Εξ αφορμής μιας Αντιγόνης…
Η συζήτηση πήρε μεγάλες διαστάσεις, γι’ αυτό και ο δημόσιος διάλογος απέκτησε την πρώτη του σελίδα- παρέμβαση του Γενικού Ελεγκτή Οδυσσέα Μιχαηλίδη, μετά από επιστολή του προέδρου του ΔΗΚΟ Ν. Παπαδόπουλου, σε έρευνα «νομιμότητας» στοιχείων γύρω από την παράσταση της τραγωδίας «Αντιγόνης» του Σοφοκλή στο θέατρο της Σαλαμίνας από τον ΘΟΚ και το ΚΘΒΕ. Ο πρόεδρος του ΔΗΚΟ με επιστολή του στον Γενικό Ελεγκτή ζητά έρευνα «σχετικά με την ασάφεια και τη σύγχυση που επικρατεί για το κόστος της παράστασης που δόθηκε την Τετάρτη, 28 Σεπτεμβρίου, αλλά και την πηγή κάλυψής των εξόδων της παράστασης», ενώ σημειώνει ότι «το Τμήμα Αρχαιοτήτων ουδέποτε έδωσε άδεια για τη χρήση του συγκεκριμένου αρχαιολογικού χώρου, σύμφωνα με τις σχετικές πρόνοιες της νομοθεσίας της Κυπριακής Δημοκρατίας».
Το Διοικητικό Συμβούλιο του ΘΟΚ με δημόσια ανακοίνωσή του στην 1η Οκτωβρίου 2016 πήρε θέση σε όλα τα «επίμαχα» ζητήματα. Έτσι το ΔΣ του ΘΟΚ «επιθυμεί να τονίσει πως η ομόφωνη απόφαση του για την παράσταση της Αντιγόνης στη Σαλαμίνα (όπως και πέρυσι αυτής του Ιππόλυτου του Ευριπίδη) εμπίπτει πλήρως στους ιδρυτικούς σκοπούς του οργανισμού, που είναι η προαγωγή της θεατρικής τέχνης και της καλλιέργειας του θεατρικού καλλιτεχνικού συναισθήματος του λαού σε όλη την επικράτεια της Κυπριακής Δημοκρατίας. Ο ΘΟΚ θεωρεί επίσης πως τέτοιες εκδηλώσεις δημιουργούν αναμφίβολα γέφυρες ειρήνης, συμφιλίωσης, αλληλοσεβασμού και κατανόησης μεταξύ των κατοίκων της Κύπρου. Ο ΘΟΚ ευχαριστεί θερμά την Δικοινοτική Τεχνική Επιτροπή για τον Πολιτισμό που συστάθηκε πέρυσι από τον Πρόεδρο Αναστασιάδη και τον ηγέτη των τουρκοκυπρίων Μουσταφά Ακιντζί και υπό την αιγίδα της οποίας διοργανώθηκε η παράσταση. Η επιτροπή αυτή παρέχει το πλαίσιο και διευκολύνει τη διοργάνωση πολιτιστικών εκδηλώσεων υψηλού επιπέδου με στόχο να φέρουν τις δυο κοινότητες πιο κοντά, στην προσπάθεια για την επανένωση της πατρίδας μας».
Στη συνέχεια ο ΘΟΚ λύνει κάθε απορία σε κάθε περίπτωση. Λέει: «Ως γνωστόν η απόφαση για την ίδρυση των τεχνικών επιτροπών πάρθηκε ήδη από το 2006 με τη συμφωνία της 8ης Ιουλίου μεταξύ του αείμνηστου Τάσσου Παπαδόπουλου και του Μεχμέτ Αλί Ταλάτ. Ο Οργανισμός ευχαριστεί επίσης την μη κυβερνητική οργάνωση MASDER, τον σύνδεσμο για την προστασία της εντός των τειχών πόλης της Αμμοχώστου, για τη συμβολή της στην πραγματοποίηση της διοργάνωσης. Είναι με λύπη που ο ΘΟΚ παρατηρεί προσπάθειες παραποίησης του συμβολισμού της ιστορικής αυτής παράστασης, αλλά και της συμβολής της στην εξυπηρέτηση των σημαντικών στόχων της Δικοινοτικής Επιτροπής, για σκοπούς μικροπολιτικής εκμετάλλευσης αλλά και παραπληροφόρησης. Για τον Οργανισμό, το κύριο μήνυμα της παράστασης, που πηγάζει μέσα από τα ίδια τα λόγια της Αντιγόνης, είναι πως η αγάπη και η ανθρώπινη ακεραιότητα, οφείλουν να υπερισχύουν οποιασδήποτε επιβολής της όποιας αρχής ή δομής εξουσίας. Ο ΘΟΚ, ως ο μεγαλύτερος πολιτιστικός οργανισμός της χώρας, πιστεύει ακράδαντα στον καίριο ρόλο του πολιτισμού γενικότερα και του θεάτρου ειδικότερα, στην δημιουργία ενός κλίματος αμοιβαίας κατανόησης και εμπιστοσύνης με στόχο την επανένωση της πατρίδας μας».
Στις 3 Οκτωβρίου ο πρόεδρος του ΔΗΣΥ Α. Νεοφύτου επέστειλε επιστολή στον Γενικό Ελεγκτή και ζητά διευκρινίσεις. Ως εξής:
«Αντιλαμβάνομαι ότι μετά από καταγγελίες αρχηγού κόμματος, έχετε ξεκινήσει εξέταση για τη νομιμότητα της διαδικασία που ακολουθήθηκε για την πρόσφατη θεατρική παράσταση στο αρχαίο θέατρο της Σαλαμίνας. Στο πλαίσιο της δικής σας διερεύνησης περί εφαρμογής του περί Αρχαιοτήτων νόμου, θεωρούμε ότι ταυτόχρονα πρέπει να διερευνηθεί με βάση ποια συμφωνία, πότε και επί της διακυβέρνησης ποιων ηγετών των δύο κοινοτήτων συμφωνήθηκε η δημιουργία τεχνικών επιτροπών γενικά. Ζητούμε επίσης να μάθουμε πότε και επί ποιας διακυβέρνησης συμφωνήθηκε ποιες τεχνικές υπηρεσίες θα συσταθούν και ιδιαίτερα η δημιουργία της τεχνικής επιτροπής για την Πολιτιστική Κληρονομιά.
Επίσης θέλουμε να πληροφορηθούμε πότε και επί ποιάς κυβέρνησης εφαρμόστηκε η συμφωνία και ξεκίνησε η λειτουργία των εν λόγω επιτροπών και ιδιαίτερα η λειτουργία της τεχνικής επιτροπής για την Πολιτιστική Κληρονομιά. Η Τεχνική Επιτροπή για την Πολιτιστική Κληρονομιά, μεταξύ άλλων, μέχρι σήμερα έχει προβεί σε έργα συντήρησης σε ιστορικά μνημεία όπως στον Άγιο Νικόλαο στο Συριανοχώρι, στην Παναγιά του Τράχωνα, στον Προφήτη Ηλία στη Φιλιά, στον Απόστολο Ανδρέα, στον Αγ. Αυξέντιο στην Κώμη Κεπήρ και στον Αγ. Παντελεήμονα στη Μύρτου. Όλα τα πιο πάνω είναι μνημεία Πίνακα Β’. Δηλαδή ανήκουν μεν στην Εκκλησία της Κύπρου, αλλά κανείς δεν μπορεί να κάνει επιδιορθώσεις χωρίς την άδεια του Τμήματος Αρχαιοτήτων, με βάση τις πρόνοιες του περί Αρχαιοτήτων Νόμου.
Σας καλούμε να εξετάσετε και τις πιο πάνω περιπτώσεις ώστε να διαπιστώσετε κατά πόσο έχουν τηρηθεί οι πρόνοιες του περί Αρχαιοτήτων νόμου. Επίσης, διερωτόμαστε κατά πόσο η εξέταση που πραγματοποιεί η υπηρεσία σας σχετίζεται με την συγκεκριμένη θεατρική παράσταση, διότι αντίστοιχη παράσταση είχε γίνει και πέρσι, χωρίς η υπηρεσία σας να παρέμβει. Εν πάσει περιπτώσει, αναμένουμε τη δημοσιοποίηση της Ετήσιας Έκθεσης της υπηρεσίας σας για το 2015 για να πληροφορηθούμε τυχόν ζητήματα νομιμότητας που προέκυψαν και από τη θεατρική παράσταση στη Σαλαμίνα που έγινε το 2015».
Η πιο πάνω δημόσια συζήτηση δείχνει το μέγεθος της δυσκολίας για να βρούμε έναν βηματισμό σε ζητήματα κοινής λογικής. Οι Τεχνικές Επιτροπές δημιουργήθηκαν το 2006 ακριβώς για να αναζητούν λύσεις μεταβατικού χαρακτήρα σε ζητήματα χαμηλής πολιτικής, όσο διαρκεί η κατοχή του 37% του εδάφους της Κύπρου από τουρκικά στρατεύματα. Συνεπώς σε μια κατάσταση πραγμάτων, όπως η πιο πάνω, λειτουργούν ορισμένες διαδικασίες με ειδικά χαρακτηριστικά που έχουν ως στόχο την επικοινωνία ανάμεσα στις δύο κοινότητες, την ανάπτυξη έργων συντήρησης μνημείων με μεγάλη πολιτιστική βαρύτητα, σε έκτακτες συνθήκες, μέχρι την επίλυση του κυπριακού. Κατά συνέπεια, τα ειδικά αυτή ζητήματα δεν εμπίπτουν στις αρμοδιότητες της Ελεγκτικής Υπηρεσίας καθ’ ότι δεν αναπτύσσονται στην ομαλή/κανονική λειτουργία της Κυπριακής Δημοκρατίας, αφορούν έκτακτες συνθήκες τις οποίες χειρίζεται ο εκάστοτε εκλεγμένος Πρόεδρος της Δημοκρατίας, σύμφωνα με τη λαϊκή εντολή και τις κατευθύνσεις που αυτή προδιαγράφει σε σχεση με τις προσπάθειες για την επίλυση του κυπριακού.
Το θέμα με την παράσταση της τραγωδίας του Σοφοκλή «Αντιγόνη» στο αρχαίο θέατρο της Σαλαμίνας στην κατεχόμενη Κύπρο, στη δική μου κρίση, δεν χρειαζόταν καν να ανοίξει, θα μπορούσε, ωστόσο, να κλείσει με τη μετρημένη και εμπεριστατωμένη ανακοίνωση του ΔΣ του ΘΟΚ. Τι είναι εκείνο που κάνει τα πράγματα πιο πολύπλοκα; Ασφαλώς η αντίληψη που έχουν ορισμένες ε/κ δυνάμεις για την ουσία του κυπριακού, μια αντίληψη που ισούται με την πλήρη διαφωνία τους με την επιδίωξη λύσης βασισμένης στο πλαίσιο που έχουν διαμορφώσει τα ψηφίσματα του ΟΗΕ και οι, κατά καιρούς, συμφωνίες Υψηλού Επιπέδου. Είναι χαρακτηριστικό ότι ορισμένες δυνάμεις αποφεύγουν συστηματικά να κάνουν αναφορά στις δύο πιο πάνω βάσεις για την αναζήτηση λύσης. Οι ίδιες δυνάμεις παλαιότερα ήταν οι πιο συνεπείς δυνάμεις στον αγώνα για τη διεθνοποίηση και προσφυγή στον ΟΗΕ, (είτε στη ΓΣ, είτε στο ΣΑ), τα τελευταία χρόνια αποφεύγουν κάθε αναφορά σε αυτήν χωρίς να εξηγούν αυτή την θεαματική στροφή στη «μη διεθνοποίηση». Τι προτείνουν αυτές οι δυνάμεις αν αρνούνται τα κείμενα του ΟΗΕ; Τι μένει στην πραγματική πολιτική αν οι Συμφωνίες Κορυφής δεν έχουν αξία; Αν αφήσουμε αυτά τα κείμενα στο χρονοντούλαπο της ιστορίας, σχεδόν αυτόματα αναδεικνύεται η «εναλλακτική» λύση. Η διαιώνιση της σημερινής κατάστασης πραγμάτων εν μέσω μιας νεφελώδους υπόσχεσης για «καλύτερες μέρες», όταν και εάν αλλάξουν οι γεωπολιτικές συνθήκες στην περιοχή, μια υπόσχεση που ούτε μπορούμε να επηρεάσουμε και πιθανόν να μην συμβεί (στο βαθμό που θέλουν διάφοροι ονειροκρίτες) στον παρόντα αιώνα.
Είναι εντυπωσιακός ο βαθμός της έντασης που καλλιεργείται από ορισμένες δυνάμεις σε ζητήματα κοινής λογικής, όπως αυτό με την παράσταση της «Αντιγόνης». Είναι εύλογο να υποθέσει κανείς ότι κύριος στόχος αυτής της τεχνητής έντασης, είναι η προσπάθεια να παρεμποδίσουν ή και να ακινητοποιήσουν κάθε σοβαρή δραστηριότητα για επικοινωνία ανάμεσα στις δύο κοινότητες. Γι’ αυτό, ας κάνουμε μια ουσιώδη υπόθεση εργασίας. Πρώτο, δεν υιοθετούμε, πρακτικά απορρίπτουμε, τα ψηφίσματα του ΟΗΕ και τις Συμφωνίες Υψηλού Επιπέδου. Δεύτερο, παρεμποδίζουμε κάθε προσπάθεια για διάλογο και συνεννόηση με την τ/κ κοινότητα. Τρίτο, κάνουμε τη ζωή δύσκολη σε άλλες δυνάμεις που ενδιαφέρονται για πρόοδο με βάση τα ψηφίσματα του ΟΗΕ. Αν προσθέσεις αυτά τα τρία στοιχεία, και κάνεις την αναγκαία πολιτική αφαίρεση, τι μένει μετά από αυτό;