Εκτροχιασμός και Νεποτισμός
Ποια είναι η ρίζα του κακού στα τραπεζικά μας πεπραγμένα; Δύσκολη απάντηση. Ο καθένας λέει την άποψή του και σχεδόν στο σύνολό τους οι κριτικές πάνε στο «σύστημα». Μερικά ερωτήματα για ότι μάς περιβάλλει:
Ποιος banker υπέγραφε νέα εξυπηρετούμενα δάνεια, ενώ δεν εξυπηρετούνταν τα προηγούμενα; Έχει ευθύνη γι’ αυτό ο κύριος banker;
Ποια εποπτική αρχή έκανε τα στραβά μάτια όταν στοιβάζονταν μόνο σε έναν πρόσωπο 300εκ μη εξυπηρετούμενα δάνεια; ‘Εχει ευθύνη για αυτό ο κύριος επόπτης;
Ποιος μηχανισμός ελέγχουν υπήρχε όταν δύο πρόεδροι ΔΣ τραπεζών (Θ. Αριστοδήμου και Ε. Χλωρακιώτης) δανείζονταν αβέρτα από τις «οικείες» τράπεζες; Έχει ευθύνη γι΄αυτό ο κύριος επίτροπος που συντόνιζε τον μηχανισμό εποπτείας;
Ποιος οδήγησε λ.χ την ΣΠΕ Στροβόλου στη σημερινή κατάσταση; Γιατί λ.χ η ΣΠΕ Μακράσυκας από συνεργατική με succees story άλλαξε προσανατολισμό και εξελίχθηκε σε ΣΠΕ με πολλούς να δανείζονται χωρίς λογική και σήμερα να πρωταγωνιστεί στα μη εξυπηρετούμενα δάνεια;
Ποιος μηχανισμός ελέγχου αναπτύχθηκε την τελευταία πενταετία ώστε η διοίκηση Χατζηγιάννη στον Συνεργατισμό να κρίνεται για το πραγματικό της αποτέλεσμα και όχι για την «εικονική πραγματικότητα» που εμφάνιζε; Ποιες «περγαμηνές» διέθετε ο κ. Ν. Χατζηγιάννης για να επιλεγεί γι’ αυτή τη θέση; Γιατί δεν αναζητήσαμε λύσεις από τη διεθνή αγορά αν η Κύπρος δεν διέθετε κάτι αξιόλογο;
Πού βρίσκεται η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου; Όταν η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου για την ελλειμματική διοίκηση του Συνεργατισμού, ποια διορθωτικά μέτρα έλαβε η Διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας η οποία, ως εκ της θέσεώς της, όφειλε να δράσει;
Η εποπτική αρχή κάθε ΣΠΕ και κάθε κεντρικού της φορέα όφειλε να ελέγχει την εφαρμογή των κανονισμών και τη τήρηση κάθε πρόνοιας για τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια. Η κάθε ανώτερη εποπτική αρχή όφειλε να ελέγχει τις πιο κάτω και έτσι να εποπτεύεται ολόκληρο το σύστημα. Αυτό γινόταν;
Ας πάμε στη βασική έννοια της πολιτικής μας κουλτούρας, αυτής που επέτρεψε και ανέχθηκε τη συγκάλυψη κάθε παραβίασης κάθε έννοιας χρηστής διοίκησης. Στο βασικό της πυρήνα θα συναντήσουμε την κομματική επιβολή πάνω στη λειτουργία κάθε οργανισμού στην οικονομική και κοινωνική μας ζωή. Τα κόμματα κατά κανόνα διορίζουν, τα κόμματα κατά κανόνα εποπτεύουν και τα κόμματα συχνά συντονίζονται για να μην προκύπτουν «δύσκολα» θέματα και «επικίνδυνες» για τα ίδια ενέργειες.
Αν δεν φτάναμε στον πάτο, ούτε η υπόθεση ΣΑΠΑ θα έβγαινε στη δημοσιότητα, ούτε η έρευνα για τα Συμβούλια Αποχετεύσεων στη Λευκωσία ή τη Λάρνακα θα άρχιζε. Μέσα στην καρδιά της κρίσης πριν πέντε χρόνια μάθαμε ότι πολιτικά πρόσωπα, κόμματα και συντεχνίες βρέθηκαν σε κοινή λίστα για διαγραφή χρεών τους στην Τράπεζα Κύπρου!
Λοιπόν, όταν κάθε κόμμα είτε ασκεί κυβερνητική εξουσία είτε είναι στην αντιπολίτευση βρίσκει τρόπους να παρεμβαίνει και να χειραγωγεί εξελίξεις ή να επιβάλλει τη σιωπή, πόσοι θα έχουν το σθένος να προσπαθήσουν να εποπτεύσουν, να μιλήσουν για την ηθική διάσταση στην άσκηση της εξουσίας. Προφανώς αυτό δεν είναι αρκετό για να εξηγήσει κανείς την πλήρη εικόνα του θέματος. Ο εθισμός στη συγκάλυψη, η νοοτροπία του τύπου «γιατί να μιλήσω εγώ, και όχι εκείνος», ή η νοοτροπία του τύπου «γιατί να βγάλω εγώ το φίδι από την τρύπα» όταν το «φίδι» αύριο μπορεί να έχει την ευθύνη της επαγγελματικής μου εξέλιξης, έχει οδηγήσει στα σημερινά μας αδιέξοδα.
Μια κοινή γνώμη εκπαιδευμένη στην κουλτούτα της υποταγής. Μια διοικητική ιεραρχία που όταν έχει δυσκολίες αναζητά λύσεις σε κομματικές πλάτες και όχι στους κανόνες της αξιολόγησης και της διαφάνειεας. Μια κομματική ελίτ η οποία κάθε φορά ψάχνει τις προσωπικές διευθετήσεις του κομματικού μέλους ή και κάθε συντεχνίας που ελέγχουν τα «δικά μας παιδιά», αδιαφορώντας για την γενικότερη κατάσταση της οικονομίας μας.
Είμαστε σε αδιέξοδο γιατί εδώ και δεκαετίες έχουμε ενσωματώσει τις πρακτικές της άσκησης διοίκησης με κριτήριο τις κομματικές ποσοστώσεις και την αφοσίωση στην κάθε φορά κομματική ηγεσία, άρα και στην κομματική «γραμμή». Τα άλλα κριτήρια όπως γνώση του αντικειμένου, όπως κατάρτιση, όπως αξιολόγηση, όπως ικανότητα ή και αφοσίωση στους κανόνες της διαφάνειας παίζουν μικρότερο ρόλο και ενδιαφέρουν τις μειοψηφίες.
Η κυρίαρχη τάση έχει γνωστά χαρακτηριστικά γι’ αυτό και σήμερα, παρά τη σωστή απόφαση να ερευνηθεί από ειδική επιτροπή η πορεία και η πτώση του Συνεργατισμού, εκτιμώ ότι ελάχιστα θα μάς κάνουν καλύτερους γιατί η πτώση του δεν συνδέεται μόνο με διοικητικές ή άλλες αποφάσεις ή και παραλείψεις. Συνδέεται με την πολιτική μας παράδοση, τις άτυπες συμμαχίες διορισμών του τύπου «μια σου, μια μου», συνδέεται με την μάχη της προοδευτικής μεταρρύθμισης που δεν έγινε ή όπου έγινε, κατά κανόνα, έχανε τη μάχη από το βαθύ κράτος του κομματικού νεποτισμού.
Είναι κοινός τόπος η άποψη πως η Κύπρος χρειάζεται να αξιοποιήσει τις νέες διεθνείς προκλήσεις και έτσι να είναι σε θέση να λάβει μέρος στη διαδικασία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Πώς θα το επιτύχουμε αυτό αν πολύτιμος χρόνος πάει διαρκώς στη μάχη για να αντιμετωπίζουμε τα πασιφανή;
Λάρκος Λάρκου