Αναταράξεις και διπλωματία στην Α. Μεσόγειο

Ο ΥΦΥΠΕΞ του Ισραήλ Ν. Αγιαλόν σύμφωνα με την ιστοσελίδα του CNN Turk σε ομιλία του στο Ίδρυμα Chatham House στο Λονδίνο με θέμα «το Ισραήλ σε κλίμα στρατηγικής που αλλάζει» απάντησε ως εξής σε ερώτηση για το μέλλον των σχέσεων Τουρκίας-Ισραήλ:

«Εκτιμούμε πολύ την Τουρκία και τον τουρκικό λαό. Η Τουρκία είναι σημαντική χώρα της περιοχής και περιμένουμε να κινείται προς την κατεύθυνση αυτού του ειδικού καθεστώτος της. Η Τουρκία μέχρι πρόσφατα ήταν μια χώρα με πολύ μεγάλη κατανόηση. Το Ισραήλ επιθυμεί την ομαλοποίηση των σχέσεών του με την Τουρκία. Οι εμπορικές σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών πέρυσι αυξήθηκαν κατά 33% και αυτό δείχνει την επιθυμία των δύο λαών για συνεργασία. Πιστεύουμε ότι θα πρέπει να αποφεύγονται προκλητικές δηλώσεις και επιθυμούμε το θέμα του Μavi Μarmara να λήξει και να κλείσει». Σχετικά με τις συμφωνίες που υπογράφηκαν με την Κυπριακή Δημοκρατία στον αμυντικό τομέα είπε ότι «οι σχέσεις του Ισραήλ με οποιαδήποτε χώρα στην περιοχή δεν στρέφονται εναντίον κάποιας άλλης χώρας και δεν θα πρέπει να εκλαμβάνονται ως απειλή, ειδικά κατά της Τουρκίας». (στοιχεία από σχετικό ρεπορτάζ στο ΚΥΠΕ).

Οι σχέσεις Τουρκίας-Ισραήλ αποτελούν κορυφαίο θέμα στις γεωστρατηγικές αναταράξεις στην Α. Μεσόγειο και τη Μ. Ανατολή και αναπτύσσονται σε διάφορα επίπεδα:

1. Η Τουρκία πήρε στα άκρα την υπόθεση του Μavi Μarmara δια χειρός Νταβούτογλου. Αυτή η στροφή της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής έχει δώσει πόντους στη δημοτικότητα της κυβέρνησης Ερτογάν αλλά τις έχει αφαιρέσεις διπλωματική ισχύ στις σχέσεις της πρώτα με τις ΗΠΑ και εκ δευτέρου με τη Γαλλία.

2. Το κεμαλικό σύστημα (κυρίως το διπλωματικό) αντιτίθεται σφοδρά στην αρνητική εξέλιξη που πήραν οι σχέσεις των δύο χωρών και έτσι η κυβέρνηση Ερτογάν έχει εμφανές αντιπολιτευτικό μέτωπο στο εσωτερικό της.

3. Η συνεχής βελτίωση των σχέσεων Κύπρου-Ισραήλ με κορυφαίο στιγμιότυπο την επίσκεψη του πρωθυπουργού του Ισραήλ Β. Νετανιάχου στη Λευκωσία στα μέσα Φεβρουαρίου δείχνει ότι η αλλαγή είναι σημαντική και στηρίζεται σε αμοιβαίως επωφελή, άρα πραγματικά συμφέροντα (ΑΟΖ, υδρογονάνθρακες, γειτνίαση κοιτασμάτων, υποδομές για αγωγούς). Προηγήθηκε η πολύ σημαντική επίσκεψη του Υπουργού Άμυνας Δ. Ηλιάδη στο Ισραήλ και η υπογραφή συμφωνιών που δείχνουν ότι οι σχέσεις Κύπρου-Ισραήλ τίθενται σε νέο βηματισμό με πραγματικές κινήσεις από τα δύο μέρη.

4. Η ειρηνευτική προσπάθεια στη Μ. Ανατολή βρίσκεται σε αδιέξοδο. Δεν αποκλείεται το Ισραήλ να αναζητά νέες συμμαχίες (Κύπρος, Ελλάδα) ενόψει ενός πιθανού ηχηρού αδιεξόδου στην ειρηνευτική διαδικασία, κάτι που θα οδηγήσει τα πράγματα σε αναθεώρηση της στρατηγικής για κάθε ενδιαφερόμενο μέρος.

5. Είναι βέβαιο ότι Τουρκία και Ισραήλ επανασχεδιάζουν πολιτικές και συμμαχίες στην περιοχή καθώς όλα φαίνεται να ακολουθούν μια διαφορετική τροχιά. Οι ΗΠΑ άσκησαν την επιρροή τους κυρίως προς την Άγκυρα, χωρίς έως τώρα κάποια επιτυχία. Δεν αποκλείεται κάποια βελτίωση στο μέλλον: αυτό που μετρά είναι να σταθεροποιηθεί μια πραγματική συνεργασία της Κύπρου με το Ισραήλ ώστε να έχει βάθος και πέρα από μια πιθανή βελτίωση των σχέσεων Τουρκίας-Ισραήλ. Οι συμπτώσεις συμφερόντων ευνοούν ικανοποιητικά την Κύπρο. Δεν αρκούν όμως μόνο οι συμπτώσεις. Κάθε κράτος, που επιθυμεί να βελτιώσει την πολιτική και διπλωματική του ισχύ έχει χρέος να ενδυναμώσει τα αντίστοιχα μέσα που να την υποστηρίζουν. Στην περίπτωση της Κύπρου είναι ένα επείγον θέμα για τη Λευκωσία να ενισχύσει ή και να αποκτήσει νέα μέσα για θαλάσσια έρευνα και διάσωση, πρώτα για να έχει πιο σημαντικό ρόλο στις αντίστοιχες ευρωπαϊκές πολιτικές στην Α. Μεσόγειο, και δεύτερο, για να δυναμώσει τους δεσμούς της με κράτη που επιδιώκουν την ίδια πολιτική έρευνας και διάσωσης στην περιοχή.