Επιτήρηση και ανάπτυξη
Η απόφαση του ECOFIN στις 13 Ιουλίου να θέσει την κυπριακή οικονομία υπό επιτήρηση, εξαιτίας του μεγάλου δημοσιονομικού ελλείμματος, αποτελεί μια πολύ αρνητική εξέλιξη. Η κυπριακή οικονομία δούλεψε σε ανταγωνιστικές συνθήκες και το 2008 κατάφερε να κερδίσει με το σπαθί της θέση στην ζώνη του ευρώ. Μέσα σε πολύ λίγο χρόνο τα δεδομένα άλλαξαν και σήμερα τελεί υπό επιτήρηση και υποχρεώνεται να προχωρήσει σε κατά 600 εκ ευρώ μείωση του ελλείμματος μέχρι του 2012. Η απόφαση δείχνει ότι η πολιτική που εφάρμοσε η κυβέρνηση Χριστόφια με υπεύθυνο υπουργό τον Χ. Σταυράκη αποδεδειγμένα, με κριτήρια από την ΕΕ, δεν ήταν επιτυχής. Γι’ αυτό το ECOFIN πήρε την απόφαση να ελέγχει πιο αποφασιστικά τις επιλογές και τις πρακτικές της οικονομικής πολιτικής που ασκεί η κυβέρνηση της Κύπρου μέχρι το 2012.
Μια σειρά από λόγοι εξηγούν την εξέλιξη αυτή:
Α Η βεβιασμένη πολιτική παροχών το 2008. Οι παροχές έγιναν χωρίς κριτήρια και χωρίς να έχει προηγηθεί μια στοχευμένη κατεύθυνση. Εάν η εξίσωση ήταν «πρώτα ρυθμίζω τα κριτήρια τους και μετά ενισχύω τους μη προνομιούχους» σήμερα τα δημόσια οικονομικά θα ήταν σε καλύτερη κατάσταση.
Β Η καθυστέρηση στη λήψη μέτρων όταν εμφανώς η κρίση κτύπησε πιο ηχηρά την κυπριακή οικονομία. Όλα θα μπορούσαν να προβλεφθούν και οι προειδοποιήσεις ειδικών ήταν αρκούντως φωναχτές. Η ΕΕ προειδοποίησε το κυπριακό Υπουργείο Οικονομικών.
Γ Όταν η κυβέρνηση αποφάσισε να πάρει κάποια μέτρα, τα πήρε χωρίς να διαμορφώσει ένα πλήρες σχέδιο-πακέτο για την εξυγίανση των δημόσιων οικονομικών. Να διαμορφώσει πρόγραμμα εξυγίανσης και όχι απλώς να πάρει κάποια μέτρα. Σε μια μεγάλη κρίση χρειάζεσαι πρόγραμμα, κατευθύνσεις, προτεραιότητες. Τα βάρη καλούνται να πληρώσουν όλοι και επ’ αυτού διατυπώνεις πλήρες σχέδιο που να οδηγεί προς τον σκοπό αυτό.
Δ Η αδυναμία της κυβέρνησης να προτείνει διαρθρωτικές αλλαγές στο χώρο της πραγματικής οικονομίας. Δεν έχει παρατηρηθεί ούτε μια σοβαρή πρωτοβουλία λ.χ. στο χώρο των ημικρατικών οργανισμών. Το νέο περιβάλλον απαιτεί αλλαγές στο χώρο αυτό και όχι απλώς διορισμούς από κομματικά συμβούλια. Παρουσιάζεται μια σοβαρή αδυναμία να διατυπωθεί μια πολιτική εξυγίανσης στις ζημιογόνες επιχειρήσεις όπως είναι λ.χ. οι δύο αεροπορικές εταιρίες ή το ΡΙΚ.
Ε. Δεν είναι χωρίς σημασία το ότι η κυβέρνηση δεν διαθέτει ευρεία κοινοβουλευτική βάση: η συναίνεση αποτελεί αναγκαιότητα γι’ αυτό εκτιμώ ότι ένα ισορροπημένο και πλήρες πακέτο μπορούσε να υποστηριχθεί από περισσότερες δυνάμεις. Η συναίνεση είναι μια δύσκολη υπόθεση αλλά αυτό απαιτεί η συγκυρία.
Η Κύπρος μπορεί να μπει στο δρόμο της ανάκαμψης μόνο εάν διαμορφωθεί ένα σύγχρονο σχέδιο σταθεροποίησης και ανάπτυξης. Εάν συνεχιστεί η έως τώρα πολιτική, η κατάσταση μάλλον θα περιπλακεί περαιτέρω. Η κυβερνητική πρακτική παραμένει αγκυλωμένη σε ξεπερασμένες πρακτικές, δεν ακολουθεί τα σύγχρονα φαινόμενα, και ως εκ τούτου οι ορίζοντες των επιλογών της είναι περιορισμένοι. Αυτή παραμένει και η αχίλλειος πτέρνα της: εάν δεν διαμορφώνεις αναπτυξιακές πολιτικές στο σημερινό περιβάλλον όπως αυτό ορίζεται από τα κριτήρια της ένταξης στην ΕΕ, τότε η κρίση θα ενταθεί αφού οι παροχές έχουν εξαντληθεί και η ανάπτυξη αργεί να αποδώσει.