H τελευταία ζαριά στις εξορύξεις!

Η μια μετά την άλλη οι εταιρείες εξορύξεων αποχωρούν από το ερευνητικό πρόγραμμα στην κυπριακή ΑΟΖ. Η πανδημία του κορονοϊού, η θεαματική πτώση των τιμών του πετρελαίου, η αστάθεια προκαλεί νέες αξιολογήσεις από όλους. Η Τουρκία την ίδια περίοδο ανέβασε στροφές. Τα γεωτρητικά σκάφη «Φατίχ» και «Γιαβούζ» μαζί με το σκάφος για σεισμικές έρευνες «Ορούτζ Ρεϊς» κινούνται στην Ανατολική Μεσόγειο. Η διαφορά ανάμεσα στις δύο επιλογές έγκειται στο εξής: στις εταιρείες εξόρυξης όπως η η Exxon Mobil, η ENI, η DELEK, και, δευτερευόντως στην TOTAL, οι μέτοχοι έχουν τον κύριο λόγο και αποφασίζουν με τα δικά τους εμπορικά/οικονομικά κριτήρια. Η Τουρκία κινεί τα ερευνητικά σκάφη της με κρατική στήριξη και δεν επηρεάζεται σε τέτοιο βαθμό από τις εξελίξεις, όπως επηρεάζονται οι ιδιωτικές εταιρείες. Η Άγκυρα αξιολόγησε τις προτεραιότητές της στην περιοχή και αποφάσισε να δώσει βάρος στα μελλοντικά σενάρια στην Α. Μεσόγειο. Πρώτο, να ασκήσει πίεση στο εσωστρεφές λόγω κορονοϊόυ Ισραήλ. Δεύτερο, παρά τις συνέπειες που και η ίδια υφίσταται λόγω της πανδημίας εξακολουθεί να δίνει προτεραιότητα στα ζητήματα ενέργειας-αγωγοί με χώρες της Κ. Ασίας, TANAP, χώρα-σταθμός στη μεταφορά ενέργειας με αγωγούς από την ζώνη του Καυκάσου στην Ευρώπη. Τρίτο, να στείλει σήμα στις εταιρείες ότι στην επόμενη κάθοδό τους στην περιοχή τα πράγματα δεν θα είναι όπως στο παρελθόν, καθότι πλέον θα είναι σημαντικός παίκτης και, υπό προϋποθέσεις, εταίρος τους.

Οι εταιρείες έχουν τη δική της αντίληψη στα πράγματα. Η ExxonMobil ανακοίνωσε στις 13 Απριλίου αναστολή των γεωτρήσεων της εξαιτίας του κορονοϊού και λόγω της αστάθειας που παρατηρείται στις διεθνείς αγορές πετρελαίου. ΤΟΤΑΛ και ΕΝΙ ακύρωσαν κάθε προγραμματική κίνησή τους μέσα στο 2020, προφανώς γιατί καμμία εταιρεία δεν θέλει να επενδύσει σε μια περίοδο με τόσο υψηλό ρίσκο. Σε όλες τις εξελίξεις πλέον παίζει κύριο ρόλο η παρουσία της Τουρκίας με δικά της ερευνητικά πλοία γιατί καμμιά εταιρεία δεν επιθυμεί να έρθει σε αντιπαράθεση με την Τουρκία. Παρά το γεγονός ότι οι δραστηριότητες αυτές εξελίσσονται χωρίς την πλέον κατάλληλη τεχνική προετοιμασία και εκπέμπουν κυρίως πολιτικά μηνύματα, μια πιθανή ανακάλυψη φυσικού αερίου από τουρκικό σκάφος θα αλλάξει τις ισορροπίες στην περιοχή. Είναι ενδιαφέρουσα η περίπτωση της ισραηλινής DELEK. Σύμφωνα με την https://energypress.gr «η χρηματιστηριακή της αξία της έχει υποχωρήσει κατά 72% από την αρχή του έτους. Σύμφωνα με τη Globes, πρόσφατα παρουσιάστηκε έκθεση ανεξάρτητης εταιρείας που αναφέρει ότι ο όμιλος θα μπορέσει να αντεπεξέλθει φέτος στις υποχρεώσεις του, αλλά το μέλλον είναι αβέβαιο»

Αυτή η κατάσταση δεν αντιμετωπίζεται με καταγγελίες από την πλευρά της Λευκωσίας. Χρειάζεται καθαρή σκέψη και σημαντικές πολιτικές αποφάσεις. Η Τουρκία μετά το Κραν Μοντάνα άλλαξε τη στάση της κάνοντας την εκτίμηση ότι ο ε/κ ηγέτης δεν έχει καμμιά διάθεση για σοβαρές συζητήσεις στο κυπριακό. Γι’ αυτό: πρώτο, ζήτησε από τον Μ. Ακιντζί να βάλει στην ατζέντα του και το σενάριο για άλλες λύσεις στο κυπριακό, πέρα από την ΔΔΟ, δεύτερο αποφάσισε να ακυρώσει το επικοινωνιακό πλεονέκτημα που απέκτησε η Λευκωσία στις επαφές της με το Ισραήλ και την Αίγυπτο, και, τρίτο, επιχειρεί να θέσει τις διαβουλεύσεις της με τις εταιρείες εξόρυξης πάνω σε άλλη βάση.

Η κυπριακή κυβέρνηση έχει μηδαμινές ελπίδες να επηρεάσει τα πράγματα από τη στιγμή που οι βασικοί παίκτες αλλάζουν κατεύθυνση. Όταν αλλάζουν τα δεδομένα, αλλάζεις και εσύ χειρισμούς. Ο Υπουργός Εμπορίου Γ. Λακκοτρύπης προσποιείται ότι χειρίζεται τα ενεργειακά γύρω από τη νήσο τη στιγμή που γνωρίζει καλύτερα παντός άλλου ότι δεν ελέγχει την κεντρική φορά των πραγμάτων. Το ζήτημα αποκτά διαστάσεις ελαφρότητας, αν κρίνω από το εξής δημοσίευμα: «H Κοινοβουλευτική Επιτροπή Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας ενημερώθηκε σήμερα σε τηλεδιάσκεψη από τον Υπουργό Ενέργειας, Γ. Λακκοτρύπη. O Πρόεδρος της Επιτροπής, βουλευτής του ΔΗΣΥ, Ανδρέας Κυπριανού δήλωσε ότι «σε σχέση με τις τουρκικές προκλήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ η θέση του Υπουργείου, την οποία ασπάζονται και άλλοι σοβαροί παίκτες, είναι ότι πρόκειται περισσότερο για πολιτικές προσπάθειες παρά επί της ουσίας. Η κατάσταση παρακολουθείται στενά χωρίς να δώσει περαιτέρω λεπτομέρειες». («Φιλελεύθερος» 5/5).

Η Λευκωσία έτσι όπως έχουν διαμορφωθεί οι συνθήκες, δεν έχει ποικιλία από επιλογές για να επιλέξει την «καλύτερη», υπό τις περιστάσεις. Ή επιστρέφει με σοβαρότητα για να διεξέλθει το «τελευταίο μίλι» στις συνομιλίες για επίλυση του κυπριακού, ή θα δει τα σενάρια και τα πλάνα που έχουν καλλιεργθεί την τελευταία πενταετία να συντρίβονται με πάταγο στις θαλάσσιες ζώνες της με την πληρη εξουδετέρωση των πλεονεκτημάτων από τις έρευνες φυσικού αερίου.

Η κυβέρνηση Αναστασιάδη, αν κρίνω από τις δηλώσεις Λακκοτρύπη, δεν φαίνεται να δείχνει προθυμία να δει τα δεδομένα και να αναπροσαρμόσει την πολιτική της. Πιθανόν να έχει επιλέξει την τακτική της άρνησης της πραγματικότητας όπως λ.χ δείχνει η επιλογή του να μην κατανοεί τη γενική αδιαφορία που συνάντησε ανάμεσα στους ηγέτες της ΕΕ στη τελευταία συνάντησή τους, καθώς και τη συνεπή άρνηση του ΣΑ του ΟΗΕ να μιλήσει στις εκθέσεις του για τις δραστηριότητες τουρκικών πλοίων μέσα την κυπριακή ΑΟΖ. Ο Ν. Αναστασιάδης προτιμά την πολιτική της καταγγελίας και «ότι βγει». Αλλά πλέον δεν έχει ακροατήριο για να ακούσει άλλες καταγγελίες-και οι άλλοι έχουν προβλήματα, και οι άλλοι έχουν συμφέροντα, και οι άλλοι γνωρίζουν ποιος ευθύνεται για το παρόν αδιέξοδο.

Λάρκος Λάρκου