Δυο κύκλοι συνομιλιών για το κυπριακό

Εισαγωγικά: χρήσιμη εργασία σε ένα περιβάλλον στο οποίο κυριαρχεί η πρόχειρη γνώση και η πολιτική των αντιφάσεων. Όπως η δήλωση Σ. Ντενκτάς για τη διάνοιξη διόδων το 2003, στην «Τζουμχουριέτ», 29 Μαρτίου 2003.

Σερντάρ Ντενκτας: «Μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης ειναι αναγκαία μεταξύ Τ-Κ και Ε-Κ πριν απο την επίλυση του κυπριακού. Επειδή δεν είναι δυνατον να λύθει το κυπριακό εως τις 16 Απριλίου 2003-την ημέρα της ανακοίνωσης για την ένταξη της Νότιας Κύπρου στην ΕΕ – η ελεύθερη διακίνηση και το εμπόριο πρέπει να είναι η αρχή για να πιάσουμε την ευκαιρία για λύση στο μέλλον. Ετσι οι Τ-Κ θα μπορούσαν να πηγαινουν στο Νότο και οι Ε-Κ να πηγαίνουν στο Βορρα ….”Τζουμχουριέτ, τίτλος “Δηλώσεις σοκ από τον Σερνταρ Ντενκτας”…

Ο συγγραφέας Ν. Στέλγιας διαθέτει πολύ καλή γνώση του θέματος, γνώση που προκύπτει από στοιχεία που βγαίνουν από τις 6 εφημερίδες Χαραυγή, Σημερινή, Πολίτης, Γενί Ντουζέν, Χαλκίν Σεσί, Αφρίκα.

Συνολικό σχόλιο: από την εισβολή δύο τρόποι διαπραγμάτευσης

Α. Διαπραγμάτευση με «δεύτερο καλύτερο» στόχο τη διατήρηση του status quo, καλύτερη έκφραση αυτής της σχολής ο Ρ. Ντενκτάς,

Β. Παίκτες που ενδιαφέρονται για επίλυση με βάση τα ψηφίσματα του ΟΗΕ όπως οι 4 που περιγράφει ο Ν. Στέλγιας, αλλά που έχουν διαφορετικές απόψεις πάνω στη μορφή και το εύρος της ομοσπονδιακής δομής σε μια τελική συμφωνία.

Όπως λ.χ ποιες θα είναι οι αρμοδιότητες σε κάθε πολιτεία, η μορφή διακυβέρνησης, τι σημαίνει αποτελεσματική συμμετοχή των τ/κ στην ομοσπονδιακή δομή, εκ περιτροπής προεδρία κλπ. Γ’ αυτό, παρά την προσπάθεια από το 2008 ως το 2010 δεν είχαμε συνολικά, θετικό αποτέλεσμα. Γι’ αυτό, και η σημερινή (2015-16) προσπάθεια, ενώ έχει επιτύχει πολύ σημαντικές συγκλίσεις, παραμένουν ανοικτά ζητήματα σχετικά με το εύρος της επιδιωκόμενης ομοσπονδίας.

Η εργασία Ν. Στέλγια εντάσσεται στον δεύτερο κύκλο διπαπραγμάτευσης. Παρουσιάζει τις συγκλίσεις και τις αποκλίσεις, την διαπάλη ανάμεσα στην διαφορετικές προσεγγίσεις 4 παικτών, σχετικά με την κατανομή εξουσιών ανάμεσα στο ομόσπονδο κράτος και τις δύο πολιτείες. Τις έντονες συζήτησεις γύρω από το ερώτημα, ποιες και πόσες εξουσίες, περισσότερη ή λιγότερη κεντρική εξουσία, τελικά με ποια ισορροπία θα οικοδομηθεί μια ομοσπονδιακή δομή στηριγμένη στα ψηφίσματα του ΟΗΕ και τις, κατά καιρούς, Συμφωνίες Υψηλού Επιπέδου .

ΠΕΝΤΕ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

1 Στη σελίδα 31. Εξαιρετική η αναφορά για το ρόλο της ηγεσίας, «την κατανόηση της σημασίας που φέρει η αλλαγή ηγεσιών για τη δημιουργία ενός νέου κλίματος στις συνομιλίες». Να ένα πεδίο για νέες έρευνες, ποιος ήταν και ποιος είναι ο ρόλος της ηγεσίας στην εξέλιξη ή την οπισθοδρόμηση στις συνομιλίες για επίλυση στο κυπριακό.

2. Στη σελ 33. Όσο οι δύο ηγεσίες σπαταλούν πολύτιμο χρόνο στο τραπέζι των συνομιλών, επέρχεται η σταδιακή κόπωση, το χάσμα απομακρύνει τους ηγέτες από την εξουσία και πιέζει τις πιθανότητες για επίλυση. Το 2010 έφυγε ο Ταλάτ και ήρθε ο Έρογλου. Η τακτική των καθυστερήσεων που ακολούθησε ο Δ. Χριστόφιας το 2010 αφαίρεσε από τον Ταλάτ τον ζωτικό του ρόλο, και αυτό (μαζί με άλλους παράγοντες) οδήγησαν τον Ταλάτ σε «ασφυξία» τον Απρίλιο του ίδιου έτους.

3. Στη σελ 19. Σωστό, αν και ελάχιστα γνωστό, ότι το Κόμμα Ανάπτυξης και Δικαιοσύνης, και προσωπικά ο Ερτογάν στήριξαν ανοικτά τον Ταλάτ το 2010. Με 3 τρόπους:

α) θετικά σχόλια Ερτογάν για την βελτίωση της ζωής των τ/κ επί Ταλάτ

β) δήμαρχοι που ανήκαν στο ΚΑΔ πήγαν στο Τρίκωμο και την Καρπασία για επί τόπου στήριξη της υποψηφιότητας Ταλάτ,

γ), κυρίως, εμπλοκή του ονόματος Έρογλου στην υπόθεση Ερκένεκον

4. Στη σελ 7. Πολύ σωστή παρουσίαση της θέσης ε/κ πλευράς επί Δ. Χριστόφια γύρω από την έννοια της πολιτικής ισότητας, γύρω από την φράση «αποτελεσματική συμμετοχή της τ/κ κοινότητας στη διακυβέρνηση της νέας ομοσπονδιακής δομής».

Σελ 10 και 26. Τεκμηριωμένη παρουσίαση θεμάτων γύρω από φυσικό αέριο, το νερό, τη σημασία των ΜΟΕ, την αναστήλωση της Μονής Αποστόλου Ανδρέα, ειδικά το ζήτημα της Αμμοχώστου «σχέδια που θα μπορούσαν να υπηρετήσουν τα συμφέροντα όλων των κυπρίων»

ΤΡΙΑ ΚΡΙΤΙΚΑ ΣΧΟΛΙΑ

Α. Στη σελ 12. « Ότι το τ/κ σχέδιο λύσης απέκλειε τη διάλυση της «ΤΔΒΚ», απεναντίας προέβλεπε μετεξέλιξή της σε «ιδρυτικό κράτος» της νέας ομοσπονδίας».

Σχόλιο: η τ/κ αριστερά (Ταλάτ, Ακιντζί) ζητούσε την ομοσπονδιακή λύση για να υπερβεί την «ΤΔΒΚ», και μέσα σε πραγματικά δύσκολους συσχετισμούς να την ακυρώσει, οδηγώνας την τ/κ κοινωνία με ένα ανώτερο στάδιο εξέλιξης –επίλυση με βάση τα ψηφίσματα του ΟΗΕ, ομοσπονδιακή δομή, συμμετοχή στην ΕΕ. Χαρακτηριστικό παράδειγμα οι ιδιαίτερα σημαντικές συγκλίσεις Χριστόφια-Ταλάτ στο κεφάλαιο για τη διακυβέρνηση, μια ρύθμιση που έγινε αποδεκτή και από την τουρκική κυβέρνηση.

Επί της ουσίας είναι η ακόλουθη δήλωση Μ. Ακιντζί σχετικά με το περιεχόμενο της ορολογίας της μετεξέλιξης: «Η νέα αυτή δομή που θα δημιουργηθεί – η οποία στο όνομα, στη σημαία και σε όλα της θα είναι μια νέα δομή- θα είναι μια ομοσπονδιακή δομή. Αλλά αυτή η νέα δομή δεν θα πάει να υποβάλει ξανά αίτηση για να γίνει μέλος των Ηνωμένων Εθνών και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Εκεί η νέα δομή θα αντικαταστήσει την παλιά δομή. Έτσι έχουν τα πράγματα. Η «ΤΔΒΚ» με όλα της είναι μια δομή. Και εγώ είμαι ο Πρόεδρος αυτής της δομής. Και αυτή η δομή θα βρεθεί μέσα σε μια νέα διάρθρωση. Θα μετεξελιχθεί σε μια Συνιστώσα Πολιτεία. Με τον ίδιο τρόπο, και η δομή η οποία αυτή την στιγμή ελέγχεται από τους Ελληνοκύπριους θα μετεξελιχθεί σε μια Συνιστώσα Πολιτεία, η οποία θα βρίσκεται και πάλι υπό τον έλεγχο των Ελληνοκυπρίων και εμείς θα έχουμε τη θέση μας στον ομόσπονδο συνεταιρισμό που θα δημιουργήσουν αυτές οι δύο δομές». (1-9-2015)

Β. Στη σελ. 29. Είναι χαμηλού επιπέδου τα σχόλια από την «Αφρίκα» του τύπου Ναμί «απόφοιτος της σχολής Ντενκτάς», ή του τύπου «Ακιντζί, ένα είδος αριστερής παραλλαγής της σκληροπυρηνικής ηγεσίας Ρ. Ντενκτάς». Δείχνουν με ρεαλιστικό τρόπο δυνάμεις στην τ/κ κοινωνία που με επαναστατική ρητορεία συμβάλλουν σε ότι ονομάζω «σκληροπυρηνική» ακινησία.

Γ. Δεν συμφωνώ με τον τίτλο στη σελ 26 «ο Μ. Ακιντζί ακολουθεί τα βήματα του Μ. Α. Ταλάτ, η αναζήτηση πλαισίου νομιμοποίησης για την ΤΔΒΚ συνεχίζεται». Σημειώνω ότι:

Οι δύο πολιτικοί της τ/κ αριστεράς (Μ. Ακιντζί και Μ.Α. Ταλάτ) συμφωνούν στη γενική κατεύθυνση (λύση βασισμένη στα ψηφίσματα του ΟΗΕ). Δεν είναι ίδιοι, έχουν κοινές και, σε ορισμένο επίπεδο, διαφορετικές απόψεις. Σημειώνω ότι,

Α. Ο Μ. Ακιντζί έχει αποδεχθεί τη συμμετοχή του απεσταλμένου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Γιούνκερ στις συνομιλίες στη Λευκωσία, Πίτερ Βαν Νούφελ

Β. Συμφωνήθηκε με την συμμετοχή Βαν Νούφελ ότι μια ενδεχόμενη συμφωνία λύσης δεν θα καταστεί πρωτογενές δίκαιο της ΕΕ. Έχουμε οριστικό τέλος στη διαμάχη γύρω από αυτό. Η ρύθμιση θα προκύψει με βάση τη Συμφωνία Προσχώρησης της Κύπρου στην ΕΕ, Πρωτόκολλο 10, Στοά του Αττάλου, 16 Απριλίου 2003.

Γ). Έχει συμφωνηθεί η εφαρμογή των θεμελιωδών ελευθεριών, βασισμένη στο ευρωπαϊκό κεκτημένο

Δ). Υπάρχουν βήματα προόδου στο περιουσιακό σε σχέση με το παρελθόν (λ.χ συναισθηματική σχέση, πάνω από την ηλικία των 10 ετών),

Ε). Υπάρχει μετακίνηση της παραδοσιακής τ/κ θέσης στο ζήτημα της ασφάλειας, μπορεί αυτή η μετακίνηση να μην είναι η καλύτερη δυνατή υπό τις σημερινές περιστάσεις, αλλά προσφέρει έδαφος για διαπραγματεύσεις .

Συνολικό συμπέρασμα για το σήμερα:

Παρά την ουσιώδη πρόοδο στις συνομιλίες Ν. Αναστασιάδη και Μ. Ακιντζί, παραμένουν αποστάσεις σε πολύ συγκεκριμένα σημεία για το περιεχόμενο της επιδιωκόμενης ομοσπονδιακής λύσης.

Οι διαπραγματεύσεις στην Ελβετία έχουν αυτό το στόχο, γι’ αυτό και περιλαμβάνουν συζητήσεις σε κεφάλαια και πέραν του εδαφικού. Ή θα βρεθούν αμοιβαία αποδεκτές φόρμουλες ή θα έχουμε πιο δραστήρια συμμετοχή του ΟΗΕ στις διαπραγματεύσεις σε επόμενο κύκλο συζητήσεων στη Λευκωσία. Σε κάθε περίπτωση, στο τέλος του τρέχοντος έτους θα γνωρίζουμε το συνολικό αποτέλεσμα.

Λάρκος Λάρκου Πρόεδρος ΔΣ ΚΥΠΕ

Λευκωσία, 3/11/2016