Δέκα χρόνια στο παρα πέντε!

Σε έναν τόπο που οι έννοιες έχουν χάσει προ πολλού το νόημά τους, είναι δύσκολο να κατανοήσει κανείς ανακοινώσεις ή κορώνες που συνδέονται με τη συμπλήρωση δέκα χρόνων από την ένταξη της νήσου στην ΕΕ. Έτσι οι περισσότεροι απορούν γιατί η ΕΕ δεν έλυσε το κυπριακό, γιατί δεν εφάρμοσε το κεκτημένο και στην κατεχόμενη Κύπρο, γιατί δεν επέβαλε «ευρωπαϊκή λύση», γιατί δεν απαίτησε από την Τουρκία να κάνει αυτό ή εκείνο. Αυτό συμβαίνει γιατί λίγοι έχουν κατανοήσει πως πραγματικά δουλεύει το σύστημα της ΕΕ, λίγοι παρακολούθησαν το πώς κατακτήθηκαν οι επιτυχίες στα δύσκολα χρόνια πριν την ένταξη, αλλά πολύ περισσότεροι έχουν λόγους να αποκρύπτουν τις δικές τους ευθύνες, παραπέμποντας με σχετικά άνεση και χαρακτηριστική υποκρισία στην ΕΕ.

Παράδειγμα: Η Κύπρος είναι υποψήφιο μέλος και η ΕΕ διόρισε τον Σερζ Αμπού παρατηρητή στο κυπριακό με απόφαση Ζακ Ντελόρ. Δέκα χρόνια μέλος (2004-2014) ούτε αυτό δεν καταφέραμε να επαναλάβουμε. Οι κυβερνήσεις αδιαφόρησαν, δεν αξιοποίησαν εκείνη την εμπειρία, δεν είπαν «ας ρωτήσω να μάθω κάτι από όσα άφησε πίσω του ο Κρανιδιώτης». Το επόμενο βήμα, με την πλήρη ένταξη στην ΕΕ θα μπορούσε να ήταν πως ο παρατηρητής έκλεισε τον κύκλο του, στόχος τώρα ο συντονιστής της ΕΕ στο κυπριακό.

Παράδειγμα: στο Ελσίνκι τον Δεκέμβριο του 1999 η ΕΟΚ των 15 αποδέχθηκε το αίτημα της Αθήνας για αποσύνδεση της ένταξης από την προηγούμενη λύση στην Κύπρο, ενώ τον Ιούνιο του ίδιου έτους οι 14 υιοθετούσαν το αντίθετο. Στο Ελσίνκι άλλαξε η μοίρα της νήσου και η Λευκωσία πήρε πλήρες εισιτήριο για ένταξη. Οι κυπριακές κυβερνήσεις αδιαφόρησαν, δεν αξιοποίησαν εκείνη την εμπειρία, δεν είπαν «ας μιλήσω με τον Κ. Σημίτη να μας πει τις σκέψεις του πώς έγινε αυτό, πως άλλαξαν οι συσχετισμοί, πώς λειτουργεί το σύστημα».

Ας είμαστε ρεαλιστές: Ζήτησε κανένας ευθύνη γιατί για δέκα χρόνια αποτύχαμε πανηγυρικά να κάνουμε πράξη τον κεντρικό στόχο της ένταξης; Ρώτησε κανένας γιατί πετάξαμε στον γκρεμό την πιο σημαντική στιγμή της Κύπρου δωρίζοντας την έναρξη ενταξιακών στην κατοχική δύναμη στις 3 Οκτωβρίου 2005; Ρώτησε κανένας αν υπάρχει άλλος κράτος στον κόσμο που έδωσε πράσινο φως στον εισβολέα χωρίς να αξιοποιήσει τα πολιτικά πλεονεκτήματα που του προσέφερε η ιδιότητα του πλήρους μέλους;

Είναι εξαιρετικά αμφίβολο αν για δέκα χρόνια βρήκαμε έναν (!) σημαντικό κοινοτικό αξιωματούχο που να κατάλαβε τι ακριβώς θέλουμε, πώς θα το κερδίσουμε και με ποιο τρόπο θα κινητοποιήσουμε το συνταγματικό πλαίσιο της ΕΕ για να επιτύχουμε έναν μείζονος σημασίας ευρωπαϊκό στόχο όπως η επίλυση του κυπριακού. Έτσι η δεκαετία από την ένταξη πέρασε με διάφορες αντιφατικές εμπνεύσεις, καθώς όχι μόνο δεν πετύχαμε να κάνουμε συμμαχίες αλλά και αυτοί που έβλεπαν την κυπριακή περίπτωση με συμπάθεια, έκαναν πίσω, ή και ακόμα άλλαζαν τραπέζι για να μην ακούσουν προχειρότητες της στιγμής.

Το κρίσιμο θέμα της ασφάλειας στην επίλυση του κυπριακού συνδέεται με τις διατάξεις της Συνθήκης της Λισσαβόνας και ειδικότερα του άρθρου 42. Γίναμε μέλος για να τις αξιοποιήσουμε. Το ζήτημα της ανοικοδόμησης της Αμμοχώστου μπορούσε να συνδέεται με τον κοινοτικό προϋπολογισμό. Το θέμα έκλεισε, ο προϋπολογισμός εγκρίθηκε και εμείς θα ρωτούμε κάποια στιγμή τι θα γίνει αν προκύψει μια καλή εξέλιξη. Αν η Λευκωσία επεξεργαζόταν μαζί με την ΕΕ μια «βόρεια πολιτική» για την τ/κ κοινότητα, διαφορετικά θα αντιμετωπιζόταν το αίτημά της για διορισμό σημαντικής πολιτικής προσωπικότητας ως Συντονιστή της ΕΕ στο κυπριακό.

Συχνά βαφτίζουμε τη δημαγωγία «αγώνα», την παραποίηση των πραγμάτων «ηρωισμό», την εξαγωγή της ευθύνης «πατριωτισμό», ενώ τα τετελεσμένα της εισβολής εδραιώνονται εν μέσω της τεχνητής πίστης ότι στην πολιτική είναι αρκετό που «φταίνε οι άλλοι», συνεπώς ας προχωρήσουμε μαχητικά στην επόμενη δεκαετία. Σήμερα η αγωνία να πετάξουμε το μπαλάκι σε άλλους είναι πέρα από εμφανής. Είναι το τελευταίο καταφύγιο της αντίληψης που κυριαρχούσε στην ελίτ στη Λευκωσία ότι με την ηρωική περιχαράκωση στο κυπριακό θα περισώσει κατεστημένα προνόμιά της στο οικονομικό πεδίο. Η οικονομική κρίση, ωστόσο, δούλεψε διαφορετικά και δεν έδειξε κανένα σεβασμό στις προσδοκίες της.