“Κωδικός” ακινησίας στο Κυπριακό

Στις δεκαετίες που το κυπριακό κυριαρχεί στην πολιτική επικαιρότητα της νήσου, ορισμένες πρακτικές που θεωρούνται «ουσιώδεις» συμβάλλουν στην αναστολή μιας δράσης ή μιας απόφασης, δυσκολεύουν ή περιπλέκουν μια κατάσταση πραγμάτων και κατά κανόνα δείχνουν ακινησία. Η πολύχρονη εμπειρία δείχνει τα πιο κάτω:

1. ΤΑ ΓΚΑΛΟΠ

Αν και τα γκάλοπ συνιστούν μια φωτογγραφία μιας συγκυρίας ή και βοηθούν στα στάδια εφαρμογής μιας πολιτικής γύρω από το κυπριακό, συχνά καταλήγουν στο αντίθετο αποτέλεσμα. Ορισμένοι πολιτικοί θεωρούν ότι «το γκάλοπ έχει πάντα δίκαιο», ή ότι «προηγείται ο αριθμός» ή ότι μια δημοσκόπηση μας «καθοδηγεί». Αυτή η αντίληψη έχει πολλούς υποστηρικτές σε σημείο που οι επικοινωνιολόγοι να επικαλύπτουν την πολιτική διαδικασία. Είναι καλό να υπογραμμίσουμε ότι η πολιτική ηγεσία με ορισμένο σχέδιο και στόχους χρειάζεται να παίρνει αποφάσεις και να μην ακολουθεί τον τηλεβόα της απραξίας, ή το επικοινωνιακό παιχνίδι, ή και στα δύο μαζί, γιατί αυτή η πρακτική γιατί αφήνει κάθε (πραγματικό ή όχι) «μη δημοφιλές θέμα» στην ακινησία. Συνεπώς η πολιτική πρέπει να είναι σε θέση να παίρνει αποφάσεις και στη συνέχεια να θέτει την επικοινωνιακή πολιτική στην υποστήριξη αποφάσεων που αλλάζουν τη ζωή των ανθρώπων. Η πολιτική οφείλει να επιλύει προβλήματα, να ιεραρχεί τις προτεραιότητες μιας κοινωνίας και να έχει το θάρρος να συγκρούεται με το σύστημα της ακινησίας, για να υπηρετεί έτσι καλύτερα μια μείζονα πολιτική επιδίωξη. Αλλιώς η ακινησία θα προσθέτει νέα βάρη στην πλάτη του κυπριακού και να αλλοιώνει ουσιωδώς τα συστατικά του (έποικοι, οικοδομική ανάπτυξη, νέες κατοικίες) και η επόμενη προσπάθεια θα ξεκινά από δυσμενέστερη βάση.

2. ΚΟΣΤΟΣ:

Μερικοί υποστηρίζουν ότι αυτή ή εκείνη η κίνηση στο κυπριακό θα έχει κάποιο κόστος, άρα άσε τα πράγματα ως έχουν. Δεν εκτιμώ ότι αυτή η ανάλυση είναι βάσιμη. Η κοινή γνώμη πείθεται, υποστηρίζει κάθε πολιτική εξέλιξη που ακολουθεί βασικούς κανόνες της πολιτικής και της επικοινωνίας. Τόσο η ψήφος στον Δ. Χριστόφια το 2008, όσο και η ψήφος στον Ν. Αναστασιάδη το 2013, δείχνει ότι η πλειοψηφία ανέλυσε τα δεδομένα μιας ιστορικής στιγμής και επέλεξε μια πολιτική αναζήτησης της εφικτής, υπό τις περιστάσεις, λύσης. Η ψήφος προέκυψε από στάθμιση των συσχετισμών τόσο στο εξωτερικό περιβάλλον όσο και σε σχέση με τις απόψεις όλων υποψηφίων. Παλαιότερο παράδειγμα που δείχνει ότι το κόστος τείνει συχνά να είναι μια υπέρμετρη εσωτερική ζύμωση, υπήρξε η υποστήριξη των ε/κ στα κείμενα της Ζυρίχης (1959). Οι ε/κ διαφοροποίησαν την άποψή τους με την άσκηση της δημόσιας πειθούς από τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο -κορυφαίο επικοινωνιακό σλόγκαν η φράση του «νενικήκαμεν»- δίνοντας τη θετική ψήφο τους στον ίδιο στις πρώτες προεδρικές εκλογές του 1960. Αυτό σημαίνει ότι το κόστος είναι περισσότερο προϊόν μιας «αδυναμίας» να αντιμετωπιστεί η ανέφικτη ρητορεία, παρά μια πραγματική πολιτική κατάσταση που διαμορφώνει τους πραγματικούς συσχετισμούς δύναμης στην ε/κ κοινωνία. Έτσι στην ιστορία του κυπριακού μπήκε για τα καλά η φράση «κούντα τα πράγματα πάρα κάτω», άσε το χρόνο να περάσει από αδυναμία να τον αξιοποιήσουμε στον κατάλληλο χρόνο.

3. ΔΙΕΘΝΗΣ ΠΑΡΑΓΩΝ

Είναι πολύ διάσημο το σλόγκαν «να θέσουμε την διεθνή κοινότητα προ των ευθυνών της…» και έτσι να πιέσει την κατοχική δύναμη. Γιατί πιστεύουμε ότι αφού θέσουμε κάποιον ενώπιον των ευθυνών του θα αλλάξει στάση και θα πιέσει την Τουρκία;. Ασφαλώς θα επικαλούμαστε το δίκαιο του αγώνα μας, αλλά η διεθνής πρακτική για χιλιάδες χρόνια συνδέεται με συμπτώσεις συμφερόντων και ισοζύγια δυνάμεων που δημιουργούν συμμαχίες και οδηγούν σε πολιτική αλληλεγγύη, ή το αντίθετο. Στην πραγματικότητα το δίκαιο το επικαλούμαστε αλλά την αλληλεγγύη την δημιουργούμε με πολιτικές που οδηγούν σε συμπτώσεις συμφερόντων όπως απέδειξε η επιτυχής μάχη για την ένταξη της νήσου στην ΕΕ. Τι κρατάμε από αυτή την ιστορική επιτυχία του 2004; Κυρίως το ότι δεν αρκεί στη διεθνή σκηνή το να έχεις δίκαιο με το μέρος σου, είναι εξίσου σπουδαίας σημασίας το πώς το παρουσιάζεις, πώς το συνδέεις με ευρύτερα, κοινά ευρωπαϊκά συμφέροντα, είναι μεγάλης σημασία να γνωρίζεις να πείθεις τους εταίρους σου με συνέπεια και σοβαρότητα.

4. ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΣΧΕΔΙΟ

Οι πιο πάνω τρεις παράγοντες έχουν επηράσει σε ισχυρό επίπεδο κάθε σημαντική πρωτοβουλία μετά την ένταξη στην ΕΕ σε κορυφαίο ευρωπαϊκό γήπεδο-Συμβούλιο, Επιτροπή, Συμβούλια Υπουργών. Αντί να νιώθουμε ότι κερδίσαμε δυνατότητες για αξιοποίηση, ο φόβος ότι αξιοποιώντας το ευρωπαίκό γήπεδο θα ενίσχυε την πιθανότητα να έχουμε πρόοδο, οδηγούσε σε «πρακτικές ΟΗΕ», σε παράταση στο χρόνο, τελικά σε απώλεια ερεισμάτων και σε φθορά της αξιοπιστίας της Κύπρου στο κοινοτικά σώματα. Ολόκληρο λόμπι σημαντικών πολιτικών στήριξε την ενταξιακή μας διαδρομή. Από ένα σημείο και μετά, χάθηκαν. Δυστυχώς, φαίνεται να μην μας ανησυχεί αυτό, ίσως κάποιοι μπορούν και να χαίρονται που βάλαμε στο περιθώριο τον Ζακ Ποος ή την Μέχτιλτ Ρόττε. Σχέδιο σημαίνει όραμα για το μέλλον. Δράση για τις επόμενες γενιές. Βλέμμα μπροστά. Δεν είναι πολλά τα χρόνια που ο Όλι Ρεν είπε δημόσια στο Ληδρα Πάλας ότι κάθε φορά που έρχεται στην Κύπρο ακούει μόνο παρελθόν, καιρός να δούμε και να κάνουμε κάτι για το μέλλον…