Το Ευρασιατικό τόξο και η “πορτοκαλί επανάσταση”

Η πρωτοβουλία Πούτιν ενέχει ευρύτερο ενδιαφέρον, επηρεάζει τις περιφερειακές σχέσεις και ασφαλώς την ισορροπία ισχύος ανάμεσα στη Ρωσία και την ΕΕ. Στις 24 Δεκεμβρίου δημοσιοποίησε την πρόθεσή του να θέσει σε εφαρμογή από την 1η Ιανουαρίου 2005 το σχέδιό του για την «Ευρωσιατική Οικονομική Ένωση». Σε ειδική συνάντηση στη Μόσχα στην οποία έλαβαν μέρος οι ηγέτες της Λευκορωσίας Α. Λουκασέγκο, του Καζακτσάν Ν. Ναζαρμπάγιεφ και ο πρωθυπουργός της Ουκρανίας, Μ. Αζαρόφ επισημοποιήθηκε το περιεχόμενο και η χρονική επιλογή της συνεργασίας.

Ο Β. Πούτιν δήλωσε μετά τη συνάντηση ότι η Ένωση «θα αποτελέσει μια νέα πηγή για την οικονομική ανάπτυξη για όλους τους εμπλεκομένους». Το κείμενο καθορίζει το διεθνές νομικό καθεστώς και το πλαίσιο, τους στόχους και τους μηχανισμούς για το πώς η Ένωση θα λειτουργεί από την 1η Ιανουαρίου 2015. Ειδικό παραμένει το ζήτημα με την Ουκρανία καθώς η σύγκρουση ανάμεσα στις δύο Ουκρανίες είναι μεγάλη και κυρίως η σύγκρουση έχει δρόμο να διανύσει. Οι πρόσφατες μαζικές διαδηλώσεις στο Κίεβο υπέρ της περισσότερης συνεργασίας με την ΕΕ και κατά συνέπεια υπέρ του δυτικού δρόμου της χώρας, καθοδηγούμενες από τις ιδέες της «Πορτοκαλί Επανάστασης», οδήγησαν τη Μόσχα σε σημαντικές προσφορές προς την κυβέρνηση Γιανουκόβιτς. Οι προσφορές έχουν δημοσιοποιηθεί: μείωση της τιμής πώλησης του ρωσικού φυσικού αερίου στην Ουκρανία κατά το 1/3, χορήγηση δανείου από 15 δις δολάρια. Η Μόσχα έδρασε με ταχύτητα για να στηρίξει τον πρόεδρο της Ουκρανίας και ταυτόχρονα να πιέσει τις φιλοδυτικές δυνάμεις. Την ίδια ημέρα της συνάντησης σύμφωνα με το Reuters ο ρώσος πρωθυπουργός Δ. Μεντβέντεφ ανακοίνωσε μπροστά στον Αζαρόφ ότι «η πρώτη δόση από 3δις έχει κατατεθεί στην Κεντρική Τράπεζα της Ουκρανίας». Έτσι παρεμπόδισε την υπογραφή της συμφωνίας πολιτικής συνεργασίας ΕΕ-Ουκρανίας, πρώτα απειλώντας με κυρώσεις και μετά προσφέροντας οικονομική βοήθεια στο Κίεβο σε αντάλλαγμα της τελικής άρνησης Γιανουκόβιτς να τηρήσει την αρχική συμφωνία με την ΕΕ. Έτσι άνοιξε ο δρόμος για τη δημόσια στήριξη στο νέο μπλοκ από τον Β. Γιανουκόβιτς.

Είναι πιθανό η Αρμενία και η Κιργισία να λάνουν μέρος στην Ευρασιατική Ένωση, ενώ ο Πούτιν δεν κρύβει τη φιλοδοξία του ότι κάποια μέρα η Τουρκία και η Ινδία να δημιουργήσουν κάποιο δεσμό με την Ένωση. Τι σημαίνουν αυτές οι εξελίξεις; Πρώτο, σημαίνουν μια επιτυχία της Μόσχας να χρησιμοποιήσει την οικονομική και στρατιωτική της επιρροή για να οργανώσει μια Ένωση με χώρες που ήταν κάποτε τμήματα της Σ. Ένωσης. Δεύτερο, μια επίδειξη ισχύος της Μόσχας έναντι άλλων κρατών της γειτονιάς της. Τρίτο, μια επανασύσταση με άλλα υλικά παλαιότερων μορφών οργάνωσης στις διεθνείς σχέσεις. Ειδικό παραμένει το ζήτημα το πώς χειρίζεται τα θέματα αυτά η ΕΕ και ειδικότερα αυτό με την Ουκρανία. Η ΕΕ και η Ρωσία δεν διαθέτουν την ίδια άποψη για τον τρόπο οργάνωσης των κοινωνιών. Η ΕΕ βασίζεται στις θεμελιώδεις αξίες του κράτους δικαίου και στη μερική ομοσπονδιακή δομή της. Αυτή είναι και η ειδοποιός διαφορά ανάμεσα στα δύο μέρη. Η ΕΕ αποφάσισε να παρέχει οικονομική στήριξη στην κυβέρνηση Γιανουκόβιτς με όρους για μεταρρυθμίσεις στο κράτος, για περισσότερη ελευθερία στον τύπο και για περισσότερο σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα, ενώ η στήριξη Πούτιν στην κυβέρνηση του Κιέβου επιτυγχάνει το ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα!