Φυσιολογικό κράτος; Ισχύουν όροι και προϋποθέσεις!
Μπορεί η Κύπρος να γίνει ένα κανονικό κράτος όπως δήλωσε ο ΓΓ του ΟΗΕ Α. Γκουτέρες κατά τη διάρκεια της Διάσκεψης για την Κύπρο στο Κρανς Μοντάνα; Δεν γνωρίζω πόσο εύκολη είναι μια απάντηση στο ζήτημα αυτό, αλλά λέω ότι μπορεί να συμβεί αυτό κάτω από ορισμένες προύποθέσεις:
1. Ότι αντιλαμβανόμαστε ότι δεν μπορεί να γίνει αυτό σε μια μέρα. Χρειάζεται κάποιος χρόνος, στάδια, βήμα βήμα αλλαγές για να φτάσουμε στο μεγάλο στόχο. Όταν συγχέουμε τον μεγάλο στόχο με τις αναγκαίες σταδιακές αλλαγές, τότε δεν πάμε πουθενά, πρακτικά μένουμε ακίνητοι. Διεκδικώντας το «ακόμα καλύτερο», χάνοτας όμως το ρεαλιστικό. Στη δική μου κρίση η Κύπρος χρειάζεται μια, τουλάχιστον περίοδο πέντε με επτά έτη για να αλλάξει τη βασική της φυσιογνωμία-από την σημερινή κατάσταση όπως διαμορφώθηκε μετά την εισβολή στη μετάβαση σε ένα φυσιολογικό κράτος, και αφού πρώτα εγκριθεί από τους πολίτες η λύση.
2. Σε πολλούς ε/κ κυριαρχεί η αντίληψη ότι τα στάδια ή οι προσαρμογές μέσα σε καθορισμένο χρονικό πλαίσιο, αποτελούν «παραχώρηση, ή «λάθος», ή «παγίδα». Τίποτε το παράξενο σε αυτό, γιατί ούτε τη διεθνή εμπειρία έχουμε συνηθίσει να μελετούμε, ούτε θέλουμε να δούμε πως προχωρούν άλλες περιπτώσεις. Ενδεικτικά αναφέρω: Ιρλανδία, Κολομβία, Α. Τιμόρ, Χονγκ Κονγκ. Γι’ αυτό με τις προσεγγίσεις που θέλουν όλες τις λύσεις «εδώ και τώρα», οδηγούμαστε σε συνεχή αδιέξοδα, σε απώλεια διεθνών ερεισμάτων και σε ερωτήματα ως προς τι κινεί αυτή την επιλογή μας.
3. Η απάντηση στο ερώτημα της προηγούμενης παραγράφου είναι σύμφυτη με την ιστορία του κυπριακού. Κρίνω ότι η δύναμη η οποία κινεί την επιλογή της επιδίωξης λύσης με τα πιο πάνω ανεδαφικά χαρακτηριστικά, προέρχεται από τον εσωτερικό, υπερτροφικό φόβο απέναντι στη συμβιβαστική λύση. Στο παρελθόν, και όταν, βεβαίως, υπήρχε υλικό για ένα βιώσιμο συμβιβασμό, οι πιθανότητες αποσυντονίστηκαν μέσα από τις συνήθεις πλαγιομετωπικές ανατροπές. Δηλαδή ένας πολιτικός να ενδυθεί το μανδύα της ηρωικής ρητορείας, να παρασύρει μέρος από την κοινή γνώμη σε ατραπούς και στο τέλος να χαθούν οι ελπίδες μιας ενδεχόμενης ορθολογικής εξέλιξης. Θεωρώ τη διαχείριση που συντόνισε ο Γ. Κληρίδης απένταντι στο σχέδιο λύσης που υπέβαλε ο ΓΓ του ΟΗΕ Μ. Μ. Γκάλι, γνωστό ως «Χάρτη και Ιδέες Γκάλι» το 1992, ως μια πολύ χαρακτηριστική άσκηση μικροπολιτικής. Ο Γ. Κληρίδης για να προσελκύσει ΔΗΚΟικό ακροατήριο εγκατέλειψε το μακράν καλύτερο σχέδιο λύσης του κυπριακού στο βωμό μιας εκλογικά αποτελεσματικής παραλάνησης πάνω στο διάσημο σχήμα «βάση για λύση» ή «βάση για διαπραγμάτευση».
4. Στο Κρανς Μοντάνα η Τουρκία κατέθεσε ορισμένες προτάσεις στα ζητήματα ασφάλειας, τα οποία, από όπου και αν τα δει κανείς, συνιστούν καλύτερες ρυθμίσεις τόσο σε σχέση με το Σύνταγμα της Ζυρίχης, όσο και σε σχέση με τα Σχέδια Ανάν και όλα όσα προηγήθηκαν στο συγκεκριμένο κεφάλαιο. Η λογική λέει να κάνουμε προσπάθειες να βελτιώσουμε πράγματα, να αναζητήσουμε καλύτερες ρυθμίσεις μπαίνοντας στη λογική των σταδίων, τα οποία θα εντάσσονταν σε ένα ευρύτερο χρονοδιάγραμμα. Αντίθετα, για ένα σημαντικό σημείο της διαπραγμάτευσης ειπώθηκε από ελλαδικής πλευράς η περίφημη ρήση «immediately», συνεπώς «άμεσα» να επιτύχουμε αυτά που θα μπορούσαν να εξελιχθούν σε ένα καθορισμένο χρονικό πλαίσιο. Το «άμεσα» σήμαινε αδυναμία να ερμηνεύσουμε τους πραγματικούς συσχετισμούς και έτσι με σταθερότητα και σχέδιο σταδιακά να τους ανατρέψουμε.
5. Στη ρελιστική πολιτική η συνολική αποχώρηση του κατοχικού στρατού μπορεί να γίνει σε ένα διάστημα λ.χ. ενάμιση με δύο χρόνια, η διατήρηση του σχήματος ΕΛΔΥΚ, ΤΟΥΡΔΥΚ μπορεί να τερματιστεί σε ένα διάστημα δέκα ετών. Πέρα από το αναγκαίο, είναι να επιτευχθεί σε πρώτο στάδιο η κατάργηση του κεφαλαίου της Συνθήκη Εγγύησης του Συντάγματος του 1960 και η οποία συνδέεται με τα επεμβατικά δικαιώματα είτε αυτά είναι μονομερή είτε πολυμερή. Μπορεί όλα τα πιο πάνω σε εξελιχθούν σε μια νύχτα; Ασφαλώς αυτό θα ήταν το ιδανικό αλλά στην πολιτική ιδανικά σχήματα δεν υπάρχουν γιατί χρειάζεται να συμβιβάσεις διαφορετικές προσεγγίσεις όπως λ.χ. οι διαφορές ανάμεσα στην ε/κ και τ/κ κοινότητα στα ζητήματα ασφάλειας που προκύπτουν από τις διαφορετικές ιστορικές τους διαδρομές και τις διαφορετικές ιστορικές τους εμπειρίες.
Στην πραγματική πολιτική διαπάλη υπάρχουν μόνο εκείνοι που αντιλαμβάνονται τα δεδομένα και προσπαθούν να φέρουν μιαν ημέρα πιο κοντά την φυσιολογική Κύπρο και εκείνοι οι οποίοι στο όνομα του «ακόμα καλύτερου» απορρίπτουν το εφικτό και στο τέλος της ημέρας αφήνουν την Κύπρο στο έλεος της σημερινής κατάστασης με τις 36 χιλιάδες κατοχικού στρατού και τα πλήρη επεμβατικά δικαιώματα που παρέχει το ισχύον Σύνταγμα της Ζυρίχης.
Λάρκος Λάρκου