Ο πειρασμός του επιμέρους…

Το ζήτημα απασχολεί συχνά την επικαιρότητα καθώς ο πειρασμός του «επί μέρους» το καθιστά επαναλαμβανόμενο. Από συνήθεια η δημόσια παρέμβαση υποκύπτει στον πειρασμό της αποσπασματικής προσέγγισης: σήμερα όποιος είναι «δικός μας» εξ ορισμού έχει «δίκαιο», ο «αντίπαλός μας» εξ ορισμού όχι. Συχνά το κριτήριο της τοποθέτησης είναι άλλοτε η κομματική ταύτιση, άλλοτε η συμφωνία στο κυπριακό, και άλλοτε η σιωπή με άλλοθι το κυπριακό. Αυτό ως κριτήριο για μια δημόσια τοποθέτηση αφαιρεί δυνάμεις από τη λειτουργία του κράτους δικαίου, υπονομεύει την αξιολογική κρίση και δεν προωθεί την ανώτερη λειτουργία του πολυφωνικού συστήματος.

Παραθέτω ορισμένα παραδείγματα επιχειρώντας να τεκμηριώσω την πιο πάνω ανάλυση:

Συνήθως οι πολιτικές παρεμβάσεις του Αρχιεπισκόπου Χρυσόστομου -κυρίως στο κυπριακό- επικρίνονται ή επαινούνται με μόνο κριτήριο το εάν συμφωνεί κανείς, ή όχι, με τις απόψεις του στο κυπριακό. Απουσιάζει η ανάλυση που να αφορά το ρόλο της Εκκλησίας σε μια κοσμικού τύπου δημοκρατία ή τα όρια που να διασφαλίζουν μια διακριτή σχέση ανάμεσα στο κράτος και την εκκλησία ώστε κάθε θεσμός να σχεδιάζει και να υλοποιεί τα του οίκου του.

Η περίπτωση Χ. Χριστοφόρου είναι σημαντική: έχει επιλεγεί από το Δ.Σ. του ΚΥΠΕ (Κυπριακό Πρακτορείο Ειδήσεων) ως ο πλέον κατάλληλος για να αναλάβει την ηγεσία του Πρακτορείου. Η κυβέρνηση Τ. Παπαδόπουλου αρνήθηκε να υλοποιήσει την απόφαση του Δ.Σ. επειδή δεν ήταν αρεστές στο προεδρικό μέγαρο ορισμένες σκέψεις του. Αυτή η πράξη του Τ. Παπαδόπουλου ακυρώθηκε από το Ανώτατο Δικαστήριο, γεγονός ιδιαίτερα καλό για μια πολιτεία που θέλει να τηρεί τους κανονισμούς που η ίδια θέσπισε. Πιο κοντινό είναι το παράδειγμα με τις συλλήψεις ομάδας νεαρών-μελών της οργάνωσης ΕΑΚ που διένειμαν φυλλάδια στη διάρκεια της στρατιωτικής παρέλασης την 1η Οκτωβρίου 2008. Η αστυνομία λειτούργησε εκτός θεσμικής τάξης, με απαράδεκτο τρόπο παραβιάζοντας στοιχειώδη ανθρώπινα δικαιώματα.

Δυστυχώς, τα παραδείγματα δείχνουν ότι οι αντιδράσεις απέναντι στα φαινόμενα αυτά ήταν μονόπλευρες:

ζήτησαν την εφαρμογή των νόμων και των κανονισμών (τότε) μόνο οι πολιτικοί φίλοι του Χ. Χριστοφόρου, και (σήμερα) κυρίως οι φίλοι της ομάδας των νεαρών της ΕΑΚ.

Στις καθημερινές παρεμβάσεις περισσεύει το μερικό, απουσιάζει το θεσμικό. Οι κανόνες, ωστόσο, δεν είναι από λάστιχο, οι κανόνες αφορούν όλους, είτε είναι δικοί μας, είτε είναι άλλοι. Αυτό όταν εφαρμόζεται ως κανόνας δείχνει την κατάκτηση ενός ανώτερου σταδίου πολιτικής λειτουργίας, είναι αποδείξεις ενός ώριμου κράτους δικαίου στο οποίο τα προβλήματα θα αντιμετωπίζονται πέρα από το δογματισμό, κατά τρόπο αντάξιο μιας κοινωνίας που θέλει και μπορεί να αξιοποιήσει τους θεσμούς με μόνο κριτήριο να υπηρετήσουν το γενικότερο συμφέρον της Κύπρου.