Οι τουρκοκύπριοι στην Κοπεγχάγη
Οι εκλογές στην Τουρκία στις 3 Νοεμβρίου, δίνουν μιαν ευχέρεια χειρισμού στη Λευκωσία μπροστά στη Σύνοδο Κορυφής της Κοπεγχάγης το Δεκέμβριο.
Είναι εξαιρετικά αμφίβολο το κατά πόσον η Άγκυρα θα είναι σε θέση μέσα σε ένα μήνα να ετοιμάσει σπουδαίες δράσεις για να παίξει νέους ρόλους στην Κοπεγχάγη. Αυτό δημιουργεί μια επιπρόσθετη ευθύνη στην κυπριακή κυβέρνηση σε σχέση με τους τουρκοκύπριους και τη σαφώς και επανειλημμένως διατυπωθείσα θέση της Ε.Ε. όπως οι τουρκοκύπριοι κατανοήσουν και να λάβουν μέρος στα οφέλη της ευρωπαϊκής ενσωμάτωσής της Κύπρου. Το κλασσικό κυπριακό είναι η μια πλευρά (σχέδιο Ο.Η.Ε., διαχείριση της αδιαλλαξίας Ντενκτάς), ενώ η ένταξη στην Ε.Ε. παραμένει ως στόχος όλων των πολιτικών δυνάμεων με ή χωρίς επίλυση του Κυπριακού. Το Δεκέμβρη πιθανώς να είναι αργά. Τότε τα ερωτήματα μπορεί να είναι και πιέσεις ή και δυσκολίες. Πως έδρασαν η κυπριακή κυβέρνηση ώστε οι τουρκοκύπριοι να κατανοήσουν έστω και στοιχειωδώς τα ωφελήματα από την ένταξη; Ας το θέσουμε διαφορετικά γιατί η συγκάλυψη δεν βοηθά σε τίποτε. Η κυπριακή δημοκρατία και οι ελεύθερες περιοχές εντάσσονται στην Ε.Ε. Οι βασικοί παίκτες στην Ε.Ε. (Βρυξέλλες, Βερολίνο, Λονδίνο, Παρίσι) πιθανόν να θέσουν ένα πολύ απλό –όσο και πιεστικό- ερώτημα. Εσείς, οι ελληνοκύπριοι κερδίζεται. Τι κερδίζουν από αυτή την εξέλιξη οι τουρκοκύπριοι; Ίσως, μερικοί να αισθάνονται ότι αυτό το απόλυτο κέρδος των ελληνοκυπρίων είναι μια μικρή αναϊσορρόπηση από την εισβολή το ΄74.
Αυτό μοιάζει με θαυμάσιο για να είναι και ρεαλιστικό. Συνεπώς είναι πολύ επωφελές για την πειστικότητα της ενταξιακής μας πορείας να προβάλει η κυπριακή κυβέρνηση ένα πλαίσιο πρωτοβουλιών, κινήσεων και προτάσεων προς τους τουρκοκύπριους, έτσι που να γίνεται πρόοδος, στην επαφή τους με την Ε.Ε. Ένα τέτοιο πακέτο προτάσεων προς τους τουρκοκύπριους (και όχι προς τον Ντενκτάς) θα μπορέσει να δημιουργήσει τρία κύρια κέρδη για την ευρωπαϊκή Κύπρο: αξιοπιστία στο διεθνές πεδίο Λευκωσία, εκπλήρωση όλων των παραμέτρων του Ελσίνκι, και περισσότερες προϋποθέσεις για αποφυγή τυχών εμποδίων και τεχνασμάτων από τρίτους την τελευταία στιγμή. Είναι γνωστό πως η πείρα των προεδρικών εκλογών είναι συχνά πικρή. Τα παθήματα Βασιλείου με τις ιδέες Γκάλι (1992/93) οδήγησαν τον Γ.Ιακώβου (1997/98) να ε τους S300. Αυτό το «υπέρ-κλίμα» παραμονές εκλογών δεν βοηθά στην προώθηση σοβαρής εξωτερικής πολιτικής και ας ελπίσουμε ότι εφέτος τα παθήματα μας έχουν διδάξει κάτι. Η κυπριακή δημοκρατία με εφόδια από την ευρωπαϊκή πρακτική μπορεί να ετοιμάσει ένα πλαίσιο συνεννόησης με τους τουρκοκύπριους. Όχι ύστερα από πιέσεις ή λάθη αλλά με αυτοπεποίθηση, με πρωτοποριακές ιδέες είτε με δημιουργικές πρωτοβουλίες. Εάν φθάσει η κρίσιμη περίοδος (14/12/02) και η Λευκωσία παραμένει σε αδράνεια, τόσο οι πιέσεις ή και απειλές θα πάρουν πορεία προς τα πάνω. Σενάρια που έχουν τύχει και σχετικές επεξεργασίες παραμένουν για μεγάλο χρονικό διάστημα στα συρτάρια, και έτσι ένα σχέδιο για ανοίγματα προς τους τουρκοκύπριους παραμένει κλειστή διαδικασία. Είναι εξοργιστικό το ότι ορισμένοι από τους κύριους πρωταγωνιστές αυτής της υπόθεσης, συνειδητά επιλέγουν την αδράνεια επειδή έχουν κατά νουν ορισμένα προεδρολογικά παίγνια. Για να τα έχουν καλά με ένα τμήμα του ΔΗΣΥ που δεν συμπαθεί αυτά τα ανοίγματα, σιωπούν και αδρανούν μήπως η ρουλέτα των προεδρικών έρθει σε αυτούς. Έτσι μια παμπάλαια συνήθεια των νεοελλήνων, το άτομο πάνω από το σύνολο, είναι ξανά παρούσα. Κάθε πενταετία, κάνει την εμφάνιση της με νέο υλικό: οι Ιδέες Γκάλι έγιναν το εφαλτήριο (1992) για να αναδιανεμηθεί η τράπουλα των αριθμών το 1993, και οι S300 το εργαλείο της δημαγωγίας για να επανεκλεγεί ο Γ.Κληρίδης το 1998. Το κακό δεν πρέπει να «τριτώσει». Τα βασικά υλικά της Κοπεγχάγης είναι γνωστά, γι΄αυτό η Λευκωσία δεν πρέπει να επαναλάβει όσα δοκίμασε πριν από το Ελσίνκι. Ζήτησε από την Αθήνα 6μηνη αναβολή της απόφασης. Το περιεχόμενο της Κοπεγχάγης, οι διεκδικήσεις Κύπρου και Τουρκίας, και οι λεπτές ισορροπίες στους 15, συγκλίνουν στην εκτίμηση πως είναι πιθανόν να προκύψει ένα «Ελσίνκι, Νο2» στις 15 Δεκ.2002. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε εάν η Λευκωσία έχει επεξεργαστεί το υλικό αυτό, και εάν έχει οργανώσει οποιαδήποτε συμμαχία μέσα στην Ε.Ε. για να το προωθήσει. Εκτός και εάν ορισμένοι στη Λευκωσία προτιμήσουν την αδράνεια ή τις δημόσιες σχέσεις, αρκεί να είναι παρόντες στη κούρσα των προεδρικών εκλογών