Σκάκι στο περίπου

Οι κινήσεις δείχνουν μιαν (νέα) δυνατότητα στο κυπριακό-δύο απεσταλμένοι (Ολγκίν, Χανς), κατάσταση στην Μ. Ανατολή, Ευρωπαϊκή Άμυνα, Μακρόν-Ερτογάν. Ο Ν. Χριστοδουλίδης εξέφρασε «ικανοποίηση για το γεγονός πως ο κ. Μακρόν επεσήμανε στον Τ. Ερτογάν  ότι η ουσιαστική πρόοδος στις ευρωτουρκικές σχέσεις περνά μέσα από το Κυπριακό», 26/6. Ο Ε. Μακρόν δεν μίλησε. Δεν μιλά ένας ηγέτης εξ ονόματος ενός άλλου, αν το κρίνει σκόπιμο, μιλά ο ίδιος. Για να μην πει κάτι, είναι η επιλογή του. Είναι η πολλοστή φορά που ο ΝΧρ παραβιάζει ευρέως παραδεδεγμένες διπλωματικές πρακτικές. Γνωστό το θέμα με το Ιράν, με Γκουτέρες, Ερτογάν κλπ. Πρακτικά είναι η ίδια συνήθεια που έγινε πλέον «κανόνας».

Ο ΝΧρ ανέφερε ότι «θα πρέπει να αξιοποιηθεί η παρούσα συγκυρία με την πρωτοβουλία του ΓΓ του ΟΗΕ, τον διορισμό Ειδικού Απεσταλμένου από πλευράς της ΕΕ έτσι ώστε να δημιουργηθούν οι συνθήκες οι οποίες θα επιτρέψουν να υπάρξει ουσιαστική συγκεκριμένη πρόοδος στα ευρωτουρκικά». Από ποιους να αξιοποιηθεί; Προφανώς από τους απεσταλμένους! Ο ίδιος δεν έχει κάποια ευθύνη για κάτι, θεωρεί ότι επειδή δήλωσε «συνομιλίες από εκεί που μείναμε», είναι εντάξει. Αν ένα οδόφραγμα δεν ανοίγει, τι θα κάνουν οι απεσταλμένοι; Μάλλον, δεν ήρθαν για να συζητούν για την Μια Μηλιά!. Ο ΝΧρ ζητά επίσης «να δούμε τις εξελίξεις στα ευρωτουρκικά (ΤΕ, φιλελευθεροποίηση εισόδου, θέματα της άμυνας και της ασφάλειας) και να γίνει πλήρως κατανοητό ότι αυτό το θέμα περνά μέσα από το Κυπριακό». Αυτό το σημείο περιλαμβάνει όλη την ουσία της συγκυρίας και η γενική εισαγωγική προσέγγιση ΝΧρ είναι ενδιαφέρουσα. Όμως, τι σημαίνει «τα «ευρωτουρκικά περνούν μέσα από το κυπριακό;». Το θέμα; 1ον, Χωρίς βάση (Πλαίσιο Γκουτέρες) καμμία διασύνδεση δεν μπορεί να επιτευχθεί και καμμία συνάντηση δεν παράγει πρόοδο. 2ον, Οι ευρωπαϊκές υποθέσεις δεν προχωρούν στο κενό, προχωρούν πάνω σε διαπραγματεύσιμα κείμενα, τα οποία τα μέρη διευκρινίζουν από πριν ότι τα αποδέχονται για να κτίσουν το επόμενο βήμα. 3ον, Η Ε/Κ πλευρά έχει κάθε συμφέρον να συμπορεύεται με τους κεντρικούς παίκτες (ΗΕ/ΕΕ), να μιλά καθαρά και με αυτοπεποίθηση «εγώ αποδέχομαι το πλαίσιο, αν η άλλη πλευρά δεν, μιλήστε μαζί της, ή διαβουλευτείτε με Χ. Φιντάν»- όπως συμβαίνει τώρα. Η συνεχής αποφυγή κάθε αναφοράς από τον ΝΧρ για την ταμπακέρα (Πλαίσιο του ΓΓ), οι επιτηδευμένες γενικολογίες, δείχνουν ότι ο ΝΧρ δεν ενδιαφέρεται για τα μείζονα. Η πρόταση στον Χ. Φιντάν, στην πενταμερή στη Γενεύη (18/3), για άνοιγμα ενός λιμανιού στην Τουρκία σε πλοία με σημαία Κύπρου έναντι μη θεωρήσεων βίζας για τούρκους επιχειρηματίες, είναι αρκούντως χαρακτηριστική- μια λογική που εκτροχιάζει τα ουσιώδη και δείχνει εσωτερική  διαχείριση. Επιπρόσθετα κανένας στη διεθνή σκηνή δεν τα λαμβάνει υπόψη, όλοι ενδιαφέρονται για τα ουσιώδη.

Ο Ν. Χριστοδουλίδης δήλωσε  επίσης ότι «μέσα στο πλαίσιο της Κυπριακής Προεδρίας μας, είναι η πραγματοποίηση ενός άτυπου Συμβουλίου με τη συμμετοχή ηγετών της περιοχής/ περιφερειακή διάσκεψη της ΕΕ. Εμείς θέλουμε την Τουρκία να είναι κοντά στην ΕΕ και εναπόκειται αποκλειστικά στην Τουρκία, να προχωρήσει σε εκείνες τις υποχρεώσεις, πρωτογενείς και άλλες. Και μέσα σε αυτό το πλαίσιο, φυσικά, ο κ. Ερντογάν θα είναι ευπρόσδεκτος στο Συμβούλιο αυτό. Όπως θα προσκαλέσουμε όλους τους ηγέτες, θα προσκαλέσουμε και τον Τούρκο Πρόεδρο»

Περιφερειακές διασκέψεις σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, προσφέρουν ένα βήμα για περαιτέρω επαφές, διευκολύνουν χειρισμούς, βοηθούν. Προεδρίες αξιοποιούν την ευκαιρία και προσπαθούν να αφήσουν αποτύπωμα στις ευρωπαϊκές υποθέσεις. Η ορολογία «περιφερειακή» παραπέμπει στις τρέχουσες μεσανατολικές υποθέσεις-«συμμετοχή ηγετών της περιοχής». Διάσκεψη όμως για τι; Η υπό συζήτηση «Περιφερειακή Διάσκεψη με ηγέτες της περιοχής» δεν φαίνεται να αφορά το κυπριακό.  Η χώρα που αναλαμβάνει την 6μηνη  εκ περιτροπής προεδρίας της ΕΕ- και που υφίσταται τις συνέπειες της εισβολής-, δεν αξιοποιεί την ευκαιρία για να αναδείξει πτυχές της δικής της υπόθεσης. Η 6μηνη προεδρία παρέχει ευκαιρίες. Μια «Διάσκεψη για την Κύπρο» από την προεδρεύουσα χώρα των 27, με κύριο θέμα το κυπριακό, τα ζητήματα της ασφάλειας, της αποστρατικοποίησης, της ενεργειακής ασφάλειας με επίκεντρο την Κύπρο, και την  ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική ασφαλείας στην Α. Μεσόγειο είναι πέρα από αναγκαία. Ασφαλώς τίποτε δεν γίνεται στο κενό, ούτε οι εταίροι θα έρθουν για να χάσουν το χρόνο τους- μετρά η σοβαρή τεκμηρίωσή της, ότι θα γίνουν βήματα επί της ουσίας. Για παράδειγμα, ΟΗΕ-ΕΕ συναντούνται στο Σημείο, 1, «Ασφάλεια» και, Σημείο, 2,  «Στρατεύματα» του Πλαισίου του Γκουτέρες στις 30/6/17. Η προεδρία προσφέρει δυνατότητες για τα κορυφαία, προσφέρει όμως ευκαιρίες και για τα χλιαρά. Εξαρτάται τι επιδιώκεις.

Μια ιστορική υπενθύμιση:  Ενόψει επικείμενων διαπραγματεύσεων στους κόλπους των «15» το 1999, ο Γ. Κρανιδιώτης λέει όλες κι όλες 4 γραμμές,: «Η Ελλάδα είναι πρόθυμη να διαπραγματευτεί το βέτο της, εφόσον πάρει διαβεβαιώσεις ότι θα πάρει αντάλλαγμα, είτε από την Τουρκία, και αν αυτό δεν είναι δυνατό, από τους εταίρους της» (πηγή: Agence Europe, 2/3/99). Σε 4 γραμμές μπήκαν οι βάσεις για να αλλάξει ο ρους της ιστορίας της Κύπρου-πίσω από τις 4 γραμμές η μεθοδική δουλειά, οι ικανοί συνεργάτες, τίποτε στο περίπου. Παρά το γεγονός ότι σήμερα το ακροατήριο ολοένα και μικραίνει, ο Γ. Κρανιδιώτης επιμένει: «οι στρατηγικοί στόχοι δεν προωθούνται με ρητορική και βερμπαλισμούς» (20/9/97).

Λάρκος Λάρκου