Επτά συμπεράσματα από το Συριακό

Ο κλασσικός ορισμός της πολιτικής: συσχετισμοί δύναμης, ισορροπίες ισχύος, αμοιβαίως επωφελή συμφέροντα, διαρκείς προσαρμογές σε ένα μεταβαλλόμενο περιβάλλον, φιλίες και αντιπαλότητες σε ένα παιχνίδι άσκησης επιρροής, με το διεθνές, ή το ανθρωπιστικό δίκαιο, να έχουν δευτερεύουσας σημασίας επίδραση στα πράγματα.

1. Το κουρδικό ως υπόθεση δημιουργίας κράτους με την αφαίρεση τμημάτων εδάφους από 4 χώρες (Τουρκία, Ιράν, Ιράκ, Συρία) συνιστά μιαν κανονική ουτοπία, άλλωστε, καμμιά χώρα δεν υποστηρίζει κάτι τέτοιο. Στον προβλεπτό ιστορικό χρόνο, η μόνη ρεαλιστική λύση είναι η πολιτικά μέσα διεκδίκηση από τους κούρδους περισσότερων δικαιωμάτων μέσα στα σημερινά σύνορα σε διάλογο με τις κεντρικές κυβερνήσεις, όπως λ.χ. πέτυχαν οι Κούρδοι στο Β. Ιράκ.

2. Η Τουρκία συζήτησε με το Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν διαδικασία ειρήνευσης, το 2016. Το ΕΚΚ βλέπει στραβά τα πράγματα. Η ένοπλη μάχη δεν οδηγεί πουθενά. Λύση είναι η αξιοποίηση των συνθηκών που διέπουν τη σχέση ΕΕ-Τουρκίας και τις κατευθύνσεις που διέπουν τη λειτουργία του Συμμβουλίου της Ευρώπης, ώστε να προωθούνται μεταρρυθμίσεις για περισσότερα δικαιώματα στους κουρδικούς πληθυσμούς. Η στροφή στη διεκδίκηση των δικαιωμάτων στη γλώσσα, την εκπαίδευση και την κατοχώρηση της ταυτότητάς τους, είναι μια ρεαλιστική διαδικασία. Με αυτό τον τρόπο τα κουρδικά ή φιλοκουρδικά κόμματα από περιθωριακά που είναι σήμερα, θα διεκδικήσουν ρόλο και θα επηρεάσουν εξελίξεις.

3. Με τις συμφωνίες Πεν-Ερτογάν και Πούτιν-Ερτογάν, η Τουρκία κερδίζει τη βασική της επιδιώξη («ασφαλής ζώνη», καθορισμένη σε συμφωνημένα χιλιόμετρα), ενώ κουρδική ένοπλη οργάνωση YPD στη Συρία ηττάται κανονικά, σύμφωνα με την αδυναμία της να αντιμετωπίσει υπέρτερες δυνάμεις. ΟΙ ΗΠΑ αξιοποίησαν την τοπική επιρροή του YPD στη μάχη κατά του ISIS, αλλά, τώρα οι κούρδοι, ίσως αντιλαμβάνονται ότι στη διεθνή σκηνή τα πάντα ρει. Το καθεστώς Άσσαντ ήταν χθεσινός διώκτης τους, σήμερα τούς προσφέρει μερική στήριξη με την ισχύ που του παρέχει η Μόσχα.

4. Η απουσία της ΕΕ στις εξελίξεις, υπήρξε χαρακτηριστική. Έτσι η Φ. Μογκερίνι ολοκληρώνει τον κύκλο της ως «Ευρωπαία ΥΠΕΞ» με μια θεαματική αστοχία. Την ώρα που έπρεπε να είχε γέφυρες διαλόγου με την τουρκική κυβέρνηση, ανακοίνωνε μέτρα κατά της Τουρκίας σε σχέση με τις παραβιάσεις της στην κυπριακή ΑΟΖ. Το κλειδί της αστοχίας βρίσκεται στο 2017: η Φ. Μογκερίνι ήταν παρούσα στη διαπραγμάτευση για το κυπριακό στο Κραν Μοντάνα. Παρά το γεγονός ότι η διαδικασία ναυάγησε μπροστά στα μάτια της και είδε «από μέσα» τι έκανε ο κάθε ηγέτης, επέλεξε τη σιωπή. Αν οι βασικοί παίκτες (ΟΗΕ-ΕΕ) ενημέρωναν την κοινή γνώμη για το τι συνέβη, αν αποδοκίμαζαν δημόσια τις πρακτικές και εκείνους που σκότωσαν τη διαδικασία, σήμερα όλα θα ήταν πολύ διαφορετικά, και, ίσως, η ίδια να είχε κάποια παρουσία στα τεκταινόμενα στη Συρία, γιατί το κυπριακό θα είχε μπει σε διαφορετική τροχιά. Το ένα λάθος οδηγεί στο επόμενο: σιώπησε το 2017 και τώρα υπόσχεται «διαδικαστικού» χαρακτήρα κυρώσεις κατά της Τουρκίας, αντί να ηγείται αντιπροσωπείας της ΕΕ που θα μετέβαινε στην περιοχή για συνομιλίες για συμβολή στην επίλυση της κρίσης. Η Φ. Μογκερίνι τώρα, σε μια τόσο σημαντική γεωπολιτική ανακατάταξη στη Βόρεια Συρία, δεν μπορεί να παίξει κανέναν ρόλο.

5. Σε κάθε σημαντική συγκυρία, κρίνονται, βεβαίως, όσοι λαμβάνουν αποφάσεις, αλλά και όσοι σιωπούν, ή παρεμβαίνουν με άλλο τρόπο. Ο Μ. Ακιντζί ξεχώρισε γιατί (ακόμα μια φορά) απέδειξε ότι είναι συνεπής με τον εαυτό του. Μέσα σε συγκεκριμένους συσχετισμούς δύναμης πήρε κριτική θέση απέναντι στους χειρισμούς Ερτογάν, και μέσα από αυτήν τη θέση διαμορφώνει πολιτικά ρεύματα που υπάρχουν στην τ/κ κοινότητα. Αναμφίβολα η σκηνή πάνω στην οποία εκφράζεται είναι μικρή, παρά ταύτα, έδωσε ένα σημαντικό δείγμα γραφής ότι διαθέτει «κάτι παραπάνω» για να φτάσουμε στο επιθυμητό αποτέλεσμα. Θυμίζω ότι είναι ο πρώτος τ/κ ηγέτης που αποδέχεται πλήρη συμμετοχή της ΕΕ στις συνομιλίες, είναι ο τ/κ ηγέτης που υπέβαλε χάρτη για το εδαφικό, καλύπτοντας κατά πολύ ικανοποιητικό τρόπο τις ε/κ ανησυχίες, και, πρότεινε έγκαιρα να γίνει το Πλαίσιο Γκουτέρες «στρατηγική συμφωνία».

6. Το συριακό έδωσε την ευκαιρία στον Μ. Τσαβούσογλου να συνεχίσει την πίεση πάνω στον Μ. Ακιντζί. Η δήλωσή του στις 23 Οκτωβρίου πως «αν θέταμε το ερώτημα «Τουρκία ή ε/κ πλευρά», τ/κ πολιτικοί και συνδικαλιστές θα επέλεγαν τους ε/κ», αφορούσε τον Μ. Ακιντζί και την επερχόμενη διαδικασία για εκλογή ηγέτη στην τ/κ κοινότητα. Την επομένη ο Μ. Ακιντζί σχολίασε ως εξής τις δηλώσεις του τούρκου υπεξ: «ο λαός μας δεν επικροτεί συμπεριφορές και στάσεις που κοιτάζουν τους τ/κ από ψηλά και προσπαθούν να δημιουργήσου μια σχέση προϊστάμενου – υπαλλήλου. Ο λαός μας θέλει μια πολιτισμένη σχέση αμοιβαίας αγάπης και σεβασμού…μπορεί να υπάρχουν διαφορετικές ιδέες για το πώς αυτό μπορεί να επιτευχθεί, αλλά αυτές οι διαφορετικές σκέψεις δεν αξίζουν των πλέον βαριών επιθέσεων και απειλών. Και κανείς δεν έχει δικαίωμα να το πράξει αυτό».

7. Οι εξελίξεις στο Συριακό καταπόντισαν το ενεργειακό πρόγραμμα της Κυπριακής Δημοκρατίας, όπως το παρουσίαζε στην κοινή γνώμη ο Ν. Αναστασιάδης. Το προσφιλές του σλόγκαν «ότι θα ενασκήσουμε τα κυριαρχικά μας δικαιώματα» αποτελεί πλέον μια υπόθεση εργασίας του παρελθόντος. Όλοι γνώριζαν ότι αυτή θα ήταν η κατάληξη του ενεργειακού προγράμματος με το κυπριακό στο ράφι. Ποιοι παραπλανούσαν την κοινή γνώμη ότι με άλυτο το κυπριακό θα επιτύχουμε όλα τα άλλα; Δεν φταίει η πραγματικότητα γι’ αυτό. Μόνο οι διαστρεβλωτές της.

Λάρκος Λάρκου