Διπλωματία και διασυνδέσεις

ι πρωτοβουλίες που λαμβάνονται σε διάφορα επίπεδα για να αντιμετωπισθεί η απαράδεκτη τουρκική στάση στην κυπριακή ΑΟΖ είναι επιβεβλημένες. Στο πλαίσιο αυτό η ενημέρωση χωρών με επιρροή στα πράγματα, οι διμερείς συνεννοήσεις αποτελούν ένα θετικό βήμα, καθώς όπως και η τριμερής συνεργασία Λευκωσίας- Αθήνας- Καϊρου. Οι πρωτοβουλίες αποτελούν μια τακτική κίνηση που θέτει προβλήματα και δημιουργεί μια κινητικότητα. Αυτό από μόνο του δεν αποτελεί την απάντηση στο συνολικό ζήτημα. Χρειάζεται:

Α. Μακροπρόθεσμη ανάλυση που θα θέσει το κυπριακό από το συγκυριακό στο στρατηγικό πεδίο, δηλαδή στην αναζωογόνηση της διαπραγματευτικής διαδικασίας για τη συνολική επίλυση του κυπριακού. Θυμίζω για την τεκμηρίωση του θέματος ότι ο τούρκος ΥΠΕΞ Ισμαήλ Τζεμ απειλούσε με «αντίδραση χωρίς όρια» αν η Κύπρος γινόταν μέλος της ΕΕ. Η ένταξη ολοκληρώθηκε και ο Τζεμ σιώπησε. Η Τουρκία έμεινε πίσω γιατί η Κύπρος σε συνεννόηση με την Ελλάδα ακολούθησαν την ενδεδειγμένη, εξωστρεφή και πειστική πολιτική -συνέπεια στις διαπραγματεύσεις στο κυπριακό, πρόταση Κληρίδη για συμμετοχή τ/κ στη διαπραγματευτική ομάδα, συμμαχίες με αξιοποίηση της κοινοτικής μεθόδου.

Β. Η Κύπρος μαζί με την καταγγελία της τουρκικής στάσης, χρειάζεται να κινητοποιήσει εξωτερικές συμμαχίες πάνω στη θετική τους διάσταση. Η καταγγελία αν δεν συνοδεύεεται από σαφή και συγκεκριμένη θετική πρόταση, θα εξαντληθεί στο χρόνο και δεν θα αποδώσει το μέγιστο δυνατό αποτέλεσμα. Αυτό σημαίνει διαμόρφωση μιας θετικής δραστηριότητας για την επίλυση πάνω σε σαφώς καθορισμένους στόχους. Με βάση το Κοινό Ανακοινωθέν της 11ης Φεβρουαρίου 2014 να εντατικοποιηθεί η διαπραγματευτική διαδικασία. Είναι προφανές ότι ο ΟΗΕ έκανε πολύ σωστή επιλογή με το διορισμό Άιντα σε διαδοχή Ντάουνερ και αυτό δημιουργεί μια κινητικότητα. Πάνω στη δημιουργική δραστηριότητα Άιντα μπορεί να παραχθεί πραγματικό έργο και οι σημερινές συνομιλίες να αποκτήσουν «σώμα» μέσα από γεφυρωτικές προτάσεις που επεξεργάζεται ο ΟΗΕ και διακηρυκτικά έχει ανακοινώσει ο ίδιος. Ταυτόχρονα η αξιοποίηση των συγκλίσεων Χριστόφια-Ταλάτ με την καταγραφή τους από τον Αλ. Ντάουνερ ενισχύει τη σημερινή διαπραγματευτική ύλη στα κεφάλαια της διακυβέρνησης, της οικονομίας και της ΕΕ. Σε κάθε περίπτωση κλειδί για ορισμένα κεφάλαια της επίλυσης παραμένει η αξιοποίηση της ΕΕ για να τα «σφραγίσει». Μια σοβαρή πρόταση από τη Λευκωσία στο κεφάλαιο γύρω από πιθανές ευρωπαϊκές εγγυήσεις στην επίλυση του κυπριακού θα έχει νέους και ισχυρούς αποδέκτες όπως ο νέος πρόεδρος της Επιτροπής Ζ. Κ. Γιούγκερ.

Γ. Η σκέψη για πιθανή συζήτηση της τουρκικής στάσης γύρω από την κυπριακή ΑΟΖ στην ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (ΕΚ) και η τελική ακύρωσή της κατέδειξε ότι δεν είναι αρκετό να καταγγέλλεις μια ενέργεια, κάθε βήμα εγκυμονεί κάποιο ρίσκο και η εμπειρία με το ΕΚ μπορεί να μας βοηθήσει να θέσουμε τα πράγματα στην ουσιαστική τους διάσταση. Είναι απολύτως αναγκαία λ.χ. μια συζήτηση στο ΕΚ για την επίλυση και τα οφέλη που θα προκύψουν τόσο για την Κύπρο όσο και την ΕΕ, και έτσι να αποκτήσει η συζήτηση ουσιώδη βάση που συνδέεται με την τουρκική υποψηφιότητα και τις ευθύνες της που προκύπτουν από τις Εκθέσεις Προόδου και τα Κείμενα της 3ης Οκτωβρίου 2005 με τα οποία έγινε δυνατό να αρχίσει η Τουρκία ενταξιακές συνομιλίες.

Δ. Σε αυτή την πολύ πολύπλοκη χρονική συγκυρία (ISIL, μεγάλος συνασπισμός για την αντιμετώπισή του, οικονομική κρίση κλπ), είναι πολύ σημαντικό να μην οδηγηθεί το κυπριακό σε μια πολιτική κατάσταση στην οποία θα κυριαρχούν η καταγγελία στο διεθνές πεδίο και η περιχαράκωση στο εσωτερικό ε/κ πεδίο. Ο συνδυασμός αυτός θα θέσει σταδιακά το κυπριακό στο περιθώριο της διεθνούς ατζέντας και εν μέσω ανακοινώσεων σχετικά με την τουρκική στάση η ουσία του κυπριακού θα εξατμιστεί. Αν χάσουμε πολύτιμο χρόνο και κυρίως αν διαθέτουμε πολιτικό κεφάλαιο στη διαρκή ανάδειξη του επί μέρους, δύσκολα θα επανακάμψει το βασικό κυπριακό στις προτεραιότητες της διεθνούς ατζέντας όπως έγινε με την πρόσφατη επίσκεψη Μπάιντεν στη νήσο ή με την επιτυχή δραστηριότητα Γιούγκερ σε επιμέρους διαστάσεις που συνδέονται με την Κύπρο όπως λ.χ. η επιλογή χαρτοφυλακίου για τον Επίτροπο Χ. Στυλιανίδη.

Ε. Οι συνομιλίες στη Λευκωσία έχουν σοβαρές δυσκολίες και πολλοί διερωτούνται μέχρι ποίου σημείου μπορεί να προχωρήσουν. Αυτή η σκέψη είναι δικαιολογημένη εξαιτίας της προσέγγισης Έρογλου στις συνομιλίες. Η απάντηση στις δυσκολίες δεν βρίσκεται στο κλασσικό τραπέζι των συνομιλιών, αλλά σε όσα το περιβάλλουν και το διαπερνούν όπως μπορεί να είναι οι ζικ ζακ επαφές με την Άγκυρα σχετικά με τα κλειστά ενταξιακά κεφάλαια της τουρκικής υποψηφιότητας και η συζήτηση για τα θέματα ενέργειας και τι μπορεί να συμφωνηθεί στα πλαίσια μιας νέας κατάστασης πραγμάτων που θα τεθεί σε ισχύ μετά την επίλυση του κυπριακού. Στα ζητήματα αυτά κεντρικός παίκτης είναι η Άγκυρα και είναι τα πιο πάνω σημεία τα οποία αν αντιμετωπισθούν με τη δέουσα προσοχή και σημασία θα ανοίξουν δίαυλο συνεννόησης ανάμεσα στον πρόεδρο Αναστασιάδη και τον Τ. Ερτογάν, θέτοντας το διάλογο με τον Έρογλου στις πραγματικές του διαστάσεις και δημιουργώντας προϋποθέσεις για ουσιαστική επανεκκίνηση του διαλόγου με βάση την πολιτική των διασυνδέσεων.