Οι Αγνοούμενοι όλης της Κύπρου

Η Διερευνητική Επιτροπή για τους Αγνοούμενους (ΔΕΑ) επιχειρεί να βρει νέες απαντήσεις στη Λεωφόρο Λευκόθεου στο Στρόβολο – Αύγουστος, 2010. Στο σημείο αυτό, σύμφωνα με μαρτυρία ε/κ, υπάρχει πηγάδι στο οποίο βρίσκονται οστά αριθμού τ/κ που δολοφονήθηκαν το 1963. Από το 2006 έως σήμερα έγιναν 663 εκσκαφές σε όλη την Κύπρο. Εντοπίστηκαν λείψανα στις 371 περιπτώσεις Αυτή την περίοδο έξι συνεργεία της ΔΕΑ (2 στις ελεύθερες περιοχές και 4 στην κατεχόμενη Κύπρο) εργάζονται προς την κατεύθυνση της ανεύρεσης οστών και με την μέθοδο του DNA να αναγνωριστούν οι ταυτότητες των αγνοουμένων και να παραδοθούν στους οικείους τους. Ο συνολικός αριθμός όσων κυπρίων έχουν δηλωθεί αγνοούμενοι από το 1963 έως το 1974 είναι 2142. Από την τουρκική εισβολή 1600 ε/κ και από τις διακοινοτικές συγκρούσεις 1963-64, 500 τ/κ και 42 ε/κ. Έως σήμερα έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία των ταυτοποιήσεων για 235 (184 ε/κ και 51 τ/κ), ενώ είναι στη φάση της ολοκλήρωσης στο ανθρωπολιγικό εργαστήριο της ΔΕΑ η διαδικασία για 375. Από την ιστοσελίδα της ΔΕΑ διαβάζουμε ότι «μέχρι σήμερα έχουν εκταφεί τα λείψανα 610 περίπου ατόμων από διάφορους χώρους ταφής σε ολόκληρο το νησί. Οι εκταφές συνεχίζονται σε όλη την Κύπρο από Δικοινοτική Ομάδα αποτελούμενη από περίπου 30 αρχαιολόγους και ανθρωπολόγους. Η Δικοινοτική Ομάδα είναι πια αυτόνομη, αφου εκπαιδεύτηκε από επιστήμονες της διεθνούς Αργεντινής Ομάδας Δικανικής Ανθρωπολογίας (ΕΑΑF) κατά τη διάρκεια των πρώτων 18 μηνών του προγράμματος».

Η διαδικασία των εκταφών αποτελεί μια από τις πιο επώδυνες πτυχές της κυπριακής τραγωδίας. Η εργασία που επιτελεί η ΔΕΑ είναι αξιέπαινη. Με οικονομική στήριξη από τον ΟΗΕ και την ΕΕ, αλλά από χώρες με ενδιαφέρον στο θέμα, ειδικοί επιστήμονες επιχειρούν να δώσουν απαντήσεις σε συγγενείς και φίλους των αγνοουμένων. Δύσκολη υπόθεση: οι πληροφορίες συχνά δεν αποδεικνύονται ακριβείς, αφού έχουν περάσει πολλές δεκαετίες από τότε αλλά υπάρχει αποτέλεσμα. Η ΔΕΑ εργάζεται για να κλείσει πληγές του παρελθόντος και να συνεισφέρει στην προσπάθεια για να δούμε όλοι «κρυμμένες» πτυχές της σύγχρονης κυπριακής ιστορίας. Η δημιουργική προέκταση του θέματος- συζήτηση, αναγνώριση, συμφιλίωση- αφορά το μέλλον της Κύπρου. Οι ανακοινώσεις της ΔΕΑ αποτελούν κίνητρο για να εξηγήσουμε τους μηχανισμούς οπου εγκλώβισαν την Κύπρο στον φαύλο κύκλο της εξόντωσης με αποκορύφωμα την τουρκική εισβολή του 1974. Σχέδια της παλαιάς Τουρκίας να επιτύχει το «ταξίμ», ΤΜΤ, δράση ένοπλων ε/κ ομάδων, ομαδικοί τάφοι, πηγάδια.

Δύσκολο θέμα. Υπάρχει πόνος, μνήμες, προσωπικά βιώματα. Η δημόσια συζήτηση είναι ωφέλιμη ως τρόπος να πούμε τα πράγματα με το όνομά τους και έτσι να κοιτάξουμε το μέλλον με νέα μάτια. Ότι έχει συντελεστεί αποτελεί μέρος της ιστορικής διαδρομής της Κύπρου. Έχει μεγάλη σημασία να δούμε τα γεγονότα με δύο τρόπους: πρώτα ως γνώση και μετά ως εξήγηση που συμβάλλει στην κατανόηση των γεγονότων σε τόπο και χρόνο. Η εργασία της ΔΕΑ είναι διαδικασία συμφιλίωσης. Ο Ν. Μαντέλα «δίδαξε» όσους λαούς θέλουν και μπορούν να αλλάξουν τη μοίρα τους. Το «πρότυπο» Μαντέλα αφορά πολιτικούς που μπορούν να αλλάξουν το ρου της ιστορίας με ηγετικό παράστημα και με βλέμμα στραμμένο στο μέλλον.

Λάρκος Λάρκου