Αντιγνωμίες

ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟ ΔΟΓΜΑ ΑΓΚΥΡΑΣ

Είναι ακόμα πανίσχυρο ή άρχισε η φθορά του;

ΤΟ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟ δόγμα της Τουρκίας, η αναδιατύπωση του οποίου διέρρευσε προσφάτως στον Τύπο, αποτελεί το αντικείμενο των σημερινών «Αντιγνωμιών». Τι αλλάζει με την αναδιατύπωση του δόγματος αυτού; Στέλνεται οποιοδήποτε μήνυμα σε σχέση με την προοπτική επίλυσης του Κυπριακού; Ο συσχετισμός δυνάμεων μεταξύ στρατιωτικού κατεστημένου και πολιτικής ηγεσίας έχει διαφοροποιηθεί; Γιατί αντιπαρατίθενται πλέον δημόσια ο Ερντογάν και οι στρατηγοί; Στα ερωτήματα αυτά απαντούν ο Χρήστος Ιακώβου, επίκουρος καθηγητής Μεσανατολικών Σπουδών και διευθυντής του Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών του Υπουργείου Άμυνας και ο πολιτικός αναλυτής Λάρκος Λάρκου.

ΛΑΡΚΟΣ ΛΑΡΚΟΥ

Ο γόρδιος δεσμός του στρατού θα λυθεί

Tο αναθεωρημένο στρατιωτικό δόγμα της Τουρκίας έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στις 9 Νοεμβρίου 2005. Αυτό υποστηρίζει ο πολιτικός αναλυτής Λάρκος Λάρκου , παραθέτοντας απόσπασμα της έκθεσης που ζητά: «Να συνεχιστεί ο περιορισμός του ρόλου του στρατού στην πολιτική ζωή και να επιβληθεί πλήρης πολιτικός έλεγχος στη στρατιωτική και αμυντική πολιτική και τις σχετικές δαπάνες». Στην ίδια κατεύθυνση, προσθέτει ο κ. Λάρκου, κινείται και η εταιρική σχέση Τουρκίας Ε.Ε. όπως αυτή συμφωνήθηκε ανάμεσα στα δυο μέρη στις 14 Δεκεμβρίου 2005. Τα κείμενα αυτά, υπογραμμίζει, ανήκουν στα βραχυπρόθεσμα κριτήρια. «Σε ένα – δυο χρόνια η Τουρκία θα πρέπει να λύσει το γόρδιο δεσμό της συγκατοίκησης στρατού και πολιτικών. Αυτό το ζήτημα θα κριθεί στο τέλος του 2007. Η θέση της Επιτροπής είναι εναρμονισμένη με τη δυτική αντίληψη περί Δημοκρατίας. Η Τουρκία σύντομα θα πρέπει να δείξει εάν μπορεί να διαβεί τον Ρουβικώνα. Είναι τα ευρωπαϊκά κριτήρια που ελέγχουν το δυτικό δρόμο της Τουρκίας και όχι αντίστροφα», καταλήγει.
Τα μηνύματα που στέλνονται με την επαναδιατύπωση του στρατιωτικού δόγματος, κατά τον κ. Λάρκου, είναι σημαντικά και αφορούν όλους σε Κύπρο και Ελλάδα.
Και προσθέτει: «Το Κυπριακό πρέπει να αποτελεί κεντρικό σημείο στις σχέσεις Ε.Ε. – Τουρκίας. Με τις δικές μας προσπάθειες πρέπει να πετύχουμε ώστε η ίδια η Ε.Ε. να επιδιώκει την επίλυση του Κυπριακού. Το Κυπριακό να είναι ένα ευρωπαϊκό πρόβλημα σε ευρωπαϊκό έδαφος που η Τουρκία πρέπει να επιλύσει. Η απάντηση στο μήνυμα αυτό πρέπει να είναι πολύ συγκεκριμένη, να οικοδομήσουμε συμμαχίες και ερείσματα για να είναι η Ε.Ε. ο καταλύτης της λύσης. Να δουλέψουμε περισσότερο πάνω στις έννοιες ασφάλεια, ανάπτυξη, αλληλεγγύη μέσα στην Ε.Ε.».
Ο κ. Λάρκου θεωρεί ότι το μπλοκ των στρατηγών επιλέγει πιο ορατές κινήσεις με στόχο να έχει εκείνο το πάνω χέρι στις σχέσεις Τουρκίας – Ε.Ε. Και εξηγεί: «Η λέσχη των στρατηγών βλέπει μακριά και επιθυμεί να ορίσει εκείνη το τελικό καθεστώς. Προτιμά μια ειδική σχέση Τουρκίας – Ε.Ε.
Με αυτό τον τρόπο επιδιώκει να διατηρήσει τα προνόμιά της ως θεματοφύλακας των κεμαλικών παραδόσεων». Από την άλλη πλευρά όμως, επισημαίνει ο πολιτικός αναλυτής, «ισχυρές δυνάμεις στην Ε.Ε. επιθυμούν να ενισχύσουν τον Ερντογάν. Γι’ αυτό και η λέσχη των στρατηγών αντιδρά. Το σκάκι είναι ιδιαιτέρως σκληρό και ο επίλογος μάλλον απρόβλεπτος. Όλα θα κριθούν στο τέλος υπό το φως της δυνατότητας της Ε.Ε. να απορροφήσει νέα μέλη, όπως διαλαμβάνει το κείμενο της 3ης Οκτωβρίου 2005».
Σύμφωνα με την εκτίμηση του κ. Λάρκου, σημαντικές δυνάμεις στην Τουρκία, όπως π.χ. η επιχειρηματική κοινότητα, επιδιώκουν με έναν πιο σαφή τρόπο τη δυτική πορεία της Τουρκίας με την ένταξη στην Ε.Ε. Άλλες δυνάμεις όμως, όπως αυτές που εκφράζει ο Ερντογάν, επιδιώκουν να πάνε ως την πόρτα της εισόδου. Οι ακραιφνείς κεμαλιστές εξηγεί, επιδιώκουν κάτι άλλο. Υποστηρίζουν ότι η ένταξη στην Ε.Ε. θα επαναφέρει σε ισχύ τη συνθήκη των Σεβρών. «Για τους κεμαλιστές αυτό είναι το πρόσχημα. Στην ουσία δεν θέλουν να χάσουν τα πολιτικά και οικονομικά προνόμια που έχουν σήμερα», καταλήγει.
Και οι ΗΠΑ διαδραματίζουν ρολό σε αυτή την υπόθεση, υποστηρίζει ο κ. Λάρκου και εξηγεί: «Στην ουσία οι ΗΠΑ επιθυμούν μια χαλαρή Ε.Ε., μια ζώνη ελεύθερων ανταλλαγών. Θέλουν την Τουρκία μέσα στην Ε.Ε., με εξίσου χαλαρά κριτήρια αλλά με εμφανή στόχο να αποτελεί ένα δυνατό πόλο σε μια μάλλον αδύναμη Ε.Ε. Αυτό το σενάριο δεν συμφέρει στην Κύπρο. Η Κύπρος έχει κάθε λόγο να είναι στην ομάδα των πρωτοπόρων χωρών που αγωνίζονται για την πολιτική και οικονομική ενοποίηση της Ε.Ε.».

Γιώργος Φράγκος