όμως να διαρκέσει. Γιατί, όταν ο Μακάριος είδε τον Ντενκτάς να αποδέχεται τα 13 Σημεία του 1963 με μόνη απαίτηση την τοπική αυτονομία, και τον Υπεξ της Τουρκίας Τσιαγλαγιάγκιλ να εκλιπαρεί τον Σπύρο για σύντομη λύση (ότι η συναίσθηση κινδύνων από τη σοβιετική εισβολή στη Τσεχοσλοβακία και ή ένταση στο εσωτερικό), ανέσυρε από τα συρτάρια των συνομιλιών με τον Χάρντιγκ την προσφιλή του «τακτική του κρημνού». Μετακινώντας διαρκώς τα όρια του εφικτού στην επιβολή της απόλυτης κυριαρχίας των Ελληνοκυπρίων και στην υπαγωγή των Τουρκοκυπρίων σε μειονότητα, έσπρωχνε τον Ντενκτάς στον κρημνό ώσπου να μην έχει άλλη επιλογή από την αποδοχή των όρων του. Τελικά έχοντας υπερβεί τα όρια του εφικτού, απώλεσε μια μοναδική ευκαιρία επίτευξης ειρήνης στην Κύπρο».
Δ. Ο Σ. Κυπριανού, ενώ υπέγραψε Συμφωνία Κορυφής με τον Ρ.  Ντενκτάς, παραμένει σε αμφιβολία το ζήτημα αν πίστευε σε τίποτα από όσα υπέγραψε το 1979. Έτσι, για να δείξει ότι οι Συμφωνίες του 1979 ήταν ένα τέχνασμα, ένας χειρισμός της στιγμής, ανακάλυψε την πολιτική της πρόταξης: πρώτα να λύσουμε τα κύρια σημεία που ενδιαφέρουν την ε/κ πλευρά, και μετά να πάμε σε συνομιλίες για συνολική επίλυση! Ως παραδοσιακός πολιτικός δεν θέλησε να μπει στον κόπο και να απαντήσει το ερώτημα «με ποια ισχύ θα μπορούσα να επιβάλω αυτή την πολιτική;». Σκέφτηκε μόνο πως να την ανακοινώσει στην ε/κ κοινή γνώμη!
Ε. Ο Γ. Κληρίδης δεν πρωτοτύπησε. Επί 4 και μισό χρόνια στήριζε την πολιτική Γ. Βασιλείου στο κυπριακό. Έξι μήνες πριν τις προεδρικές του 1993 άλλαξε στάση χρησιμοποιώντας ως εργαλείο το σχέδιο λύσης που υπέβαλε ο τότε ΓΓ του ΟΗΕ Μ. Μ. Γκάλι, γνωστό ως «Χάρτη και  Ιδέες Γκάλι» το 1992. Ο Γ. Κληρίδης για να προσελκύσει ΔΗΚΟικό ακροατήριο εγκατέλειψε το μακράν καλύτερο σχέδιο λύσης του κυπριακού στο βωμό μιας εκλογικά αποτελεσματικής παραλάνησης στηριγμένης στο ψευδές σχήμα «βάση για λύση» ή «βάση για διαπραγμάτευση». Κέρδισε ο Γ. Κληρίδης την προεδρία, έχασε η Κύπρος δυνάμεις, δυνατότητες, αξιοπιστία -επί δύο χρόνια ο Γ. Κληρίδης «έπαιζε» ΜΟΕ γύρω από το αεροδρόμιο Λευκωσίας μέχρι να φύγουν από τη μέση οι Ιδέες και ο Χάρτης Γκάλι!
Στ. Στη Διάσκεψη για την Κύπρο στο  Κρανς Μοντάνα είχαμε μιαν ακόμα παραλλαγή αυτού του φαινομένου που ως φαύλος κύκλος επιμένει να περιορίζει ασφυκτικά τις δυνατότητες της Κύπρου. Ο ΓΓ του ΟΗΕ Α. Γκουτέρες στις 6 Ιουλίου 2017 παρουσίασε πλαίσιο αρχών για την επίλυση του κυπριακού.  Αυτό το πλαίσο ικανοποιούσε τις θεμελιώδεις επιδιώξεις της ε/κ πλευράς και κατά συνέπεια θα μπορούσε να γίνει αποδεκτό από τον Πρόεδρο Αναστασιάδη και έτσι να ανοίξει ο δρόμος για την επόμενη μέρα. Ο Πρόεδρος Αναστασιάδης σε μια Διάσκεψη στο υψηλότερο δυνατό επίπεδο, με τη συμμετοχή δηλαδή των πρωθυπουργών Ελλάδας, Τουρκίας, Μ. Βρετανίας, θα μπορούσε να διεκδικήσει το βέλτιστο υπό το σημερινό ισοζύγιο δυνάμεων στο νησί. Σύμμαχός του ήταν η θέση που εξέφρασε ο Ειδικός Αντιπρόσωπος του ΓΓ του ΟΗΕ για το κυπριακό Ε. Έιντε ότι «είχα την πεποίθηση πως  η Συνθήκη Εγγυήσεων και το δικαίωμα επέμβασης έπρεπε να λήξουν αμέσως. Δεν υπάρχει χώρος γι’ αυτά σε ένα σύγχρονο κυρίαρχο κράτος» (22 Ιουλίου 2017).

Τι δείχνουν τα πιο πιο πάνω παραδείγματα; Ότι μια διαφορετική πολιτική βασίζεται, κυρίως,  στη ρεαλιστική ανάγνωση των δεδομένων, στις εφικτές επιδιώξεις, στην κινητοποίηση των πολιτών, στις συμμαχίες, στον ήπιο πολιτικό λόγο. Ο καθηγητής Π. Ιωακειμίδης γράφει στις 5 Αυγούστου στα αθηναϊκά «Νέα»:

«Τα μεγάλα πολιτικά δράματα γράφτηκαν όχι πρωτίστως γύρω από ιδεολογίες και πολιτικές επιλογές αλλά κυρίως γύρω από ανθρώπινους χαρακτήρες. Ο χαρακτήρας και οι αρχές σε συνδυασμό με τις ιδέες και τις επιλογές προσδιορίζουν τη μεγαλοσύνη ή τη μικρότητα ηγετών, το κύρος, την καταξίωση ή την απαξίωση, τη θέση και τον ρόλο στην ιστορία. Ο χαρακτήρας και οι αρχές κάνουν (ενδεικτικά) τους Μαντέλα, Γκάντι, Ντελόρ, Ομπάμα, Σημίτη, Κύρκο, Καραμανλή κ.ά. σε συνδυασμό με τις ιδεολογικές, πολιτικές επιλογές τους…
Οι αρχές και αξίες που συγκροτούν τον χαρακτήρα είναι αυτές της ορθολογικής, δημοκρατικής προσωπικότητας – ευθύτητα, συνέπεια, ακεραιότητα, ταπεινότητα, αισθητική. Η αρχή της ευθύτητας υπαγορεύει πολιτική συμπεριφορά που οδηγεί σε διαφανή δημόσιο λόγο και δράση. Που αποκλείει αδιαφανείς πράξεις, δολοπλοκίες, συνωμοσίες έξω από την ανοιχτή, δημοκρατική διαδικασία. Ο δημόσιος λόγος και η ατζέντα ορίζουν την πολιτική δραστηριότητα. Δεν υπάρχει «κρυφή ατζέντα». Δεν υπάρχουν fake news ούτε post truth politics – «πολιτική της μετά αλήθειας». Καμιά σκοπιμότητα δεν δικαιολογεί την απόκρυψη ή συγκάλυψη της αλήθειας, ούτε «εθνικοί λόγοι και γραμμή» ούτε τίποτα άλλο».

Ο Χρ. Περικλέους μεταφέρει τη σκέψη Ιωακειμίδη στην ειδικότερη διαχείριση του κυπριακού για μια περίπτωση, η οποία, ωστόσο, εκτείνεται ως παραλλαγή σε πολύ περισσότερες: «Μετακινώντας διαρκώς τα όρια του εφικτού στην επιβολή της απόλυτης κυριαρχίας των Ελληνοκυπρίων και στην υπαγωγή των Τουρκοκυπρίων σε μειονότητα, έσπρωχνε τον Ντενκτάς στον κρημνό ώσπου να μην έχει άλλη επιλογή από την αποδοχή των όρων του. Τελικά, έχοντας υπερβεί τα όρια του εφικτού, απώλεσε μια μοναδική ευκαιρία επίτευξης ειρήνης στην Κύπρο»

Λάρκος Λάρκου