Λάρκος Λάρκου

Η Κάλπη με τα Τρία Πρόσωπα
Από τον Μ. Ακιντζί στον Ε. Τατάρ

Σεπτέμβριος, 2021

Εισαγωγικά

Οι δημοσκοπήσεις έδειχναν επανεκλογή Μ. Ακιντζί. Η ηγετική του παρουσία, η έντιμη προσπάθειά του για επίλυση του κυπριακού, η κυριαρχία των ιδεών του «τουρκοκυπριακού κυπριωτισμού», του έδιναν  σημαντικό προβάδισμα. Η αναβολή, ωστόσο, της εκλογικής διαδικασίας, εξ αιτίας της πανδημίας, ανέτρεψε το σκηνικό. Η περίοδος από Απρίλιο μέχρι τον Οκτώβριο του 2020 έδωσε ικανό χρονικό διάστημα για να αλλάξουν οι εκλογικοί συσχετισμοί μέσω της ισχυρής παρέμβαση της ηγετικής ομάδας του ΚΑΔ της Τουρκίας. Η πρεσβεία της Τουρκίας στην κατεχόμενη Κύπρο έγινε εκλογικό κέντρο για στήριξη της υποψηφιότητας Τατάρ. Σε επτά άρθρα καταγράφω τις σκέψεις μου για τις εξελίξεις στην Τουρκοκυπριακή κοινότητα το 2020. Συνοπτικά: η διαδρομή από την ηγεμονία Ακιντζί στην επικράτηση Τατάρ.

Λάρκος Λάρκου, 15 Σεπτεμβρίου 2021

Περιεχόμενα

  1. Ερτογάν-Ακιντζί: Από την συγκατοίκηση στη ρήξη… 22/08/2021
  2. Τρεις μύθοι και μια αλήθεια 18/10/2020
  3. Η κάλπη με τα δύο πρόσωπα.. 11/10/2020
  4. Ο ξεροκέφαλος με το “πολυσυλλεκτικό” μουστάκι… 06/09/2020
  5. Είναι προβλέψιμη η τουρκική εξωτερική πολιτική; 23/08/2020
  6. «Μυστική» ψήφος στον Τατάρ! 17/05/2020
  7. Το δίλημμα των 90 ημερών, 19/01/2020

Η πρώτη δημόσια διαφωνία:

Τ. Ερτογάν: «Μήπως ο κ. Ακκιντζί νομίζει ότι αυτή τη διαμάχη μπορεί να την κάνει από μόνος του; Υπάρχει τέτοιο πράγμα;»

Μ. Ακιντζί: «Εμείς δηλαδή να μείνουμε πάντοτε μικρή πατρίδα; Να μην μεγαλώσουμε; Να μην σταθούμε στα πόδια μας;», 27/4/ 2015

Η τελευταία:

Μ. Ακιντζί: «Η Τουρκία δεν έχει στην ατζέντα της την αναγνώριση της τδβκ. Μπορώ να το πω πολύ ξεκάθαρα αυτό. Κατά τη διάρκεια συνάντησής μας με τον Πρόεδρο της Τουρκίας κ. Έρντογαν, μου είπε: «Πέραν των 100 χωρών αναγνώρισαν το Κόσσοβο, ε, και τι έγινε;. Ακόμα και το Αζερμπαϊτζάν δεν μπορεί να αναγνωρίσει την τδβκ και οι τουρκικές ομάδες δεν μπορούν να διεξάγουν αγώνα με Τ/Κ». Για να καταλήξει: «Τον Νοέμβριο του 2019 στο Βερολίνο το εκτροχιασμένο τρένο τοποθετήθηκε ξανά στις ράγες του». Το καρφί: «Στο Βερολίνο ικανοποιήθηκαν απ’ αυτήν όσοι είχαν πρόθεση την λύση στην Κύπρο» (ΚΥΠΕ, 17/8)

Η Τουρκία παρά τις  διαφορετικές προσεγγίσεις θα μπορούσε να συνυπάρχει με τον Μ. Ακιντζί στην αντιμετώπιση του κυπριακού- από το 2017 και μετά. Ο τ/κ ηγέτης διέθετε  διπλό πλεονέκτημα: πολύ καλή εικόνα στο εξωτερικό και με ιδιαίτερα υψηλή δημοφιλία στο εσωτερικό. Τι άλλαξε  και όλα μπήκαν στη φάση μιας μετωπικής ρήξης;

Πρώτον:

Μ.  Τσαβούσογλου : «Οι ε/κ δεν αποδέχονται την ομοσπονδία. Υπό αυτές τις συνθήκες θα ήταν προτιμητέο ένα μοντέλο σαν την ομοσπονδία ή την λύση δύο κρατών».

Μ. Ακιντζί : «Εγώ δεν μεταβιβάζω μια πρόταση τέτοιου είδους στο τραπέζι (των συνομιλιών). Δεν τίθεται τέτοιου είδους ζήτημα». Gaktv, 20/4/2018

Δεύτερο:

Η μεταφορά του κέντρου βάρους του κυπριακού από τον ΟΗΕ στις θαλάσσιες ζώνες. Η προσθήκη Νετανιάχου και Σίσι και η ανάλυση που έκανε η Τουρκία ότι με τις «τριμερείς» κλπ αποκλείεται από τις διεργασίες για τα ενεργειακά και ότι «περιορίζεται στον κόλπο της Αττάλειας»-το τελευταίο σημείο για την τουρκική εξωτερική πολιτική μετρά ως το σημαντικότερο.

Ο Μ. Ακιντζί πλέον δεν μπορούσε να χειριστεί τη μάχη γοήτρου και ισχύος στην Α. Μεσόγειο ανάμεσα σε Τουρκία-Ισραήλ-Αίγυπτο. «Προήχθη» ο Τατάρ σε ηγέτη. Η συνέχεια αποκτά διαρκώς και άλλες διαστάσεις. Το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού της Τουρκίας, το Ανώτερο Ινστιτούτο Πολιτισμού «Ατατούρκ» και η Τουρκική Ιστορική Εταιρεία Συνέδριο οργάνωσαν συνέδριο με τον τίτλο «Τ/Κ ιστορία και εκπαίδευση». Ο «πρέσβης» της Τουρκίας Αλί Μουράτ Μπαστζερί έδωσε τον τόνο: «Δυστυχώς βλέπουμε ότι το χάσμα που δημιουργήθηκε στη διδασκαλία της ιστορίας στην τδβκ, μειώνει τις ηθικές και εθνικές αξίες». Πηγή Sigmalive, 12/8. Ο Ε. Τατάρ πήρε τη σκυτάλη: «Η ιστορία διαγράφτηκε με τις αλλαγές στα βιβλία ιστορίας που έγιναν στο παρελθόν και ειδικά κατά την περίοδο  που βρισκόταν στην εξουσία ο Μεχμέτ Αλί Ταλάτ». Το Ρεπουπλικανικό Τουρκικό Κόμμα (ΡΤΚ) σήκωσε το γάντι και απάντησε και στους δύο: «Δεν είναι κατανοητό εκπρόσωποι άλλων χωρών να δίνουν κατεύθυνση και να επικρίνουν με τρόπο πολιτικά προκατειλημμένο θέματα παιδείας, ειδικά για το θέμα της διδασκαλίας της ιστορίας, που καθορίζεται από το Υπουργείο Παιδείας μιας χώρας, ακαδημαϊκούς, ανεξάρτητους ερευνητές και δασκάλους. Είναι προφανές ότι εμείς, ως CTP, υιοθετήσαμε μια εκπαιδευτική προσέγγιση, που είναι αφοσιωμένη στις καθολικές αξίες, με έμφαση  στη δημοκρατία, στην ισότητα, στα ανθρώπινα δικαιώματα και στην ειρήνη». Η KTOEÖS, (συνδικαλιστική οργάνωση των Τ/Κ καθηγητών μέσης εκπαίδευσης) πάει βήματα μπροστά: «Ο εθνικισμός έχει κάνει αρκετή ζημιά σε αυτή την γεωγραφική περιοχή. Οι ανώτεροι αξιωματούχοι και οι υπάλληλοι του υπουργείου παιδείας που ήταν στο πάνελ, φάνηκαν να μην ενοχλούνται από τα λόγια του Τούρκου πρέσβη. Συμφωνούν μαζί του;  Είναι απαράδεκτο να προσπαθούμε να επιβάλλουμε μια αλλοιωμένη διδασκαλία της ιστορίας, φυτεύοντας σπόρους εχθρότητας και μίσους. Οι δάσκαλοί μας δεν ήταν ποτέ μια ζύμη που κάποιος μπορεί να πλάσει όπως θέλει. Η ιστορία σίγουρα θα καταγράψει τους διορισμένους πολιτικούς της Τ/Κ κοινότητας που χειροκροτούν και παρακολουθούν την κοινωνική μηχανική που εδώ και χρόνια προσπαθεί να μας επιβάλει πώς πρέπει να σκεφτόμαστε, να ενεργούμε, να ζούμε και τι να πιστεύουμε», (Πηγή: ΓΤΠ, 13/8)

Οι σχολές σκέψεις που συγκρούονται γύρω από το συνέδριο, δεν αφορούν μόνο την Τ/Κ κοινότητα. Η απόλυτη σιωπή στην Ε/Κ κοινότητα για την πιο πάνω αντιπαράθεση, εξηγεί γιατί μένουμε καθηλωμένοι στην τυπολατρεία με κυρίαρχο το φόβο απέναντι στην κριτική σκέψη του μαθητή.

Η εξωτερική διάσταση του κυπριακού (ΟΗΕ, ΕΕ, διεθνείς παίκτες) επηρεάζεται ουσιωδώς από τις ταχύτατες εξελίξεις στο Αφχανιστάν. Εξελίξεις που αποδεικνύουν ακόμα μια φορά πως η διεθνής κατάσταση διαρκώς μεταβάλλεται, το ένα θέμα διαδέχεται το άλλο.

Το Αφχανιστάν θα πάρει πολύ χρόνο στις εξωτερικές υποθέσεις των κρατών, με το νέο μεταναστευτικό, ή τις  νέες συμμαχίες που δημιουργούνται. Μια ατζέντα για το κυπριακό δεν είναι μόνιμα στο τραπέζι και σε περιμένει πότε εσύ θα έχεις κέφι να κάνεις συνομιλίες. Οι συγκυρίες, το timing, καθορίζουν εν πολλοίς τις εξελίξεις. Οι εξελίξεις δεν μπαίνουν στο ψυγείο και τις ξαναβγάζεις όποτε εσύ θέλεις. Η αντίληψη ότι είμαστε ο ομφαλός της γης είναι ψευδής, ένα κατασκευασμένο προϊόν πολιτευτών που, όταν δεν μπορούν να επηρεάσουν έξω, κοροϊδεύουν μέσα. Για να συγχρονίσεις τις προτεραιότητες των μεγάλων παικτών στο κυπριακό, απαιτείται χρόνος, κόπος και πειστικότητα. Για να να το βγάλεις από τη διεθνή ατζέντα, γίνεται σε μια νύχτα όπως βεβαιώνει η τελευταία νύχτα στο Κραν Μοντάνα. Τώρα «τρέχει» ο Τατάρ και το Αφχανιστάν…

Σήμερα Ακιντζί με Τατάρ στην τελική μάχη. Ο Μ. Ακιντζί διαθέτει ένα πλεονέκτημα με βάση τη λογική των αριθμών, όπως διαμορφώθηκαν στον πρώτο γύρο- Ε. Τατάρ με 32.35% και Ακιντζί με 29.84% αλλά και με Τ. Ερχουρμάν (ΡΤΚ) στο 21.68%. Αυτό δεν ισούται με μιαν αυτόματη κατάκτηση της πρώτης θέσης. Το ΡΤΚ τάχθηκε υπέρ Ακιντζί. Με σχεδόν 22% προφανώς κρατά το κλειδί της τελικής νίκης καθώς από το ποσοστό της κινητοποίησής του θα εξαρτηθούν τα κρίσιμα σημεία της εκλογικής μάχης. Θεωρώ ότι σε περίπτωση νίκης του Μ. Ακιντζί αυτό θα συνιστά μια μεγάλη επιτυχία της ευρείας συμμαχίας των κοινωνικών δυνάμεων που υποστηρίζουν τον σοσιαλδημοκράτη ηγέτη μαζί με το κόμμα της παραδοσιακής αριστεράς, το ΡΤΚ. Η αναμέτρηση κλείνει σήμερα, αλλά η αναζήτηση θα συνεχιστεί στις διεργασίες για τον σχηματισμό νέου συνασπισμού εξουσίας με τον Τ.  Ερχουρμάν να διεκδικεί τη θέση του «πρωθυπουργού» και την πιθανότητα το ΡΤΚ να ορίσει στέλεχός του για τη θέση του διαπραγματευτή της τ/κ κοινότητας στην επόμενη «Σύνοδο για την Κύπρο». Ανεξάρτητα από την έκβαση της σημερινής  εκλογικής μάχης, εξελίξεις και ζυμώσεις σε αυτή τη συγκυρία, προωθούν σε δημόσια θέα δύο μύθους και μια αλήθεια:

Μύθος 1.  Ειναι οι τ/κ πιόνια της Άγκυρας, όπως πιστεύει ακράδαντα ένα μέρος της ε/κ κοινότητας; Το ποσοστό που έλαβε ο Τατάρ, παρά την χοντροκομμένη στήριξη από τον Ερτογάν, λέει σε αρκετούς ε/κ να κάνουν την ανάλυση τους πιο σύνθετη, να της δώσουν νέα περιεχόμενα. Θυμίζω ότι στο δημοψήφισμα για την αλλαγή  του συντάγματος στην Τουρκία, στις 16 Απριλίου 2017,  οι έχοντες δικαίωμα ψήφου στην κατεχόμενη  Κύπρο απέρριψαν την εισήγηση Ερτογάν για προεδρική δημοκρατία. Προφανώς η Τουρκία παίζει σημαντικό ρόλο σε θέματα άμυνας, ασφαλείας, οικονομίας και ο εκάστοτε τούρκος πρέσβης διαθέτει μεγάλη ισχύ. Στο ζήτημα της οικονομικής βοήθειας, οι κεμαλιστές εφάρμοσαν την κλασσική συνταγή: κάθε χρόνο περισσότερα χρήματα για την ανάγκες της τ/κ κοινότητας. Ο Τ. Ερτογάν επιχείρησε να αλλάξει αυτή την πρακτική. Στις 17 Ιουλίου 2010 είπε δημόσια στους τ/κ: «αν δεν αφήσετε τις παλιές συνήθειες και συνεχίσετε να λέτε «εγώ δεν θέλω να ψαρέψω, θέλω μόνο τα ψάρι», αυτή η κατάσταση θα συνεχιστεί…». Με άλλα λόγια τους κάλεσε να δώσουν άλλες προοπτικές στην οικονομία τους αξιοποιώντας το τουρκικό μοντέλο, όπως το υιοθέτησε το ΚΑΔ από το 2002.

Μύθος 2: Αλλάζουν οι σχέσεις Τουρκίας-τ/κ, ή μένουν ακίνητες; Το γεγονός πως ο Τ. Ερτογάν διαφοροποίησε τη στάση του μεταξύ πρώτου και δεύτερου γύρου είναι αξιόλογο. Το αποτέλεσμα οδηγεί σε διαφοροποιήσεις, η σχέση Τουρκίας-τ/κ δεν είναι μια γραμμική σχέση. Παρά τις εξαρτήσεις και τις αντιπαλότητες, η πλειοψηφία των τ/κ αναζητά μια νέα σχέση με την Άγκυρα. Με περισσότερο σεβασμό στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της, όπως η  κοσμικότητα, η ανάπτυξη του κοινοτικού «κυπριωτισμού» ως της κυρίαρχης ιδεολογίας. Επιπρόσθετα ο Μ. Ακιντζί κινητοποιεί την κοινότητά του πάνω σε μια σειρά από προοδευτικές πολιτικές αξίες: Λέει: «Ένας ακόμη λόγος της υποψηφιότητάς μου, είναι η διαφύλαξη της δημοκρατικότητας, κοσμικότητας, του σύγχρονου, ευρωπαϊκού τρόπου ζωής των τ/κ» (15/10).

Μύθος 3: Βολεύει τους τ/κ η παρούσα κατάσταση πραγμάτων, όπως πολλοί ε/κ πιστεύουν; Ο Μ. Ακιντζί απαντά: «θα προχωρήσω, καταβάλλοντας με αποφασιστικότητα τις προσπάθειες για μια ομοσπονδιακή λύση με βάση δύο ισότιμες συνιστώσες πολιτείες. Σε περίπτωση που αυτό δεν γίνει, αυτό δεν θα σημαίνει αναγνώριση (της «τδβκ»), όπως κάποιοι λένε, αλλά διεύρυνση και μονιμοποίηση της διχοτόμησης» (16/10/20). Η τ/κ συνδικαλιστική πλατφόρμα η οποία στηρίζει Ακιντζί ανέφερε ότι «είμαστε υπέρ της ομοσπονδιακής λύσης, όχι της διαίρεσης, της κοσμικότητας, όχι της οπισθοδρόμησης, της ελευθερίας, όχι της υποταγής». Ο Μ. Α. Ταλάτ δηλώνει στήριξη στον Ακιντζί: «ως άτομο που σε ολόκληρη την πολιτική μου ζωή παλεύω για μια ομοσπονδιακή λύση στην Κύπρο θα συνεχίσω να στηρίζω με όλες του τις δυνάμεις τις ίδιες αρχές». Έκανε δε έκκληση στους τ/κ, σήμερα «να δείξουν στις κάλπες τη βούλησή τους για λύση».

Αλήθεια 1: Με βάση τα εκλογικά ποσοστά η πλειοψηφία της τ/κ κοινότητας στηρίζει  την επίλυση, ψηφίζει ΕΕ, δηλαδή επιδιώκει τη σύνδεσή της με τα φαινόμενα που εκφράζει ο ευρωπαϊκός χώρος. Τα αιτήματα αυτά συναντούν αντίστοιχα αιτήματα της πλειοψηφίας στην ε/κ κοινότητα, αυτής που δεν έχει καταφέρει ως τώρα να εκφραστεί σε πολιτικό επίπεδο και να διεκδικήσει την άλλη Κύπρο όπως λ.χ. κάνει σήμερα ο, υπό τον Ακιντζί, συνασπισμός στην τ/κ κοινότητα. Τόσο έρευνες, όσο και κομματικά ποσοστά  βεβαιώνουν ότι η πλειοψηφία στην ε/κ κοινότητα επιδιώκει την επίλυση, παρά την έως τώρα χαρακτηριστική αδυναμία αυτών των δυνάμεων να βρουν τον ελάχιστο κοινό παρονομαστή για να αλλάξουν το ρου των πραγμάτων. Το παράδειγμα με την απήχηση που είχε η εισήγηση του δικηγόρου Α. Δημητριάδη για τη δημουργία κοινού νοσοκομείου για ε/κ και τ/κ στη νεκρή ζώνη για αντιμετώπιση ασθενών με κρούσματα Covid 19, είναι ιδιαιτέρως χαρακτηριστική. Η απήχηση δείχνει πως κάθε σοβαρή πρόταση βρίσκει ανοικτά μυαλά γιατί η πλειοψηφία των κυπρίων ενδιαφέρεται να ακούσει καθαρές και ρεαλιστικές εισηγήσεις. Η πλειοψηφία βαρέθηκε τα τεχνάσματα, το blame game, τις διακηρύξεις που δεν συνοδεύονται με έργο. Πολύ σύνομα ο ΓΓ του ΟΗΕ θα συγκαλέσει πενταμερή- plus «Σύνοδο για την Κύπρο. Όπως λέει ο ΓΓ του ΟΗΕ «αυτή τη φορά θα είναι διαφορετικά». Αυτό το στοιχείο αποτελεί την έκφραση της αποφασιστικότητας του ΓΓ του ΟΗΕ να καθοδηγήσει τις εξελίξεις με βάση το Πλαίσιο που ανέγνωσε στα μέρη στις 30 Ιουνίου 2017.

Η «μάχη των μαχών» σήμερα, ή ακόμα μια μάχη για να περάσει η Κύπρος στο χάρτη της κανονικότητας; Προφανώς το δεύτερο! Στην κάλπη οι τ/κ ψηφίζουν Ακιντζί ή Τατάρ. Πρόοδο ή οπισθοδρόμηση. Η Άγκυρα περιέπλεξε τα διλήμματα: Με Ακιντζί «αυτονόμηση» ή με Τατάρ «υποδιοίκηση»! Οι εξελίξεις γύρω από το Βαρώσι το βεβαιώνουν. Μετά το Kραν Μοντάνα η Άγκυρα διαφοροποίησε την προσέγγισή της στο κυπριακό. Άκουσε εντωμεταξύ και ορισμένες εισηγήσεις που προέκυψαν από τις δύο συναντήσεις Αναστασιάδη-Τσαβούσογλου. Από τη στήριξη στη Διζωνική- Δικοινοτική Ομοσπονδία (ΔΔΟ), όπως διαμορφώθηκε το 2004, το 2010 και το 2017, με δηλώσεις Τσαβούσογλου στράφηκε στις τρεις επιλογές (ΔΔΟ, ή συνομοσπονδία, ή και «δύο κράτη»). Ο Μ. Ακιντζί θεωρεί ότι οι δύο τελευταίες δεν υφίστανται ως επιλογές γιατί πιστεύει βαθειά στην ενοποίηση του νησιού μέσα από την ΔΔΟ. Η Τουρκία παρεμβαίνει στην εκλογική διαδικασία υπέρ του Ε. Τατάρ γιατί αυτός ο τ/κ πολιτικός ακούει εκ πεποιθήσεως τις επιλογές Τσαβούσογλου. Αν εκλεγεί, θα δεχθεί με ταχύτητα την «νέα στρατηγική» (συνομοσπονδία ή και «δύο κράτη»). Η  Άγκυρα επέλεξε να φτάσει στις άλλες επιλογές μέσω Βαρωσίων. Βέβαια, ο τρόπος αυτός είναι τόσο χοντροκομμένος που θα εξελιχθεί σε μπούμερανγκ για τους εμπνευστές του. Η τ/κ κοινότητα στην πλειοψηφία της ανέπτυξε με συστηματικό τρόπο την κυρίαρχη στρατηγική της. Συνοπτικά: «όχι επιστροφή κάτω απο την ε/κ κυριαρχία του τύπου 1974 -74, όχι κοινότητα- υποδιοίκηση της Τουρκίας», κατά συνέπεια ΔΔΟ, η οποία διασφαλίζει τόσο την ενότητα του κράτους, όσο και των αυτοτέλεια ανάμεσα στις δύο πολιτείες.

Ο Τ. Ερντογάν διαβάζει το ζήτημα της εκλογής ηγέτη της τ/κ κοινότητας ανάποδα: ο Τατάρ είναι  το λάθος άλογο της ιστορίας. Το Κόμμα Εθνικής Ενότητας, ΚΕΕ, με τη στήριξη από την Άγκυρα κάνει τα πάντα για να μειώσει την απήχηση του Μ. Ακιντζί. Με ρουσφέτια, εξαγορά ψήφων, υποσχέσεις, επικοινωνιακή υποστήριξη, ακόμα εγκαίνια νοσοκομείου για την πανδημία στη Λευκωσία την παραμονή της ψηφοφορίας. Ωστόσο, ο τ/κ ηγέτης αντέχει. Διαθέτει σθένος και ηγετικότητα. Είναι μπροστά στις δημοσκοπήσεις. Οι μπουλντόζες στο Βαρώσι  κάνοντας πολιτική δεύτερου γύρου «καλούν» (και) στους ψηφοφόρους του αριστερού Ρεπουπλικανικού Τουρκικού Κόμματος να «χαλαρώσουν» στο δεύτερο γύρο διευκολύντας εκλογή Τατάρ καθώς ο ηγέτης του Τ. Ερχουρμάν δεν αναμένεται να βρίσκεται στο Β γύρο. Ο αντιφατικός «υπεξ» Κ. Οζερσάυ αποχωρεί από την «κυβέρνηση», ενώ ο υιός  Ντενκτάς  περιμένει (από το 2003) τη ρεβάνς. Τα δύο αυτά ονόματα μπορεί να κλειδώσουν εξελίξεις στο δεύτερο γύρο και να δώσουν την τελική νίκη στον Μ. Ακιντζί.

Σε ρεπορτάζ στην εφ/δα «Γενί Ντουζέν» (7/10) με τον τίτλο «δεν σεβάστηκαν την κοινή γνώμη» σημειώνεται ότι «ο ηγέτης των τ/κ Μ. Ακιντζί, όπως και άλλοι πολιτικοί, έμαθαν για το άνοιγμα της περίκλειστης πόλης των Βαρωσίων από την τηλεόραση».

Ο Μ. Ακιντζί με την πρωτιά του σήμερα και την επικράτησή του στην εκλογική διαδικασία, εφόσον βέβαια το ΡΤΚ συμπεριφερεθεί υπεύθυνα, θα επισφραγίσει τη νίκη  του τ/κ «κυπριωτισμού» ως της κυρίαρχης ιδεολογίας στην κοινότητά του-κοσμικότητα, αυτοτέλεια, επίλυση, ένταξη στην ΕΕ. Αυτή η πλειοψηφία έδωσε χειροπιαστές αποδείξεις ότι ενδιαφέρεται για τη διαφορετική Κύπρο. Η πλειοψηφία των τ/κ το 2004 έδωσε στήριξη στο τότε σχέδιο λύσης του ΟΗΕ. Το 2005 έδωσε την εκλογική νίκη στον ηγέτη του ΡΤΚ Μ. Α. Ταλάτ. Το 2015 έδωσε τη νίκη στον Μ. Ακιντζί. Με τις τρεις αυτές επιλογές της η πλειοψηφία των τ/κ μέσα στην κάλπη άπλωσε το χέρι της στους ε/κ  αναζητώντας λύση και συνδιαλλαγή.

Σε σχέση με τις εξελίξεις στο Βαρώσι, ο τ/κ ηγέτης Μ. Ακιντζί υπογράμμισε τα εξής: «Καθώς ο ΓΓ του ΟΗΕ προετοιμάζεται για την άτυπη πενταμερή (5+1) μετά τις εκλογές, αυτοί που προσπαθούν να κάνουν βήματα στα Βαρώσια πριν τις εκλογές, οδηγούν τους τ/κ σε μια δύσκολη κατάσταση στο διεθνές περιβάλλον». Ο ΓΓ του ΟΗΕ Α. Γκουέρες μίλησε πολύ λογικά και «εξέφρασε την ετοιμότητά του να φέρει τα μέρη μαζί», ενώ ο Χ. Μπορέλ, επίσης-«βρισκόμαστε σε στενή επαφή με τον ΟΗΕ». Τι τρέχει στο συνολικό πεδίο στην Αμμόχωστο; Δυστυχώς η Αμμόχωστος πληρώνει το τίμημα από την πολιτική της διάλυσης των συνομιλιών και της «μάχης» Αναστασιάδη για εκπαραθύρωση του «Πλαισίου  Γκουτέρες»- ήδη από τον Ιούλιο του 2017.  Αδιαφόρισε για τρία χρόνια και τρεις μήνες για όλα. Κατέφυγε στις λεγόμενες «τριμερείς» τις οποίες χρησιμοποίησε ως πρόσχημα για να αποφεύγει τις συνομιλίες. Τώρα προσφεύγει στο ΣΑ για το Βαρώσι για να κρύψει τις δικές του ευθύνες για την αρνητική εξέλιξη των πραγμάτων. Υπενθυμίζω ότι ο 2016 έφυγε από τις συνομιλίες στο Μον Πελεράν, ενώ το 2017 διέλυσε τη διαπραγματευτική διαδικασία στο Κραν Μοντάνα. Το 2018 απέρριψε την πρόταση Ακιντζί για να γίνει το Πλαίσιο Γκουτερες «στρατηγική συμφωνία» για τη λύση. Στη συνέχεια κάθε 2 ή 3 μήνες διατύπωνε διαφορετικές προτάσεις, μόνο και μόνο για να μην διεξαχθούν συνομιλίες επί κανονικής βάσεως. Χειρότερο όλων. Η συστηματική παραπληροφόρηση της κοινής γνώμης (με δηλώσεις Αναστασιάδη, Χριστοδουλίδη, καθοδήγηση των ΜΜΕ) για να έρθει στο προσκήνιο η «νέα στρατηγική», (ανέφικτη η ΔΔΟ, δεν αρέσει στους ε/κ το ένα ή το άλλο σημείο του «Πλαισίου Γκουτέρες»). Το αποτέλεσμα αυτής της τυχοδιωκτικής πολιτικής είναι ολοφάνερο: αλλάζοντας κάθε λίγο το πλαίσιο του συμβιβασμού, μόνος, χωρίς συμμαχίες, ερήμην του ΟΗΕ και της ΕΕ, έβαλε την «ΑΟΖ μας» και το Βαρώσι στο πιάτο των Τατάρ…

Θα κερδίσει ξανά τις τ/κ εκλογές στις 11 Οκτωβρίου ο Μ. Ακιντζί; Πιο πιθανό είναι να νικήσει. Η ανάλυση, όμως, αρχίζει από το ενδεχόμενο να μην νικήσει και έτσι να χάσει την ιδιότητα του συνομιλητή στο κυπριακό. Πολλοί στην ε/κ κοινότητα εκ των υστέρων θα λένε «πράγματι, ήταν ο καλύτερος τ/κ ηγέτης». Σε καμμιά φάση του πολιτικού μας βίου δεν αναλύσαμε ένα ζήτημα ορθολογικά και (και) κυρίως στην κατάλληλη ιστορικά ώρα. Βέβαια, άλλοι θα το αντιληφθούν εκ των υστέρων, και άλλοι, υποκριτικά, εκ των υστέρων. Οι τελευταίοι είναι αυτοί που επί τρία χρόνια και δύο μήνες πίστευαν πως μόλις τον άφηναν χωρίς ρόλο, με μηδέν συνομιλίες και τις πιέσεις από την Μ. Τσαβούσογλου, θα κατέρρεε «κάποια στιγμή».  Έτσι, το ε/κ βαθύ κράτος μαζί με τις ντενκτασικές δυνάμεις στην τ/κ κοινότητα, θα άνοιγαν το δρόμο στις «άλλες λύσεις», όπως προκύπτει από τις συζητήσεις Αναστασιάδη-Τσαβούσογλου στο Κραν Μοντάνα και τη συνάντηση Αναστασιάδη-Οζερσάυ στο νησί- και οι δύο συναντήσεις ερήμην του Μ. Ακιντζί.

Η διατήρηση της πολιτικής ηγεμονίας στην τ/κ κοινότητα από τον Μ. Ακιντζί συνιστά ένα σοβαρό μάθημα πολιτικής ανάλυσης. Μετριοπαθής σοσιαλδημοκράτης, πρωταγωνιστής μαζί με τον Λέλλο Δημητριάδη για να κάνουν τις «Λευκωσίες» μία, εξέφρασε με τον πιο ώριμο τρόπο το αίτημα της τ/κ κοινότητας για επίλυση, ένταξη στην ΕΕ, ενσωμάτωση στο σύγχρονο κόσμο, με αποκόλληση από την προβληματική ευρωτουρκική σχέση. Καθόλου εύκολο εγχείρημα: ο τούρκος πρέσβης στην κατεχόμενη Κύπρο διαμορφώνει εξελίξεις, ο τουρκικός στρατός διαθέτει ιεραρχία, μισθοί και συντάξεις στην υπαλληλία της «τδβκ» καταβάλλονται από την Άγκυρα. Για να κερδίσει την εκλογική μάχη του 2015 έπρεπε να λάβει υπόψη τα πιο πάνω δεδομένα και βέβαια να κινητοποιήσει την πλειοψηφία πάνω σε ρεαλιστικές προσδοκίες. Ο Μ. Ακιντζί, ενώ διέθετε πίστη για να φτάσουμε σε λύση, την ίδια στγμή δεν ήταν περιθωριακός ακριβώς για να εκφράσει την πλειοψηφία της κοινότητάς του. Έλαβε υπόψη τις ισορροπίες, αλλά δεν υπέκυψε σε αυτές. Ήταν σε θέση να δει τις αποχρώσεις και μπορούσε να τις μετατρέψει σε πειστικό λόγο υπέρ της επίλυσης, γι’ αυτό μπόρεσε να τις δαχειριστεί με τις κατάλληλες «δοσολογίες» για να μπορεί να αλλάζει τη ροή των πραγμάτων στην τ/κ κοινότητα. Η σχέση των τ/κ με την Τουρκία αποτελεί κλειδί για να κατανοήσουμε τις λεπτές ισορροπίες που την διαπερνούν. Στις 2 Σεπτεμβρίου 2020 ο Μ. Ακιντζί παίρνει θέση σε ένα ιδιαίτερα ευαίσθητο θέμα:

Πρώτη θέση: «Οι τ/κ είναι μια κοινότητα που θέλει να υπάρχουμε με τις δικές μας αξίες, με τη δική μας δημοκρατική κοσμική αντίληψη σε αυτά τα χώματα, ως άνθρωποι αυτάρκεις, αξιοπρεπείς, με ψηλά το κεφάλι, που έχουν την ικανότητα να διοικούν τον εαυτό τους, με τη δική τους ιδιαίτερη ταυτότητα και χαρακτήρα. Αυτή η κοινωνία πηγαίνει σε εκλογές. Όταν υπάρξει ακόμα και ο παραμικρός υπαινιγμός για παρέμβαση, πρέπει όλοι να πουν «σταμάτα σε αυτό».

Δεύτερη θέση: «Είμαστε μια δημοκρατική κοινότητα και έχουμε το δικαίωμα και την ικανότητα να διατηρήσουμε αυτή μιας την κοινωνική δομή και να καθορίσουμε τον ηγέτη μας με τον καλύτερο τρόπο. Αυτό ξέρω, αυτό λέω και δεν υπάρχει λόγος να έχει κακές σχέσεις η Τουρκία με τον Τ/κ ηγέτη, τον πρόεδρο της τδβκ που θα εκλεγεί με αυτό τον τρόπο. Έτσι βλέπω τα πράγματα εγώ».

Αυτή η αντίληψη καλλιεργήθηκε πολλές δεκαετίες πίσω,  διασυνδέεται με στοιχεία από την αγγλική αποικιακή περίοδο, από επαφές με την ε/κ προοδευτική σκέψη, αλλά κυρίως από την ανάπτυξη μιας άλλης σχολικής εκπαίδευσης, που οφειλόταν σε επιφανείς τ/κ δασκάλους με διάθεση να διαδόσουν τις αξίες της κοσμικότητας, όπως τις διαμόρφωσε ο Κεμάλ Αττατούρκ. Καθόλου τυχαίο πως σήμερα οι τ/κ δάσκαλοι και καθηγητές βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της προσπάθειας για την διαφορετική Κύπρο. Η τ/κ προοδευτική διανόηση έπαιξε καταλυτικό ρόλο, πρώτα στη συντήρηση της σκέψης της στα πέτρινα χρόνια του Ρ. Ντενκτάς και, δεύτερο, στη συνέχεια στις διαδηλώσεις για την ανατροπή του και τη μεταστροφή του εκλογικού σώματος υπέρ της επίλυσης με βάση την ομοσπονδιακή δομή. Αυτή είναι η ιστορική βάση από την οποία αντλεί δυνάμεις και καθοδηγεί τον εκλογικό του αγώνα ο Μ. Ακιντζί. Ύστερα προστίθενται και τα δικά του χαρακτηριστικά: απλός, προσηνής, έντιμος, πολυσυλλεκτικός, ξεροκέφαλος. Γνωρίζει την έννοια της ενσυναίσθησης, πράγμα που βοηθά στη θετική στάση για την επίλυση, γι’ αυτό πολλές φορές μίλησε για τον πόνο των ε/κ το 1974, καθώς επίσης μίλησε για τον πόνο των τ/κ το 1964.

Στα αδύνατα σημεία Ακιντζί σημειώνω την κλασσική αδυναμία της τ/κ προοδευτικής παράταξης (όπως και πριν του Μ. Α. Ταλάτ) να εκφράσει μια άλλη αντίληψη για την οικονομία, ή γενικότερα για την ανάπυξη, παρά το ότι ο τομέας αυτός ανήκει στην αρμοδιότητα της «κυβέρνησης». Συχνά η τ/κ αριστερά χαρακτηρίζεται από την υπερτροφική αδυναμία της στις πολιτικές του προστατευτισμού, των διαμεσολαβήσεων και την έτοιμη εκ Τουρκίας πίτα. Δεν είναι τυχαίο λ.χ. που ο τ/κ τραπεζικός τομέας παραπαίει, είτε με δεξιά είτε με αριστερά σχήματα στην εξουσία.

Επανεκλογή Ακιντζί στην ηγεσά της τ/κ κοινότητας θα συνιστά ένα ενθαρρυντικό μήνυμα ότι η ελπίδα για επίλυση κυπριακό παραμένει στο τραπέζι, καθ’ ότι στη σύνθεση της πενταμερούς (για να ολοκληρωθεί η πρωτοβουλία Γκουτέρες), θα περιλαμβάνεται ένας αξιόπιστος υποστηρικτής του Πλαισίου Λύσης που υπέβαλε στα μέρη ο ΓΓ του ΟΗΕ στις 30 Ιουλίου 2017.

Συχνά επανέρχεται στην επικαιρότητα το «κλασσικό» ερώτημα: είναι προβλέψιμη η τουρκική εξωτερική πολιτική; Για όσους  ξέρουν να την διαβάζουν, η απάντηση είναι, κατά κανόνα, ναι. Η συνάντηση του Ρεπουπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (ΡΛΚ) με τους στρατιωτικούς  και τους γραφειοκράτες στο υπεξ, συνέπεσε με τα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου και την υψηλού επιπέδου συνεργασία με τις ΗΠΑ και το Ισραήλ. Η προεδρία Οζάλ δοκίμασε πράγματα, όπως οι επαφές με Μπους και Κ. Μητσοτάκη (επί προεδρίας Γ. Βασιλείου)  οι οποίες, κάτω από άλλες συνθήκες, θα απέδιδαν περισσότερα. Έφυγε κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες και η τελευταία έρευνα δεν απέδωσε κάτι ως προς τις φήμες για δηλητηρίασή του. Οι κεμαλιστές στο κυπριακό, κατά κανόνα, συμφωνούσαν με τον αδιάλλακτο Ρ. Ντενκτάς ότι «το κυπριακό λύθηκε το 1974» και συζητούσαν μερικές εδαφικές αναπροσαρμογές. Με φανατισμό το ΡΛΚ, εναντιώθηκε στο σχέδιο λύσης του κυπριακού που υπέβαλε ο ΟΗΕ το 2004.

Με την άνοδο του Τ. Ερτογάν στην εξουσία σημειώνονται αξιόλογες μεταβολές. Η συμβολή του Α. Γκιουλ, ως του δεύτερου σε επιρροή προσώπου στο σύστημα εξουσίας που οργάνωσε το ΚΑΔ, υπήρξε αποφασιστική.  Η καθυστερημένη μετάβαση Γκιουλ στην Αθήνα στην τελετή υπογραφής της Συνθήκης Προσχώρησης των δέκα νέων μελών της ΕΕ στις 16 Απριλίου 2003 στο Στοά του Αττάλου,  τού έδωσε τη δυνατότητα να αποκτήσει πλήρη εικόνα της υστέρησης της χώρας του σε σχέση με την ενταξιακή πορεία της Κύπρου. Ως αποτέλεσμα αυτής της κατανόησης, σημειώθηκαν τρεις σημαντικές αλλαγές. Πρώτο, απόφαση Ερτογάν-Γκιουλ να εκπαραθυρώσουν τον Ρ. Ντενκτάς, καθ’ ότι η παρουσία του παρεμπόδιζε την επιδίωξη  σημαντικών στόχων της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής. Δεύτερο, στήριξη για πρωτη φορά στην ιστορία του κυπριακού σχεδίου λύσης που υπέβαλε ο ΟΗΕ το 2004 σε πλήρη αντίθεση με τις πολιτικές που εφάρμοζαν επί δεκαετίες οι κεμαλιστές. Τρίτο, εργασία για την απόκτηση της ιδιότητας του υποψηφίου μέλους της ΕΕ, κάτι που πήρε σάρκα και οστά στις 3 Οκτωβρίου 2005.

Δύο θέματα άλλαξαν τις παραμέτρους της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής. Πρώτο, η παρεμπόδιση από Σαρκοζί και Μέρκελ (2008) της ενταξιακής της πορείας και η λάθος απάντηση της Άγκυρας με στροφή στη Μ. Ανατολή με κύριο εκφραστή τον Α. Νταβούτογλου. Δεύτερο, το αποτέλεσμα της Συνόδου για την Κύπρο στο Κραν Μοντάνα. Η δήλωση Γκουτέρες αμέσως την κατάρρευση των συνομιλιών «εύχομαι ότι το καλύτερο για τους ανθρώπους στο βορρά και στο νότο» συνιστούσε τη δημόσια εκτίμηση του ΟΗΕ στα πράγματα. Επιπρόσθετα ο ανοικτός έπαινος Γκουτέρες στον Ερτογαν για την ισχυρή υποστήριξη της Τουρκίας στη διαδικασία δύο μέρες μετά το ναυάγιο, έδειξε πώς ο ο ΓΓ του ΟΗΕ φωτογράφιζε Αναστασιάδη ως την κύριο υπαίτιο του ναυαγίου.

Η κατάρρευση της διαδικασίας επέφερε τους πρώτους τριγμούς στις σχέσεις Τσαβούσογλου-Ακιντζί. Η τουρκική ηγεσία θεώρησε ότι ο κύκλος της επιδίωξης λύσης με βάση τα ψηφίσματα του ΟΗΕ δεν μπορεί να διαρκεί επ’ άπειρον και ο τούρκος υπεξ σε ειδική σύσκεψη με την τ/κ ηγεσία έθεσε προς υλοποίηση «νέα στρατηγική»-η επιδιώξη λύσης ομοσπονδίας παραμένει στο τραπέζι, αλλά και επιδίωξη λύσης δύο κρατών/συνομοσπονδία. Σε αυτή την αλλαγή διαφώνησε τόσο εντός της αίθουσας όσο και δημόσια ο Μ. Ακιντζί, λέγοντας ότι η εντολή που έλαβε από τους ψηφοφόρους του είναι μόνο για την αναζήτηση λύσης όπως προνοείται από τα κείμενα του ΟΗΕ. Η ρήξη συνεχίζεται καθώς εν μέσω της εκλογικής δισδικασίας της 11ης Οκτωβρίου, Ερτογάν και Τσαβούσογλου δεν απευθύνουν πρόσκληση στον Ακιντζί να επισκεφθεί την Άγκυρα, κάτι που πράττουν με ευκολία για τους ηγέτες των κομμάτων της δεξιάς. Βέβαια, οι κεμαλιστές όπως και ο Ρ. Ντενκτάς βόλευαν τους ε/κ πολιτικούς που συμπαθούσαν  τη συνέχισης του status quo, καθώς επί χρόνια οχυρώνονταν πίσω από αυτούς. Η Άγκυρα διάβασε σωστά το σημείο αυτό και υποχρέωσε τον ιστορικό ηγέτη των τ/κ σε απόσυρση.

Τι άλλαξε τα δεδομένα το τελευταίο διάστημα;  Η Τουρκία θεώρησε ότι οι συναντήσεις ανάμεσα σε Κύπρο-Ελλάδα-Ισραήλ-Αίγυπτο αποσκοπούσαν στον αποκλεισμό της από τους ενεργειακούς σχεδιασμούς στην Α. Μεσόγειο, γι’ αυτό και η αντίδρασή της είναι ιδιαιτέρως έντονη.  Για όσους έχουν στοιχειώδη γνώση των πραγμάτων η έννοια της «περικύκλωσης» είναι μια βαριά φορτισμένη έννοια στην τουρκική πολιτική ιστορία-Σέβρες, Νεϊγί. Έτσι, απέκτησε 5 πλοία που συνδέονται με θαλάσσιες έρευνες-3 ερευνητικά, 2 για σεισμικές έρευνες- για να είναι σε θέση να αντιδράσει εξουδετερώνοντας τον αδύναμο κρίκο της Α. Μεσογείου, την Κύπρο, με την πολύ μικρή αμυντική δυνατότητα. Η τουρκική αντίδραση είναι απαράδεκτη. Σωστά η ΕΕ την καταδικάζει και ζητά αποκλιμάκωση. Ήταν όμως προβλέψιμη; Βέβαια, ήταν. Πολλές φορές ο εκπρόσωπος του τουρκικού υπουργείου εξωτερικών λέει δημόσια αυτά που προγραμματίζει να κάνει η χώρα του. Στη Λευκωσία βλέπουν τις δηλώσεις ως «τέχνασμα» ή ως «επικοινωνιακό παιχνίδι». Έτσι έμαθαν να διαβάζουν την εξωτερική πολιτική της Τουρκίας για να μην μπουν στον κόπο να απαντούν σε απλά μαθήματα άσκησης πολιτικής: αν εσύ συνεργάζεται με 2 ή 3 άλλες χώρες για να βγάλεις γκάζι, τι χαρτιά έχεις να αντιμετωπίσεις την Τουρκία αν χρησιμοποιήσει την ναυτική της ισχύ ; Η ε/κ ηγεσία γνώριζε με απόλυτη σαφήνεια το πού θα έφταναν τα πράγματα- με σπίρτα στην πυριτιδαποθήκη δεν μπαίνεις. Ο ΟΗΕ, πιθανώς, να ενημέρωσε άλλες κυβερνήσεις για τα καθέκαστα στο Κραν Μοντάνα και την πλήρη στασιμότητα που ακολούθησε. Αυτό πιθανόν να εξηγεί την γενικά υποτονική αντίδραση στο διεθνές πεδίο, στην εφ’ όλης της ύλης παραβίαση της κυπριακής ΑΟΖ από τουρκικά πλοία..

Μέσα σε 24 ώρες ανεδείχθη για ακόμα μια φορά η πραγματική φύση της κατάστασης στη νήσο. Στις 14 Μαϊου τρεις μεγάλες ειδήσεις:

1. Ο ΓΓ του ΟΗΕ Α. Γκουτέρες σε επιστολή του στον τ/κ ηγέτη Μ. Ακιντζί «προτρέπει τους δύο ηγέτες να βρουν επιπρόσθετους τρόπους για την ασφάλεια και την εμπιστοσύνη μεταξύ των δύο κοινοτήτων. Μόλις σταθεροποιηθεί η κατάσταση υγείας στο νησί… να υπάρξει κοινή συμφωνία στις ρυθμίσεις για να ανοίξουν και πάλι τα σημεία διέλευσης». Ενθαρρύνει δε τους ηγέτες σε όλα αυτά τα θέματα «να συνεργαστούν με την Ειδική Εκπρόσωπό του Ελ. Σπέχαρ», ενώ για την αντιμετώπιση της πανδημίας «είναι απαραίτητο να ξεπεραστούν οι ασυμφωνίες των πλευρών επειδή η καταπολέμηση μπορεί να επιτευχθεί μόνο με συνεργασία».

2. Η Πρόεδρος της Επιτροπής Φον ντερ Λάιεν σε επιστολή της στον Μ. Ακιντζί αφού συμφώνησε με την άποψη του «ότι σε αυτόν τον αγώνα όλοι οι παράγοντες πρέπει να βρίσκονται σε συντονισμό» τόνισε τα εξής: «για να γίνει η ΕΕ υποβοηθητική προς την τ/κ κοινότητα κατά τρόπο επείγον στην αντιμετώπιση της πανδημίας, γίνονται διεργασίες για μεγαλύτερη βοήθεια μεσοπρόθεσμα, ώστε να αντιμετωπιστούν οι οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας».

3. Στον αντίποδα, η άλλη είδηση. Η ηλ. «Καθημερινή» μάς πληροφορεί ότι «η πλατφόρμα διερευνητικής δημοσιογραφίας, Organized Crime and Corruption Reporting Project (OCCRP) αναφέρεται εκτενώς στην παραχώρηση «χρυσών» διαβατηρίων, σε μέλη της βασιλικής οικογένειας της Σαουδικής Αραβίας-συνολικά 7- τα οποία απέκτησαν μέσω του αμφιλεγόμενου, όπως χαρακτηρίζεται, προγράμματος πολιτογραφήσεων. Σύμφωνα με το δημοσίευμα, κάτοχος κυπριακού διαβατηρίου είναι ο Σαουδάραβας Saud bin Abdulmohsen bin Abdulaziz Al Saud ο οποίος υπέβαλε αίτηση και έλαβε το κυπριακό διαβατήριο το 2017». Για το θέμα αυτό η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απέστειλε επιστολή σε Κύπρο, Μάλτα και Βουλγαρία την 1η Απριλίου 2020 με την οποία ζητά «πλάνο με το οποίο να καταργούνται τα επενδυτικά προγράμματα πολιτογράφησης επενδυτών. Ο Υπεσ Ν. Νουρής δήλωσε πως «δεν υπάρχει καμία πρόθεση τερματισμού του προγράμματος. Με τα μέτρα που πάρθηκαν μετά τον Μάιο του 2019 θεωρούμε πως όχι μόνο δεν συντρέχει λόγος τερματισμού, αλλά αντίθετα ο έλεγχος που γίνεται πλέον είναι υπέρμετρος». (ρεπορτάζ από τον ηλ. «Φιλελεύθερο»). Η ΕΕ, έστω με σημαντική καθυστέρηση, θέτει τους κανόνες σε θέματα που αφορούν την ευρωπαϊκή πολιτική για τις πολιτογραφήσεις συνεπώς υποστηρίζει τους κανόνες για την ευρωπαϊκή ασφάλεια, την αντιμετώπιση του οργανωμένου εγκλήματος και το ξέπλυμα βρώμικου χρήματος. Η Κύπρος πωλεί ευρωπαϊκά διαβατήρια της Κυπριακής Δημοκρατίας. Η ΕΕ με τον πιο επίσημο τρόπο ζητά χρονοδιάγραμμα για τον τερματισμό του προγράμματος.

4. Η Λευκωσία παρακολουθεί την αποστασιοποίηση κεντρικών παικτών από τους χειρισμούς της. Αδιαφορία των ηγετών της ΕΕ στα παράπονα Αναστασιάδη στη τελευταία τηλεδιάσκεψή τους. Ομόφωνη άρνηση των μελών του ΣΑ του ΟΗΕ σε οποιανδήποτε αναφορά στις εκθέσεις του Συμβουλίου σχετικά με τις παραβιάσεις της κυπριακής ΑΟΖ από τουρκικά ερευνητικά σκάφη. Διπλωμάτες στο κυπριακό Υπεξ θεωρούν ότι για την απομόνωσή της Λευκωσίας ευθύνεται η Ειδική Αντιπρόσωπος του ΓΓ του ΟΗΕ στην Κύπρο Ε. Σπέχαρ προς την οποία στρέφονται διάφορα παράπονα ότι δεν εκτελεί σωστά τα καθήκοντά της. Πιθανώς γι’ αυτό το λόγο, ο ΓΓ του ΟΗΕ ενθαρρύνει τους ηγέτες «να συνεργαστούν με την Ειδική Εκπρόσωπό του Ελ. Σπέχαρ». Προφανώς ο ΓΓ δεν συμμερίζεται τα τεχνάσματα μιας ομάδας στο κυπριακό υπεξ που πιστεύει στις αξίες της επετηρίδας-πάντα εν ονόματι της υπεράσπισης της μισής πατρίδας.

5. Οι χειρισμοί της Λευκωσίας την έχουν οδηγήσει από το αίτημα για «μηδέν στρατός, μηδέν εγγυήσεις» στο «μηδέν συνομιλίες» και «όλος ο στρατός στη θέση του», την στιγμή που έχει δίπλα της τον πιο ορθολογιστή πολιτικό ηγέτη στην ιστορία της τ/κ κοινότητας. Ρώτησαν τον Μ. Ακιντζί στις 8 Μαϊου αν είναι τσακωμένος με την Άγκυρα. Απάντησε: «Με την κυβέρνηση της Τουρκίας μπορεί να υπάρχουν κάποιες διαφωνίες, αυτό δεν το κρύβω, εάν το θέμα είναι να αλλάξει κάποιος την ταυτότητά του για να μοιάσει με κάποιον άλλον. Αν ήταν έτσι, τότε θα ήμασταν απλά το αντίγραφο κάποιου άλλου. Ο τ/κ λαός δεν με εξέλεξε για να γίνω κούκλα (αχυράνθρωπος-μαριονέτα). Με εξέλεξε για να γίνω ο δικός του πρόεδρος»-ρεπορτάζ KYΠΕ.

Αν με αυτόν τον τ/κ ηγέτη, με τα πιο πάνω χαρακτηριστικά, ο Ν. Αναστασιάδης κάνει ότι περνά από το χέρι του για μηδέν επικοινωνία και μηδέν συνομιλίες, τότε οι χειρισμοί του αφορούν την στήριξη στην υποψηφιότητα Ε. Τατάρ στις εκλογές για την ανάδειξη νέου τ/κ ηγέτη στις 6 Οκτωβρίου. Έσπευσε πρώτος να κλείσει 4 σημεία διέλευσης, όταν ο κορονοϊος πανηγυρικά εμφανιζόταν στο χώρο των αφίξεων στο αεροδρόμιο Λάρνακας! Ο Ε. Τατάρ πήρε τη σκυτάλη και έκλεισε όλα τα άλλα. Το ζήτημα με τη διαχείριση των σημείων ελέγχου από και προς την κατεχόμενη Κύπρο, η αχρήστευση για δύο και πλέον μήνες της Τεχνικής Επιτροπής για την Υγεία, η άρνηση για κάθε επικοινωνία επαφή μέσω skype με τον Α. Ακιντζί-η μόνη που έγινε ήταν με πρωτοβουλία του τ/κ ηγέτη- ισούται με την αντίληψη που έχει κάποιος για το συνολικό κυπριακό. Συγκρούονται ακόμα μια φορά οι δυνάμεις της ακινησίας με τις δυνάμεις που επιζητούν κινητικότητα και επίλυση. Ο Ν. Αναστασιάδης κάνει ένα μέρος από την προεκλογική καμπάνια του Ε. Τατάρ. Επιδιώκει το τέλειο άλλοθι: «εγιώ έν τζιαι, αλλά ο Τατάρ…».

Η τ/κ κοινότητα αποφασίζει τον Απρίλη ποιος θα είναι ο ηγέτης της για τα επόμενα πέντε χρόνια. Από το 1983 με τη μορφή της «τδβκ» άσκησαν την εξουσία οι Ρ. Ντενκτάς, Μ. Α. Ταλάτ, Ν. Έρογλου και Μ. Ακκιντζί. Ο παλαιός ηγέτης των τ/κ Ρ. Ντενκτάς τροφοδότησε και αξιοποίησε τις δικοινοτικές συγκρούσεις, ταυτίστηκε με τις χωριστικές πολιτικές, συμμάχισε με τις πιο ακραίες κεμαλικές δυνάμεις στην Τουρκία, κυβέρνησε ως ο τ/κ Βοναπάρτης, επέδειξε ικανότητα στη φαύλη διαχείριση των κοινών για να επιβάλει το «όραμά» του, τη λύση «δύο κρατών». Ο Μεχμέλ Αλί Ταλάτ ήταν και παραμένει θιασώτης της επίλυσης. Αξιοποίησε την απόφαση της Άγκυρας να εκπαραθυρώσει τον Ντενκτάς, ηγήθηκε των διαδηλώσεων του 2003 και εκπροσώπησε την τ/κ κοινότητα ως «πρωθυπουργός» στις διαπραγματεύσεις στο Μπούγκερστοκ. Κέρδισε τις εκλογές το 2005. Λάθη του ΡΤΚ στην εσωτερική διακυβέρνηση και του «πρωθυπουργού» Φ. Σογιέρ, μαζί με την επιφυλακτικότητα του τότε ε/κ ηγέτη Δ. Χριστόφια στην υπογραφή μιας «ενδιάμεσης συμφωνίας» στο κυπριακό, άνοιξαν το δρόμο στον Έρογλου. Το 2010, κέρδισε ο βαθειά συντηρητικός πολιτικός Ν. Έρογλου, πολιτικός με ντενκτασικής κοπής ιδέες-χαρακτήρισε το δημοψήφισμα του 2004 «παράνομο» γιατί «η πρώτη παράγραφός του αφορά την καταστροφή της τδβκ». Ένας μετριοπαθής σοσιαλδημοκράτης, ο Μ. Ακιντζί, άλλαξε τα δεδομένα κερδίζοντας τις εκλογές το 2015.

Για το πλειοψηφικο, προοδευτικό ρεύμα του οποίου ηγείται ο Μ. Ακιντζί το κεντρικό ζήτημα παραμένει η διατήρηση της διακριτής τ/κ ταυτότητας: Κοσμικοτητα έναντι θρησκοληψίας. Διάκριση των εξουσιών έναντι συγκεντρωτισμου. Αυτοτέλεια τόσο απέναντι στην Τουρκία όσο και απέναντι στους ε/κ μέσα από τη λύση της διζωνικης, δικοινοτικης ομοσπονδίας, διακριτή ταυτότητα με συνεκτικό δεσμό τον τ/κ κυπριωτισμο.

Στις 26 Απριλίου 2015 εξέφρασε με τον πιο καθαρό τρόπο το αίτημα της πλειοψηφίας των τ/κ για επίλυση, έξοδο από το περιθώριο, συμμετοχή στο σύγχρονο κόσμο, ώστε η τ/κ κοινότητα να γίνει τμήμα της ΕΕ. Ο Μ. Μπουρτζού, εκπρόσωπος του τ/κ ηγέτη, λέει στην εφημερίδα «Πολίτης» στις 3 Αυγούστου 2015 τα πιο κάτω: « Ο κ. Ακιντζί είναι ένας πολύ τίμιος, δημιουργικός πολιτικός που δουλεύει σκληρά. Έκανε πολλά θετικά για τους τ/κ όταν ήταν δήμαρχος και είναι αυτός που ξεκίνησε πρώτος τη συνεργασία μεταξύ της ε/κ και της τ/κ πλευράς. Είναι σοσιαλδημοκράτης. Δεν υπάρχει αμφιβολία για την ιδεολογική του θέση. Είναι ειλικρινής με αυτό που πιστεύει για να πείσει τους άλλους. Όμως και όταν δεν πείθονται, επιμένει σε αυτό που πιστεύει. Όταν είχα πάει στο συνέδριο του ΠΑΣΟΚ, είχα μια μικρή συνάντηση με τον Σημίτη και τον Παπανδρέου και ο Σημίτης μού είπε πως η αποστολή ενός προοδευτικού κόμματος δεν είναι να ακολουθεί την κοινή γνώμη, αλλά να δημιουργεί την κοινή γνώμη. Κάνει το καλύτερο που μπορεί για να πείσει την κοινή γνώμη και πάντα σέβεται την απόφασή της».

Σήμερα το σκηνικό έχει διαμορφωθεί στις κύριες γραμμές του. Ο Μ. Ακιντζί, ο Ε. Τατάρ (ΚΕΕ), ο Κ. Όζερσάυ («Κόμμα του Λαού») ο Τ. ‘Ερχουρμάν (ΡΤΚ), ίσως και Σ. Σιμπέλ, θεωρούνται οι υποψηφιότητες με το μεγαλύτερο εκτόπισμα. Παραμένει ως κρίσιμη παράμετρος της διαδικασίας το εάν οι Ε. Τατάρ και Κ. ‘Οζερσάυ θα τρέξουν ως αυτόνομες προσωπικότητες ή εάν θα αποσυρθεί ο ένας προς όφελος του άλλου, ή εάν θα συνεργαστούν στο δεύτερο γύρο. Φαίνεται ότι ενδιαφέρονται και οι δύο για την κούρσα, όπως επίσης φαίνεται ότι ο Τ. Ερτογάν και ο Μ. Τσαβούσογλου ευνοούν τη φόρμουλα «βρείτε τα οι δυο σας», για να τρέξει μόνο ο Κ. Όσερσάυ ως η πιο ισχυρή επιλογή απένταντι στον Μ. Ακιντζί.

Η Άγκυρα δεν επιθυμεί επανεκλογή Ακιντζί για τρεις λόγους: Πρώτο, γιατί ο Μ. Ακιντζί θεωρεί ότι ,ανεξάρτητα από τις στροφές Αναστασιάδη, η ομοσπονδιακή επιλογή είναι η μόνη λύση που προσφέρει οφέλη στην τ/κ κοινότητα και σε όλη την Κύπρο. Δεύτερο, η δημόσια ρήξη Ακιντζί σχετικά με τις επιλογές Ερτογάν στη Συρία και, Τρίτο, Ερτογάν και Ακιντζί συγκροτούν δύο διαφορετικές ιδεολογικές προσεγγίσεις και διαφορετικές προσωπικότητες σε μια σειρά από ζητήματα-ελευθερία της έκφρασης, ατομικά και συλλογικά δικαιώματα, κράτος δικαίου, στάση απέναντι στην ΕΕ.

Βέβαιον είναι ότι όποιος υποψήφιος εμφανίζεται ως ο εκλεκτός της Άγκυρας δεν έχει τύχει στις εκλογές και αυτό το γνωρίζει η Άγκυρα. Ήδη ο Κ. Όζερσάυ για να μην εμφανίζεται ως ο εκλεκτός της, άσκησε κριτική στην Άγκυρα για παρεμβάσεις της στο χώρο των τ/κ ΜΜΕ. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν σημαντικό προβάδισμα στην υποψηφιότητα Ακιντζί (37%), αλλά, όπως κάθε αναμέτρηση, και αυτή κρύβει δυσκολίες και πιθανές ανατροπές. Θα αποκτήσει δυναμική μια κοινή υποψηφιότητα της κεντροδεξιάς; Τι θα εκφράσει στην κάλπη η υποψηφιότητα Ερχουρμάν όταν το ΡΤΚ έχει παραπλήσιες με τον Ακιντζί ιδέες στο κυπριακό; Πόσο θα κοστίσει στον Ακιντζί η πολύ χαμηλή επικοινωνία του με την Άγκυρα; Προσωπικότητες όπως ο Μ. Α. Ταλάτ διερωτούνται δημόσια, όχι, βέβαια, χωρίς σκοπιμότητες, «μα, πως θα λύσει ο Ακιντζί το κυπριακό, αν δεν μιλά με την Τουρκία»; Σε 90 ημέρες εκλογές με ιδιαίτερο πολιτικό βάρος. Από τη μια, ο Μ. Ακιντζί, εκφραστής της ανοικτής κοινωνίας, του ευρωπαϊκού δρόμου, της επίλυσης, από την άλλη, οι εκφραστές της κλειστής κοινωνίας, της φοβίας και εν τέλει της ακινησίας.