Παιδεία για «προαγωγή»

Δεδομένο 1ον, η Κύπρος είναι από τις χώρες με τις πιο υψηλές δαπάνες στην εκπαίδευση σε επίπεδο ΕΕ, ταυτόχρονα, με τις πιο χαμηλές επιδόσεις στην εκπαιδευτική διαδικασία/διαγωνισμοί/δείκτες κλπ. Χώρες που δίνουν λιγότερα χρήματα στην παιδεία από τον κρατικό προϋπολογισμό τους θεωρούνται διεθνώς «εκπαιδευτικά πρότυπα» και αρκετοί αναζητούν απαντήσεις αναλύοντας αυτές τις εμπειρίες, όπως συμβαίνει λ.χ. με την Φινλανδία ή την Δανία. Η UNESCO σε έκθεσή της για την κυπριακή παιδεία διαπίστωσε έντονη προσκόλληση στον τύπο, γραφειοκρατικές νοοτροπίες, υπερβολικό συγκεντρωτισμό στον εκπαιδευτικό χώρο και ζήτησε αλλαγές.

Δεδομένο 2ον, Οι αλλαγές στον χώρο της παιδείας είναι εξαιρετικά δύσκολες- παγιωμένες συνήθειες, κοινωνικές συνθήκες, φοβία στις αλλαγές. Άρα χρειάζεται πολιτική βούληση, πρόγραμμα για τα κύρια πεδία των αλλαγών, ταυτόχρονα, όχι αποσπασματικά, όπως διοίκηση, εκπαιδευτική ύλη, αξιολόγηση, επιμόρφωση, αξιοποίηση άλλων καλών παραδειγμάτων στο διεθνές πεδίο.

Δεδομένο 3ον, Οι μεταρρυθμίσεις χρειάζονται ηγέτες, συνεργάτες, κοινωνική κινητοποίηση, σύγχρονο επικοινωνιακό σχέδιο, η κοινή γνώμη να γνωρίζει και να κατανοεί το διακύβευμα κάθε στασιμότητας/κάθε αλλαγής. Στις συνθήκες της Κύπρου, ένα σχολείο που αποτυγχάνει να καλλιεργήσει τα αυτονόητα στην εκπαιδευτική κοινότητα, καμμιά σοβαρή μεταρρύθμιση δεν είναι σε θέση να κάνει. Τα αυτονόητα: σεβασμός στις 3 ταυτότητες για τον Ε/Κ μαθητή: κυπριακή ταυτότητα (ανεξάρτητο κράτος, σεβασμός στους κανόνες  και τα σύμβολά του), ελληνική ταυτότητα (γλώσσα, παραδόσεις), ευρωπαϊκή ταυτότητα, (συγκατοίκηση με άλλες εθνότητες, υπερεθνική οργάνωση).

Δεδομένο 4ον, Αυτό που χρειάζεται κυρίως η Κύπρος είναι η απάντηση στο ερώτημα «ποια παιδεία», με «ποιους προσανατολισμούς» και ποια είναι «η διεύθυνση μιας πολιτικής για την παιδεία». Η μεταρρύθμιση δεν ισούται με απίστευτη γραφειοκρατία, με ποσοστώσεις και διαιρέσεις-όλα σαν ένα ομοιόμορφο κουτί, όπως συμβαίνει σήμερα. Οι νέες γενιές χρειάζεται να αποκτήσουν όλα εκείνα τα εφόδια που θα τους επιτρέπουν να αναπτύσσουν τις δεξιότητές τους και να συναγωνισθούν επί ίσοις όροις τους άλλους Ευρωπαίους νέους, με τους οποίους «συγκατοικούν» σε κοινό σπίτι (ελεύθερη διακίνηση εργαζομένων, ηλεκτρονική εποχή, νέες μορφές απασχόλησης κλπ).

Δεδομένο 5ο: Το επίκαιρο, ένα από τα κύρια ζητήματα προς επίλυση, η κυριαρχία της ηλικίας ως καθοριστικού κριτηρίου για την προαγωγή -γι’ αυτό και στις διευθυντικές θέσεις κατά βάση οι απερχόμενοι. Αυτή η κυριαρχία παραμένει βαθιά συντεχνιακή και αναχρονιστική. Η προαγωγή του εκπαιδευτικού (μετά από μικρό χρόνο συμμετοχής στην κοινότητα) με κριτήριο την ικανότητα, την αξία και τις επιδόσεις, είναι πέρα από αναγκαία, είναι όρος αναζωογόνησης της εκπαιδευτικής πράξης. Βέβαια μαζί σε ένα σύνολο από στοιχεία σε αυτήν, όχι μόνη και αποσπασματικά

Δεδομένο 6^ο: Μερικά αιτήματα είναι ώριμα από καιρό: Οι αλλαγές στο σύστημα προαγωγών ώστε οι ικανότεροι να αναλαμβάνουν ευθύνες πιο γρήγορα. Η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών να τεθεί σε πλήρη βάση. Η συνεχής επέκταση του ολοήμερου σχολείου. Τα σχολικά βιβλία που να ανταποκρίνονται στις σύγχρονες ανάγκες. Αξιοποίηση των σχολικών υποδομών σε όλη την Κύπρο για τις ανάγκες της γειτονιάς σε πολιτιστική δράση και άθληση μετά το τέλος του σχολικού ωραρίου. Η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, η διασύνδεση Υπουργείου Παιδείας-Πανεπιστημίων για να αξιοποιηθούν καλύτερα έρευνες, πορίσματα και εισηγήσεις των ειδικών.  Η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση να παραμείνει ως ένα πρότυπο πολιτικής πράξης που συνδέεται όπως η κίνηση με το ποδήλατο. Μόνο αν προσπαθείς ασταμάτητα, αν το μυαλό, τα πόδια και η θέλησή σου κινούνται, τότε η μεταρρύθμιση εξελίσσεται σε μια διαρκή πρόοδο για την κυπριακή κοινωνία. Η μεταρρύθμιση ενός εκπαιδευτικού συστήματος είναι ένα διαρκές αίτημα, σε κάθε ιστορική περίοδο οι στόχο της εκπαιδευτικής διαδικασίας να ανταποκρίνονται σε συνθήκες και τις απαιτήσεις της. Κεντρικός πυρήνας η σύζευξη της τεχνολογίας με την ανθρωπιστική παιδεία, η αξιοποίηση των νέων πολιτιστικών κατακτήσεων της παγκόσμιας κοινότητας- ένας αναγκαίος όρος για να προσανατολιστεί η χώρα μας σε μια παιδεία με απαιτήσεις, σε επαφή με τις συνθήκες εργασίας των νέων σήμερα.

Το αίτημα για  πρόοδο δεν επιτυγχάνεται με την επανάληψη μεθόδων που έχουν αποτύχει. Οι  γνωστές μέθοδοι τρέχουν κάθε μέρα μπροστά μας: Ο/η υπουργός, μια πρόταση, οι συντεχνίες, οι γονείς, η επιτροπή παιδείας κλπ. Ένας πολιτικός ηγέτης σε επίπεδο ΠτΔ που θα τολμούσε το αποδεδειγμένα στιβαρό, μπορεί να πετύχει: ομάδα ειδικών/«σοφών» έξω από τον μηχανισμό του Υπουργείου Παιδείας, με την αναγκαία πολιτική ομπρέλα και συμβολή ενός ΠτΔ. Μεταρρυθμιστικές πολιτικές σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, καθώς η μια κάθεται πάνω στην άλλη. Έτσι, σε ένα καθορισμένο χρονικό ορίζοντα να δούμε μετρήσιμα αποτελέσματα. Προφανώς κάτι δύσκολο, αν όμως δούμε πόσα χρόνια χάθηκαν για «διάλογο για τον διάλογο», θα δούμε ότι θα μπορούσαμε να ήμασταν σε αξιόλογες θέσεις.

Λάρκος Λάρκου