Γκουτέρες με μια πυξίδα!

Στη Νέα Υόρκη ο ΓΓ του ΟΗΕ Α. Γκουτιέρες μίλησε δημόσια και ανακοίνωσε συμφωνία των δύο ηγετών Αναστασιάδη-Ακιντζί για Σύνοδο Κορυφής για την Κύπρο εντός του τρέχοντος μηνός.

Πρώτον, κατά τον ΓΓ του ΟΗΕ «όλοι συμφώνησαν ότι το κεφάλαιο της ασφάλειας και των εγγυήσεων είναι ζωτικής σημασίας για τις δύο κοινότητες. Η πρόοδος στο κεφάλαιο αυτό αποτελεί ουσιαστικό στοιχείο για την επίτευξη συνολικής συμφωνίας και για την οικοδόμηση εμπιστοσύνης μεταξύ των δύο κοινοτήτων σε σχέση με τη μελλοντική τους ασφάλεια».

Δεύτερο, συμφωνήθηκε ακόμη όπως ο ειδικός σύμβουλος του ΓΓ για την Κύπρο, Έσπεν Μπαρθ Έιντε, «εμπλακεί με όλους τους συμμετέχοντες στην προετοιμασία ενός κοινού εγγράφου που θα καθοδηγεί τις συζητήσεις για την ασφάλεια και τις εγγυήσεις, με βάση τα αποτελέσματα των συνεδριάσεων της διάσκεψης για την Κύπρο στη Γενεύη και στο Μοντ Πελεράν».

Τρίτο, οι ηγέτες συμφώνησαν «να συνεχίσουν παράλληλα τις δικοινοτικές διαπραγματεύσεις στη Γενεύη για όλα τα άλλα εκκρεμή ζητήματα, ξεκινώντας από το εδαφικό, το περιουσιακό και τη διακυβέρνηση και την κατανομή της εξουσίας».

Τέταρτο, ταυτόχρονα οι ηγέτες και ο γενικός γραμματέας «συμφώνησαν ότι όλα τα θέματα θα αποτελέσουν αντικείμενο διαπραγμάτευσης αλληλένδετα και ότι δεν θα συμφωνηθεί τίποτα πριν συμφωνηθούν όλα, σύμφωνα με την κοινή δήλωση της 11ης Φεβρουαρίου 2014».

Πέμπτο, σε συνέχεια στη συνάντηση που είχαν μαζί του οι ηγέτες, ο Γενικός Γραμματέας «θα απευθυνθεί στους άλλους συμμετέχοντες στη διάσκεψη: την Ελλάδα, την Τουρκία και το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ευρωπαϊκή Ένωση ως παρατηρητή» (ΚΥΠΕ, 5 Ιουνίου)

Σχόλια επί της απόφασης:

1. Η συμφωνία συνιστά βήμα μπροστά γιατί είναι σημαντικό τώρα να ξεκολλήσει η διαδικασία η οποία βήμα-βήμα οδηγούσε στον κίνδυνο να εκτροχιάσει πλήρως την ουσία. Συνεπώς, η παρέμβαση Γκουτιέρες έπεισε τους δύο ηγέτες με την ιδιότητα ενός ΓΓ που διατηρεί το προηγούμενο εκτόπισμά του ως πρώην πρωθυπουργός της Πορτογαλίας και τέως συντονιστής του αρμοστείας στον ΟΗΕ για τους πρόσφυγες.
2. Ο ΓΓ του ΟΗΕ μίλησε σωστά καθώς «όλοι συμφώνησαν ότι το κεφάλαιο της ασφάλειας και των εγγυήσεων είναι ζωτικής σημασίας για τις δύο κοινότητες». Άρα η απόφαση όπως «ο ειδικός σύμβουλος του ΓΓ για την Κύπρο, Έσπεν Μπαρθ Έιντε εμπλακεί με όλους τους συμμετέχοντες στην προετοιμασία ενός κοινού εγγράφου που θα καθοδηγεί τις συζητήσεις για την ασφάλεια και τις εγγυήσεις, με βάση τα αποτελέσματα των συνεδριάσεων της διάσκεψης για την Κύπρο στη Γενεύη και στο Μοντ Πελεράν», συνιστά μια παραγωγική προσέγγιση. Αν και έχω την εντύπωση ότι ο Έσπεν Μπαρθ Έιντε έχει από μήνες ετοιμάσει σχετικό σημείωμα προς διευκόλυνση της διαδικασίας συζητήσεων ως προς το κεφάλαιο της ασφάλειας, δεν πειράζει η επανάληψή του στο πιο υψηλό επίπεδο. Ως γνωστόν ο Ειδικός Σύμβουλος του ΟΗΕ μετέβη ορισμένες φοράς σε Άγκυρα, Αθήνα, Λονδίνο, για να ετοιμάσει αυτό το σημείωμα εργασίας με την έγκριση των δύο ηγετών.
3. Σύμφωνα με τον ΓΓ του ΟΗΕ οι δύο ηγέτες «συμφώνησαν ότι όλα τα θέματα θα αποτελέσουν αντικείμενο διαπραγμάτευσης αλληλένδετα και ότι δεν θα συμφωνηθεί τίποτα πριν συμφωνηθούν όλα, σύμφωνα με την κοινή δήλωση της 11ης Φεβρουαρίου 2014». Μια γνωστή και από παλιά εγκεκριμένη θέση, γιατί αυτή συνιστά μιαν οδό που μπορεί να αποδώσει αποτελέσματα-η άλλη οδός ταυτίζεται με την πολιτική θέληση και την ηγετικότητα.
4. Κρίνω ως πολύ υποτονική την αναφορά στη δήλωση Γκιουτιέρες σχετικά με την ΕΕ και την επιδιωκόμενη Σύνοδο για την Κύπρο. Αντιγράφω: « ο Γενικός Γραμματέας θα απευθυνθεί στους άλλους συμμετέχοντες στη διάσκεψη: την Ελλάδα, την Τουρκία και το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ευρωπαϊκή Ένωση ως παρατηρητή». Η ΕΕ δεν είναι κάποιος θεσμός που συμπληρώνει κάτι, είτε τις εγγυήτριες δυνάμεις, είτε τον ΟΗΕ. Η ΕΕ έπρεπε να τυγχάνει διαφορετικής ανάγνωσης, τόσο από τον ΟΗΕ όσο και τους δύο ηγέτες, ιδιαίτερα τον πρόεδρο της Κύπρου Ν. Αναστασιάδη. Η επιδιωκόμενη λύση θα αναπτύσσεται μέσα στο θεσμικό της περιβάλλον, οι θεμελιώδεις ευρωπαϊκές ελευθερίες την αφορούν πλήρως, ο αντιπρόσωπος του προέδρου Γιούνκερ συμμετέχει παραγωγικά στις συνομιλίες, συνεπώς η ΕΕ δεν μπορεί να τυγχάνει αυτής της υποβάθμισης.
5. Τα συνεχή αδιέξοδα, το παιχνίδι με την επίμονη επίρριψη ευθυνών, οι συνεχείς δημόσιες δηλώσεις, η δυσκολία μπροστά στο τελευταίο μίλι, ο φόβος μπροστά στην επιτυχία, συνιστούν το πακέτο που παρεμποδίζει την ολοκλήρωση της διαπραγμάτευσης. Εκ του αποτελέσματος, όπως το περιέγραψε ο Α. Γκουτιέρες, η ολοκλήρωση του κύκλου, έστω, μετ’ εμποδίων, θα γίνει, είτε με επιτυχία, είτε με αδιέξοδο, με τον ΟΗΕ να μιλά για τους λόγους και τα πρόσωπα που συνέβαλαν σε αυτό. Το τελευταίο σημείο φαίνεται να παίζει καθοριστικό ρόλο στις παρασκηνιακές διαβουλεύσεις.
6. Καθίσταται πλέον σαφές στον καθένα ότι η κυπριακής ιδιοκτησίας διαδικασία εξάντλησε προ πολλού τη δυναμική της. Δεν έχει να προσθέσει κάτι καινούριο, συνεπώς απαιτείται μια πιο δημιουργική συμβολή του ΟΗΕ (Γκουτιέρες, Έιντε), και της ΕΕ στο πιο υψηλό επίπεδο- Γιούνκερ, Νούφελ. Το κυπριακό αποτελεί ένα κατ’ εξοχήν ευρωπαϊκό πρόβλημα, και η ΕΕ το πιο κατάλληλο πλαίσιο ώστε με την επεξεργασία ενός πλαισίου στρατηγικής να αναδεικνύουμε αυτά ακριβώς τα χαρακτηριστικά του.