Ευρωπαϊκή λύση στο Κυπριακό

Το ζήτημα της «Ευρωπαϊκής λύσης στο κυπριακό» έγινε πρώτο θέμα στη διάρκεια των συζητήσεων πριν τα δημοψηφίσματα στις 24 Απριλίου 2004. Είναι ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον θέμα, με πολλές πτυχές, πλήθος από στοιχεία, και πολιτικές αξιολογήσεις.

 

Α. Είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον να υπογραμμισθεί πως οι δυνάμεις που ανακάλυψαν το 2004 την «ευρωπαϊκή λύση στο κυπριακό», ή ήταν εναντίον των μεγάλων πρωτοβουλιών που έφεραν την ένταξη, ή απλά σιωπούσαν. Με παραδείγματα: 6 Μαρτίου 1995, αποφάσεις για νέες ρυθμίσεις με τους S300, κείμενο του Ελσίνκι. Αυτές οι δυνάμεις ήθελαν ειλικρινά «Ευρώπη». Το πώς υλοποιείς την ένταξη στην Ε.Ε. είναι ένα διαφορετικό πράγμα από την ειλικρινή επιθυμία. Στην με έργα υλοποίηση της ένταξης αυτές οι δυνάμεις δεν στήριξαν τις δύσκολες επιλογές που προωθούσαν την ένταξη.

Έμεναν απ’ έξω, διαφωνούσαν και δημαγωγούσαν. Ζητούσαν χειροκροτήματα, όχι υπεύθυνες συμπεριφορές (λ.χ. S300, Ελσίνκι). Αυτοί που δημαγωγούσαν στα «ενδιάμεσα» βήματα, έμειναν από συνήθεια στον ίδιο βηματισμό και στο σχέδιο λύσης του ΟΗΕ. Ήθελαν ευρωπαϊκή λύση αυτοί που δεν διατύπωσαν μια δημόσια πρόταση για περισσότερο ευρωπαϊκό υλικό στα κείμενα της λύσης.

 

Β. Σε αυτή την πολύπλοκη, δύσκολη μάχη στις σχέσεις Κύπρου – ΕΟΚ, Κύπρου – Ε.Ε. υπήρξαν έγκαιρα προτάσεις που οδηγούσαν σε ότι η ευρωπαϊκή πορεία συνιστούσε. Ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες, κοινές δράσεις, επίκαιρες διασυνδέσεις συμφερόντων. Ο Γ. Κρανιδιώτης, διατύπωσε πακέτο εισηγήσεων που ψηφίστηκε ομόφωνα από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (Ιούλιος 1996). Οι προτάσεις αυτές ήταν:

– ευρωπαϊκή διάσκεψη για το κυπριακό

– διορισμός ευρωπαϊκού συντονιστή για το κυπριακό (τέλος η υπόθεση Σερζ Αμπού)

– ευρωπαϊκό σχέδιο για λύση στο κυπριακό

– μέτρα επαναπροσέγγισης ανάμεσα σε Ε/Κ και Τ/Κ

εφαρμογή του ευρωπαϊκού κεκτημένου στις ελεύθερες περιοχές.

 

Οι προτάσεις αυτές μπορούσαν να περπατήσουν πιο συγκεκριμένα αμέσως μετά τα κείμενα του Ελσίνκι (1999), δηλαδή με την αποσύνδεση λύσης / ένταξης. Ποιο κυπριακό, κόμμα άκουσε κάτι για τις προτάσεις του 1996; Ποιο κυπριακό κόμμα υπερασπίστηκε τα κείμενα του Ελσίνκι, έγκαιρα, το 1999;

Ας μην απορούμε, λοιπόν, για τις προτάσεις λύσης του κυπριακού.

Αυτές προκύπτουν από τις δυνατότητες ή τις αδυναμίες αυτής της κυπριακής ηγεσίας που – πάνω κάτω – είναι η ίδια στο Εθνικό Συμβούλιο για πολλά χρόνια.

Από τις αδυναμίες της να προβάλει έγκαιρα ιδέες, να δημιουργήσει συμμαχίες, να πείσει, να περάσει νέες προτάσεις.

 

Γ. Σε κείμενα – εισηγήσεις του 2000 και με δική μου ευθύνη διαμορφώσαμε σε μικρό βιβλίο ανάλογες εισηγήσεις. Μεταξύ άλλων και η πρόταση – από το 2000 – ώστε σε περίπτωση λύσης του κυπριακού οι δυνάμεις που θα επιτηρούσαν και θα εφάρμoζαν τη λύση να εποπτεύονταν από αριθμό αξιωματικών της Europolice.  Άλλη πρόταση υπήρξε το 2001 και αφορούσε την πρωτοβουλία για διορισμό μιας σημαντικής προσωπικότητας από την Ε.Ε. με ευθύνη να φέρει σε επαφή τις «Ευρωπαϊκές αξίες» με την Τ/Κ κοινωνία. Όλες οι προτάσεις – για λόγους που δεν αξίζει τον κόπο να αναλύσει κανείς – έμειναν στο κενό. Δεν προχώρησαν. Σήμερα μερικοί τις θυμούνται, αλλά η ουσία είναι πολύ συγκεκριμένη. Κάθε κίνηση έχει την αξία της μέσα σε ορισμένο πολιτικό πλαίσιο και σε ορισμένο χρόνο. Τότε είχαν αξία, τώρα απλά είναι λόγια της πλώρης…

 

Δ. Στις διαδικασίες επίλυσης του κυπριακού τα επιχειρήματα των κοινών συμφερόντων έχουν ακροατήριο. Στο σχέδιο λύσης του ΟΗΕ υπάρχει διαμορφωμένη εισήγηση η οποία περιπλέκει και δυσχεραίνει τη συμμετοχή της Κύπρου σε κοινές δράσεις της Κοινής Εξωτερικής πολιτικής και Άμυνας της Ε.Ε.

Ποια αντιπρόταση διατυπώθηκε έγκαιρα από την Λευκωσία, ώστε να είναι συμφέρουσα και για τις Βρυξέλλες; Οι αλλαγές δεν προκύπτουν επειδή είσαι εν δικαίω. Τις προωθείς μέσα από τη λογική των κοινών συμφερόντων.

Αμέσως μετά τη Λουκέρνη, διατυπώθηκε από το Δ. Χριστόφια μια δέσμη εισηγήσεων για επιπρόσθετη ασφάλεια των Ε/Κ. Εάν η Ε/Κ ηγεσία δούλευε μερικούς μήνες πάνω στις εισηγήσεις αυτές, μπορούσαμε να τις κερδίζαμε με άνεση τους πρώτους μήνες του 2004 (το κομμάτι που αφορούσε τις εγγυήσεις από την Ε.Ε., Επιτροπή, Συμβούλιο Υπουργών, Ευρωκοινοβούλιο…).

 

Ε. Σήμερα όλα γίνονται πιο πολύπλοκα, πιο επισφαλή. Ο πρόεδρος Παπαδόπουλος κάλεσε δημόσια την Ε.Ε. να πάρει πρωτοβουλίες για το κυπριακό ( 8 Ιουλίου). Τα ερωτήματα είναι πλέον πιο συγκεκριμένα. Είμαστε μέλος της «Ευρώπης των 25» και δεν αρκεί η γενική έκκληση. Από ποιο σώμα της Ε.Ε. ζητάμε κάτι, από ποιον επίτροπο και με ποιους να διαβουλευτεί;

Οι γενικολογίες είναι η καλύτερη απόδειξη ότι δεν υπάρχει ούτε σχέδιο, ούτε πρόσωπα που να ανταποκριθούν σε αυτά. Η Ε.Ε. μπορούσε να βοηθήσει. Είχε και έχει τις δυνατότητες. Τώρα, όμως, η προσπάθεια Παπαδόπουλου να φέρει ρήξη στις ισορροπίες ΕΕ – ΟΗΕ – ΗΠΑ με την Ε.Ε. να έχει το απάνω χέρι στις εξελίξεις είναι μια ουτοπία. Η Ε.Ε.  δείχνει με έργα το προβάδισμα στις ΗΠΑ και στον ΟΗΕ και δεν είναι σοβαρή ανάλυση η προσπάθεια αλλαγής αυτής της τριγωνικής ισορροπίας. Δεν πείθει. Εκτός άλλων, η προσωπική αξιοπιστία του Τ. Παπαδόπουλου είναι εξαιρετικά μειωμένη, κάτι για το οποίο θα έπρεπε να θέσει τον ίδιο σε κάποιο προβληματισμό.. Επίσης δεν βρίσκω κάποιον από τους ισχυρούς παίκτες της νέας ευρωπαϊκής ηγεσίας που να ήθελε ρήξεις με τις ΗΠΑ για το κυπριακό. Οι Μπαρόζο, Σολάνα, Φερχόϊγκεν είναι οι τρεις ισχυρότεροι παίκτες στην νέα Ευρωπαϊκή Επιτροπή…Ο πρόεδρος Παπαδόπουλος θα πρέπει να διευκρινήσει  σε ποιον από τους τρεις απευθύνει την πρόταση του.. ¨Ολα τα στοιχεία δείχνουν ότι  η θεσμική Ε.Ε. θα παραπέμπει στο σχέδιο λύσης του ΟΗΕ, και  θα διαβουλεύεται με τις ΗΠΑ για να προχωρήσουν τα πράγματα. Αυτή η τριγωνική ισορροπία (ΟΗΕ, ΕΕ, ΗΠΑ) είναι  η πιο ρεαλιστική προσέγγιση γιατί συνδυάζει δυνατότητες άσκησης πίεσης, θεσμικό πλαίσιο, νομική βάση, ισορροπίες συμφερόντων.

Το σύνθημα  για την «Ευρωπαϊκή λύση» είναι το τελευταίο καταφύγιο των οπαδών της ακινησίας

Κατά συνέπειαν η εφεύρεση της «ευρωπαϊκής λύσης» το 2004 συνιστά μια διαδικαστική πρόταση που παραπέμπει στις πιο δημαγωγικές πρακτικές της νεοελληνικής ιστορίας. Μια ευφυής παραπλάνηση γιατί δεν συνοδεύεται από συγκεκριμένες  προτάσεις, πρόσωπα, συμφέροντα, θέληση.

Όλοι εμείς που έγκαιρα και δημόσια προτείναμε ή στηρίξαμε προτάσεις για περισσότερο ευρωπαϊκό υλικό στο σχέδιο λύσης του ΟΗΕ, είχαμε κάθε δικαίωμα να κάνουμε κριτική στο σχέδιο Ανάν με «ευρωπαικά» επιχειρήματα. Τελικά αυτό που μετρά  και οδηγεί σε τελικές αποφάσεις είναι οι δυνατότητες αυτής της ηγεσίας να  διαχειριστεί  την πολιτική της. Ούτε αυτό κατάφερε, οδηγεί με γρήγορους ρυθμούς το κυπριακό στη διολίσθηση προς τη διχοτόμηση. Αυτό είναι το πραγματικό ζήτημα για όσους βλέπουν με δύο μάτια τις εξελίξεις.

Εν ονόματι της «ευρωπαικής» λύσης οδηγούν το κυπριακό  στη διχοτόμηση, στην καλλιέργεια κλίματος λαικής  αποδοχής των πραγμάτων «όπως είναι».Αυτός είναι ο δρόμος που δείχνει το τυφλό πάθος κατά πάντων. Όχι ,ο πλανήτης όλος δεν έχει παραφρονήσει. Απλά  οδηγούν τις εξελίξεις όσοι είναι τυφλοί μπροστά στα πασιφανή…