Εξουσία και διάλογος

Σε ορισμένες χώρες η παράδοση είναι μακρά, σε άλλες τώρα δημιουργείται. Ο θεσμός του Επιτρόπου Διοικήσεως (ή του Συνηγόρου του Πολίτη) ανήκει στη σφαίρα εκείνων την επιλογών που ταιριάζουν σε μια σύγχρονη αντίληψη για την ποιότητα και την εμβάθυνση της σχέσης του πολίτη με τη δημόσια διοίκηση. Στα περασμένα χρόνια η σχέση αυτή υπήρξε εντελώς ιδιότυπη: παράπονα, κακοδιοίκηση, ρουσφέτι αποτελούσαν ένα ενιαίο πακέτο από στοιχεία που κατέληγαν στον παραδοσιακό πολιτευτή. Οι λύσεις βρίσκονταν στη «διαμεσολάβηση». Ο πολιτικός γινόταν ο «ενδιάμεσος» ανάμεσα στο πρόβλημα και τον πολίτη με στόχο τη δημιουργία πελατειακού δικτύου. Επίλυση ενός προβλήματος με αντάλλαγμα την πολιτική υποστήριξη- το δίκαιο ή μη του αιτήματος είναι ανεξάρτητο από την  υποστήριξη, προέχει το πελατειακό δίκτυο.

Σήμερα ορισμένα ζητήματα προχωρούν σε μια διαφορετική πορεία με την ευρωπαϊκή τάση στην υποστήριξη θεσμών που ενδυναμώνουν  την αυτόνομη δυνατότητα του πολίτη, τη στήριξή του στο να διεκδικήσει λύσεις, να απευθυνθεί σε μια ανεξάρτητη υπηρεσία για να ερωτήσει ή να διαμαρτυρηθεί μέσα από την εξωδικαστική υπηρεσία του Συνήγορου του Πολίτη ή σε άλλο επίπεδο με την υπηρεσία του Επιτρόπου Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων. Αυτή η εξέλιξη είναι σημαντική γιατί αυτοί οι θεσμοί δίνουν δύναμη στον πολίτη, αποδυναμώνουν, μερικώς έστω, το πελατειακό κράτος και βελτιώνουν την ποιότητα του πολιτικού μας συστήματος. Η δημόσια διοίκηση συζητά τις λύσεις που έδωσε, τεκμηριώνει τη μια ή την άλλη επιλογή της, απαντά στα ερωτήματα του Επιτρόπου Διοικήσεως, επιδέχεται κριτική, και αυτό ως  εξωδικαστική λειτουργία βοηθά στο να γίνονται πράγματα με περισσότερη προσοχή. Η παραδοσιακή σχέση κράτους-πολίτη δεν είναι σε θέση να υπηρετήσει τις ανάγκες για καλύτερη λειτουργία στη μεταξύ τους δυναμική σχέση. Επιπλέον μια ΕΕ που ενώνει τις πολιτικές της, οφείλει  ενώνει  και τους πολίτες της . Η γραφειοκρατία μεγαλώνει, φαινόμενα δυσλειτουργίας ή κακοδιοίκησης εμφανίζονται σε ευρύτερο κοινοτικό επίπεδο. Συνεπώς η ανάπτυξη του ευρωπαίου Συνηγόρου του Πολίτη είναι πολύ χρήσιμη, επειδή διαθέτει μια ευρύτερη πολιτική κάλυψη από το θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας της Ε.Ε.. Τα ελλείμματα στον τρόπο που αναπτύσσεται ο θεσμός αυτός μπορούν να αντιμετωπιστούν καλύτερα, και τα ερωτηματικά μπορεί να απαντηθούν με πιο συστηματική χρήση του πλαισίου αυτού. Οι παραδοσιακές σχέσεις κράτους-πολίτη-πολιτικού μερικώς προοδεύουν. Μέσα σε δυσκολίες και αντιδράσεις, με εμπόδια και αγκυλώσεις που προκύπτουν από τις δεσμεύσεις του πελατειακού δικτύου, τα βήματα είναι σημαντικά και αυτό το αποδεικνύει η ήδη εμπεδωμένη στην κοινή γνώμη χρησιμότητα των θεσμών αυτών.

Zούμε σε μια εποχή με νέα χαρακτηριστικά. Η  παραδοσιακή  διάκριση των εξουσιών (εκτελεστική /νομοθετική/ δικαστική) παραμένει θεμελιώδης διάκριση του σύγχρονου κοινοβουλευτικού συστήματος. Αυτή η θεμελιώδης διάκριση σήμερα χρειάζεται μια ώθηση, ένα εμπλουτισμό ως προς τα ποιοτικά της στοιχεία και αυτό συντελείται μερικώς από τους ανεξάρτητους θεσμούς ενδυνάμωσης του πολίτη απέναντι στην κρατική εξουσία. Συνεπώς προστίθεται δύναμη στους πολίτες  και οι  νέες αυτές μορφές είναι σε ευθεία γραμμή με την ανάγκη για νέα σχέση κράτους-πολίτη στην εποχή της ενοποιητικής διαδικασίας ανάμεσα στους «25».