ΕΝΩΠΙΟΣ ΕΝΩΠΙΩ

Το βέτο να διασυνδεθεί με προσπάθειες για επίτευξη συνολικής λύσης

Ο πολιτικός αναλυτής και πρόεδρος του ΟΠΕΚ Λάρκος Λάρκου θεωρεί ότι η πλευρά μας καθυστέρησε να μπει στη λογική της διαπραγμάτευσης όσον αφορά την ενταξιακή πορεία της Τουρκίας. Εκτιμά ότι θα πρέπει να γίνουμε μέρος της ευρωπαϊκής πρακτικής τής συνεχούς διαπραγμάτευσης. Ακόμη, ο Λάρκος Λάρκου θεωρεί ότι οι Ευρωπαίοι ποντάρουν στον Ερντογάν.
Η συνολική εκτίμησή σας για την απόφαση της Κομισιόν όσον αφορά την έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Τουρκία, ποια είναι;
– Η συνολική εκτίμησή μου είναι θετική. Θεωρώ ότι το κείμενο της απόφασης είναι χρήσιμο διότι διαμορφώνει ένα πλαίσιο προσαρμογής της Τουρκίας στο ευρωπαϊκό πολιτικό σύστημα. Μια Τουρκία με επιρροές από τη δυτική πολιτική παράδοση θα είναι πιο επωφελής και για την ίδια την Ευρωπαϊκή Ένωση. Κατά αυτό τον τρόπο οι Βρυξέλλες θα βρεθούν σε θέση να διαβουλεύονται και να επηρεάζουν, έστω μερικώς, τις πολιτικές επιλογές της Τουρκίας.
Γιατί είναι τόσο διισταμένες οι απόψεις όσον αφορά αυτή την απόφαση; Άλλοι λένε ότι μισάνοιξε κι άλλοι ότι μισοέκλεισε η πόρτα της Ε.Ε. για την Τουρκία. Ποια είναι η πραγματικότητα;
– Η πραγματικότητα είναι ότι για πρώτη φορά οι Ευρωπαίοι, η θεσμική Ε.Ε., βρίσκονται πρόσωπο με πρόσωπο με το τουρκικό αίτημα της ένταξης. Έως τώρα οι Ευρωπαίοι προτιμούσαν να κρύβονται πίσω από τις παραδοσιακές αρνήσεις της Αθήνας. Όμως, με την Κυβέρνηση Κώστα Σημίτη είχαμε μια αλλαγή. Η νέα ελληνική εξωτερική πολιτική πέτυχε: α) να κάνει τις ελληνοτουρκικές διαφορές μέρος των ευρωτουρκικών διαφορών και β) οδήγησε τους Ευρωπαίους εταίρους να μιλήσουν καθαρά και να μην κρύβονται πίσω από την Αθηνά. Τώρα οι Ευρωπαίοι καλούνται να πάρουν πραγματικές αποφάσεις πάνω σε πραγματικά προβλήματα.
Η Κυβέρνηση Ερντογάν θα έχει οφέλη από αυτή την απόφαση, τα οποία θα μπορέσει να αξιοποιήσει τόσο στο εσωτερικό μέτωπο όσο και στην εξωτερική της πολιτική;
– Η Κυβέρνηση Ερντογάν θα στηριχθεί από τις μεγάλες χώρες της Ε.Ε. διότι εκφράζει μια νέα δυναμική στα πολιτικά πράγματα της Τουρκίας. Mε την Εκθεση της 6ης Οκτωβρίου ο Ερντογάν κερδίζει ακόμη ένα πολιτικό πλεονέκτημα απέναντι στους πολιτικούς του αντιπάλους. Οι Ευρωπαίοι ποντάρουν στον Ερντογάν. Όμως, επειδή το πολιτικό σύστημα της Τουρκίας κινείται με αβέβαια βήματα, υπάρχει και η ρήτρα για αναστολή των διαπραγματεύσεων, σε περίπτωση που μια αρνητική εξέλιξη περιπλέξει τα πράγματα.
Η παράλειψη της αναφοράς στο Κυπριακό στην επίμαχη απόφαση της Κομισιόν καθιστά την Τουρκία μη κατοχική δύναμη;
– Προφανώς όχι. Η κατοχή είναι εδώ και είναι υπαρκτή. Όμως, για μεγάλο χρονικό διάστημα πριν από την 6η Οκτωβρίου θα έπρεπε να είχαμε καθορίσει τις διεκδικήσεις μας ενόψει της πιο πάνω ημερομηνίας και ενόψει και της 17ης Δεκεμβρίου. Καθυστερήσαμε να μπούμε στη λογική τής διαπραγμάτευσης. Και αυτό αποτυπώθηκε με τις αδυναμίες της έκθεσης στην οποία αναφερόμαστε.
Η μη συμπερίληψη του Κυπριακού στην απόφαση δεν δυσχεραίνει τη θέση της Κυπριακής Δημοκρατίας στα ευρωπαϊκά δρώμενα;
– Υπάρχει μια δυνατότητα για το μέλλον, για τα επερχόμενα. Όμως, για να πετύχουμε κάτι όσον αφορά τα τελικά συμπεράσματα της 17ης Δεκεμβρίου θα πρέπει να έχουμε σύμμαχους και καλή πληροφόρηση για τις σκέψεις των εταίρων. Πρέπει να διαβουλευόμαστε μαζί τους και να είμαστε μέρος της ευρωπαϊκής πρακτικής τής συνεχούς διαπραγμάτευσης. Μόνο έτσι θα γνωρίζουμε και τους εσωτερικούς συσχετισμούς. Υπάρχει η δυνατότητα, υπάρχει και ο χρόνος για να γίνουν ενέργειες και αλλαγές.
Η Κυπριακή Δημοκρατία διαχειρίζεται σωστά το δυνητικό δικαίωμα της αρνησικυρίας;
– Το βέτο είναι ένα εργαλείο πολιτικής, είναι μια δυνατότητα που μας παρέχεται μέσω της πλήρους συμμετοχής μας στην Ε.Ε. Αυτό το δικαίωμα χρησιμοποιείται με σύνεση και μόνο αφού προηγηθεί διαβούλευση με τους υπόλοιπους εταίρους. Θεωρώ ότι για μας το δικαίωμα της αρνησικυρίας είναι πρακτικά ωφέλιμο, εφόσον διασυνδεθεί με τις προσπάθειες για συνολική επίλυση του Κυπριακού εντός του 2005. Εάν διαμορφώσουμε τις προϋποθέσεις για μια επιτυχή ευρωπαϊκή πρωτοβουλία για επίλυση του Κυπριακού και με κύριο εκφραστή τον νέο πρόεδρο της Επιτροπής, Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόσο. Ας θυμηθούμε τις μεγάλες διπλωματικές νίκες της 6ης Μαρτίου 1995, του Ελσίνκι το 1999 και της Κοπεγχάγης το 2002. Πάνω σ’ αυτή τη διπλωματία των διασυνδέσεων μπορούμε να οικοδομήσουμε ένα νέο δεύτερο Ελσίνκι στη Σύνοδο Κορυφής της Ε.Ε. στις 17 Δεκεμβρίου.
Ποιες οι κερδοζημίες για την ελληνοκυπριακή πλευρά από μια τυχόν επιτυχή ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας;
– Μια Τουρκία που να οδεύει προς το δυτικό πολιτικό σύστημα είναι μια επωφελής πολιτική εξέλιξη και για μας. Προσέξετε, πολλοί Ευρωπαίοι θεωρούν ότι η ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας πρέπει να είναι εικονική. Προτιμούν μια εικονική παρά μια πραγματική σύγκλιση της Τουρκίας με την Ευρώπη. Όμως η Κύπρος, πιστεύω ότι έχει κάθε συμφέρον να υποστηρίζει την πραγματική σύγκλιση Τουρκίας και Ε.Ε. Διότι αυτή η σύγκλιση δημιουργεί και πραγματικές ευθύνες για την ίδια την Άγκυρα, για την Τουρκία, σε σχέση και με το Κυπριακό. Όσοι υποστηρίζουν εικονική σύγκλιση στην ουσία υποστηρίζουν και εικονικές ευθύνες της Τουρκίας στα θέματα εξωτερικής πολιτικής και κατ’ επέκταση και στο Κυπριακό.
Η σημερινή πολιτική ηγεσία της Τουρκίας ενδεχομένως και να έχει τη βούληση για ουσιαστική ευρωπαϊκή πορεία. Η τουρκική κοινωνία όμως;
– Αυτό είναι ένα πάρα πολύ σύνθετο ζήτημα. Νομίζω ότι η τουρκική κοινωνία θα περάσει μέσα από συγκρούσεις και εκρήξεις. Θα προκληθεί μια πολυδιάστατη συζήτηση. Θεωρώ ότι η τουρκική κοινή γνώμη θα περάσει από ένα σοκ. Η Τουρκία, όπως όλοι γνωρίζουμε, τηρεί μια αντιευρωπαϊκή στάση απέναντι στις μειονότητες, για παράδειγμα. Αυτή η αντιευρωπαϊκή στάση εκπηγάζει από τη θεωρία με τα έξι βέλη του Κεμάλ Ατατούρκ. Η έκθεση της 6ης Οκτωβρίου δημιουργεί νέα δεδομένα προς την κατεύθυνση της προσαρμογής της Τουρκίας στα κριτήρια της Κοπεγχάγης. Η Τουρκία θα ζήσει ένα μακρύ χρονικό διάστημα κοιτάζοντας τον εαυτό της, επανεξετάζοντας τις προτεραιότητές της, επαναθεωρώντας τις επιλογές της και το πολιτικό της μωσαϊκό όπως έχει διαμορφωθεί και παγιωθεί εδώ και πολλές δεκαετίες. Η τουρκική κοινωνία θα πρέπει να αποφασίσει προς τα πού θα πάει και με ποιους θα βαδίσει προς αυτή την κατεύθυνση.
Οδεύουμε προς δημιουργία εμφυλιοπολεμικών συνθηκών μέσα στην Τουρκία;
– Η Τουρκία θα ζήσει μέσα σε εσωτερικούς κραδασμούς και σε μια ανοικτή ιδεολογική σύγκρουση ανάμεσα στις δυο μεγάλες παρατάξεις που τη διαμορφώνουν πολιτικά. Η προοδευτική παράταξη με τους ευρωπαϊστές από τη μια και η συντηρητική παράταξη, που παραμένει ισχυρή και εκφράζει το κεμαλικό σύστημα σκέψης, από την άλλη. Η θεωρία της συντηρητικής παράταξης ότι κάθε πολίτης της Τουρκίας είναι και Τούρκος, αμφισβητείται ευθέως στα κείμενα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και στην εισήγηση Φερχόικεν.