Casus belli

O πρωθυπουργός της Ελλάδας Κ. Μητσοτάκης, (ΔΕΘ, 7/9) δήλωσε πως   «το casus belli ισχύει εδώ και 30 χρόνια. Αν πραγματικά θέλουμε ουσιαστική εξομάλυνση, πρέπει να ανακληθεί. Δεν γίνεται να απειλείται η χώρα μας με πόλεμο επειδή ασκεί ένα νόμιμο δικαίωμα». Ύστερα συμπλήρωσε: «Όσο υπάρχει το casus belli στο τραπέζι…η Ελλάδα θα μπλοκάρει τη συμμετοχή της Τουρκίας στο πρόγραμμα SAFE». (πηγή: ertnews.gr 7/9)

Στις 7/12/23 ο ίδιος Κ. Μητσοτάκης υπέγραψε μαζί με τον Τ. Ερτογάν  την «Διακήρυξη των Αθηνών Περί Σχέσεων Φιλίας και Καλής Γειτονίας». Παραθέτω δύο σημεία: 1, «Υπενθυμίζοντας ότι μεταξύ των θεμελιωδών σκοπών του Χάρτη των ΗΕ και των παγκοσμίως αναγνωρισμένων αρχών του διεθνούς δικαίου είναι η διατήρηση της διεθνούς ειρήνης και η φιλική συνεργασία μεταξύ των κρατών, και 2, « Έχοντας αποφασίσει να καλλιεργούν φιλικές σχέσεις, αμοιβαίο σεβασμό, ειρηνική συνύπαρξη και κατανόηση και να επιλύουν κάθε διαφορά μεταξύ τους με ειρηνικά μέσα και σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο». Ολόκληρη η Διακήρυξη εδώ: https://www.primeminister.gr/2023/12/07/331917

Στη Θεσσαλονίκη (7/9/25) ζήτησε ανάκληση του casus belli, στη Διακήρυξη των Αθηνών (7/12/23) δεν έθεσε τέτοιον όρο και ύστερα να την υπογράψει, αντίθετα, την υπέγραψε, καθώς οι δύο χώρες συμφώνησαν «να επιλύουν κάθε διαφορά μεταξύ τους με ειρηνικά μέσα». Αυτή η παράγραφος σημαίνει επίλυση «διαφορών» από το μόνο αρμόδιο σώμα-το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Οι δεσμευτικές αποφάσεις του ΔΔ Χάγης για την οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών ακυρώνουν πλήρως το ψήφισμα της τουρκικής βουλής για το casus belli – ψήφισμα ασφαλώς απαράδεκτο, αλλά το θέμα είναι η επίλυση. Μόνο «σφραγίδα Χάγης» φέρνει και την εξομάλυνση των σχέσεων.

Είσαι εν ενεργεία πρωθυπουργός μιας χώρας. Μιλάς για «νόμιμο δικαίωμα», δεν το ασκείς, γνωρίζεις τις χώρες που δεν ευνοούν «Αιγαίο, ελληνική λίμνη», (θαλάσσια περάσµατα, διεθνής ναυσιπλοΐα), κατά συνέπεια, θα ήταν καλύτερα να αποφεύγεις τα βαρύγδουπα….

Ο παλαιός Κ. Καραμανλής ομιλεί: «Το Αιγαίο δεν είναι Ελληνική λίμνη. (…) Στο Αιγαίο υπάρχουν χωρικά ύδατα και διεθνή ύδατα και εν όψει αυτής της καταστάσεως η Τουρκία έχει ορισμένα δικαιώματα στο Αιγαίο…και στην υφαλοκρηπίδα του Αιγαίου…Η Ελλάς δεν προτίθεται να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα εάν διευθετηθούν όλες οι διαφορές που υπάρχουν μεταξύ των δύο χωρών μας». Πηγή: https://www.tovima.gr/2021/05/25/opinions/oi-theseis-mas-gia-ta-ellinotourkika-apo-ton-k-karamanli-sto-simera/

Η προσέγγιση Καραμανλή ήταν πλήρης, ρεαλιστική, και στιβαρή, μια «πυξίδα» για τους επόμενους -και η διατύπωσή του «εάν διευθετηθούν», ιδιαίτερα μελετημένη. Κάποιοι διάδοχοί του στη ΝΔ την άκουσαν (Γ. Ράλλης, Κων. Μητσοτάκης), κάποιοι την αγνόησαν (Α. Σαμαράς, Κ. Καραμανλής Β’  και Κυρ. Μητσοτάκης). Τώρα ο Κ. Μητσοτάκης  επιχειρεί να αποφύγει την πίεση από τους δύο προκατόχους του ή (και) την ατζέντα του εκδότη Β. Μαρινάκη.

Την ίδια στιγμή που κυραρχεί η πολιτική της καταγγελίας, δύο άλλες χώρες «κάνουν ένα ακόμη βήμα προς την ομαλοποίηση των σχέσεών τους. Αντιπροσωπείες από την Τουρκία και την Αρμενία συναντώνται στο σημείο ελέγχου Alican στην Αν. Τουρκία, για πρώτη φορά,  οι απεσταλμένοι και οι ομάδες τους θα διασχίσουν επίσημα τα χερσαία σύνορα». Η Τουρκία έκλεισε τα σύνορά της με την Αρμενία το 1993 σε ένδειξη αλληλεγγύης στο Αζερμπαϊτζάν κατά τη διάρκεια των μαχών για το Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Οι σχέσεις παρέμειναν παγωμένες μέχρι που η Άγκυρα και το Ερεβάν συμφώνησαν το 2021 να ξεκινήσουν νέες συνομιλίες ομαλοποίησης και διόρισαν ειδικούς απεσταλμένους για να ηγηθούν της διαδικασίας». Οι συζητήσεις αφορούν «την επανέναρξη της μεταφοράς εμπορευμάτων και των αεροπορικών πτήσεων, το άνοιγμα των συνόρων, την απλοποίηση των διαδικασιών έκδοσης βίζας για τους κατόχους διπλωματικών διαβατηρίων και την άδεια σε υπηκόους τρίτων χωρών να διέρχονται μεταξύ των δύο γειτόνων». (πηγή: Χουρριέτ, 7/9)

Έτσι βήμα βήμα μεγάλες ιστορικές εκκρεμότητες βρίσκουν το δρόμο της επίλυσης: Αζερμπαϊτζάν- Αρμενία, Αρμενία-Τουρκία, Κουρδικό.  Δύσκολα θέματα, γεμάτα μακροχρόνιες ρήξεις και απίστευτη καχυποψία. Ωστόσο, προβλήματα που ως πριν λίγα χρόνια θεωρούνται «παγωμένες διενέξεις», αλλάζουν βηματισμό. Ηγέτες κινούν την ιστορία. Γι’ αυτό ο ρόλος του Νικόλ Πασινιάν ήταν κυριολεκτικά καταλυτικός- χωρίς τις δικές του πρωτοβουλίες, οι αμοιβαίως επωφελείς συμβιβασμοί θα ήταν ανέφικτοι. Μπορεί κάποιος να υποστηρίξει (βάσιμα) ότι τις πιο δύσκολες αποφάσεις τις πήρε ο αρμένιος πρωθυπουργός, καθ’ ότι ήταν ο πολιτικός με τα  λιγότερα διαπραγματευτικά χαρτιά στο τραπέζι. Επίσης, όμως μπορούμε να δούμε ότι μακροπρόθεσμα όλοι θα βγουν κερδισμένοι μέσα από τις τελικές συμφωνίες.

Όταν ηγέτες παίρνουν αποφάσεις, το ρολόϊ της ιστορίας γυρίζει. Ένα άλλο θέμα, κινείται στην ανάποδη κατεύθυνση. Το κυπριακό αναγιγνώσκεται πλέον διεθνώς ως μια εν εξελίξει «παγωμένη διένεξη». Διαφθορά (κυρίως) και ανευθυνότητα (ως «παιδί»της) οδήγησαν το κυπριακό στον πάτο στην μετά-ντενκτάς εποχή. Ο αρμένιος Νικόλ Πασινιάν έδειξε ότι η ηγεσία παίζει τον πιο σημαντικό ρόλο. Όταν απουσιάζει, η ατελής ηγεσία εφευρίσκει τεχνάσματα και όταν της κτυπά την πόρτα η ιστορία, πάει, σηκώνεται και φεύγει…

Λάρκος Λάρκου