Η Χάλκη, οι υπερβολές και η έκπληξη…
Είναι εντυπωσιακό- αν το κρίνεις με τα παραδοσιακά μάτια. Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος σε συνέντευξή του σε αμερικάνικο τηλεοπτικό κανάλι έκανε λόγο για «σταύρωση» του Οικουμενικού Πατριαρχείου από τις τουρκικές αρχές. Η αναφορά του στη μη υλοποίηση της δέσμευσης Ερτογάν για επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης υπήρξε η αφορμή για διάφορες αντιδράσεις στην Τουρκία. Ο ΥΠΕΞ της Τουρκίας Α. Νταβούτογλου θεώρησε ως «υπερβολή» τη φράση Βαρθολομαίου. Ωστόσο, η έκπληξη προήλθε από τον τύπο. Από το ΚΥΠΕ διαβάζω τα πιο κάτω:
Ο αρθρογράφος της Hurriyet Ο. Εκσί, γράφει ότι «η πιο βαριά κουβέντα του Βαρθολομαίου ήταν ότι ορισμένες φορές αισθάνεται σαν να σταυρώνεται. Έχει μήπως άδικο; Να το ξεκαθαρίσουμε, ακόμη και αν έχει υπερβάλει. Όχι, δεν έχει καθόλου άδικο».
Ο αρθρογράφος της Hurriyet Σ. Εργκίν γράφει ότι «ναι, είναι σωστό, δεν υπάρχει σταύρωση των μειονοτήτων στον πολιτισμό μας, αλλά ο ελληνικός πληθυσμός στην Πόλη που στα τέλη της δεκαετίας του ‘20 και μετά την ανταλλαγή πληθυσμών ήταν περίπου 120.000, σήμερα είναι λιγότερος και από 2.500. Μπορεί να μην έχουν σταυρωθεί, αλλά με το νόμο περί φόρου περιουσίας που εγκρίθηκε το 1942, αντιμετώπισαν βαριές διακρίσεις και τους αφαιρέθηκε σημαντικό μέρος της περιουσίας τους. Και όσοι δεν πλήρωσαν το φόρο αυτό, ο οποίος εφαρμόστηκε με διαφορετικά κριτήρια στους μουσουλμάνους και στους μη μουσουλμάνους (η αναλογία ήταν 1 προς 10) οδηγήθηκαν σε στρατόπεδα εργασίας στο Άσκαλε της Ερζουρούμης».
Ο αρθρογράφος της Posta Μ. Α. Μπιράντ γράφει ότι «όσο κι αν θυμώνει ο Νταβούτογλου, ο Ελληνορθόδοξος Πατριάρχης Βαρθολομαίος φαίνεται ότι εξερράγη, επειδή έχει φτάσει το μαχαίρι στο κόκαλο. Είπε πως αισθάνεται σαν να σταυρώνεται και ότι μπορεί να αναγκαστούν να προσφύγουν στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Επαναστάτησε μπροστά στην αναποφασιστικότητα της Άγκυρας και στο γεγονός ότι η τελευταία κωλυσιεργεί στο θέμα της Θεολογικής Σχολής. Ο Πατριάρχης συνήθως είναι πολύ προσεκτικός. Φροντίζει να μην έρχεται αντιμέτωπος με τις τουρκικές κυβερνήσεις και πάντα υπερασπίζεται την Τουρκία. Εάν τούτη τη φορά προβαίνει σε αυτό τη σκληρή δήλωση, θα πρέπει να τον ακούσουμε. Δεν συμμερίζομαι την αντίδραση του υπουργού Εξωτερικών Νταβούτογλου. Ο Πατριάρχης έχει δίκιο. Το κράτος, μην τηρώντας τους λόγους του και εμπαίζοντας εδώ και 38 χρόνια ένα τουρκικό ίδρυμα, έχει σταυρώσει τον Πατριάρχη».
Ο Τ. Τσαντάρ της Radikal γράφει ότι «είναι δίχως σημασία ακόμη και η διατύπωση της ερώτησης αν ήταν υπερβολική. Ο Βαρθολομαίος, εάν μίλησε με τον τρόπο αυτό, το έκανε επειδή αισθάνεται έτσι. Αφήνοντας κατά μέρος το αν έχει υπερβάλει, πρέπει να δούμε για ποιο λόγο τα είπε αυτά».
«Ο Μ. Αλτάν στην εφημερίδα Star γράφει ότι «δεν σας τρομάζει το γεγονός ότι κάποιος που έχει αντιμετωπίσει την αδικία στο θέμα της μαντίλας απαντά με τρόπο που θυμίζει τον Ρ. Πεκέρ, όταν υπερασπίζονται τα δικαιώματά τους οι Αρμένιοι, οι Έλληνες ή οι Αλεβίδες;».
Ο Τ. Κιβάντς στη Yeni Safak επικρίνει την «υπερβολή στα λόγια του Βαρθολομαίου και σημειώνει ότι «τού έχω και ένα νέο. Η Θεολογική Σχολή ήταν ένα από τα προβλήματα που βρήκε στο γραφείο της η υπουργός Παιδείας Ν. Τσουμπουκτσού. Η νέα υπουργός έχει συμπεριλάβει το ζήτημα μεταξύ των θεμάτων προτεραιότητας, είχε βρει τη λύση και απλώς περίμενε την κατάλληλη στιγμή. Στη συνάντηση που είχα μαζί της θυμάμαι ότι μου είχε πει ότι «η Σχολή θα ανοίξει λίγο πριν από το νέο χρόνο ή αμέσως μετά».
Από κάθε άποψη είναι σημαντικό ότι πολλοί τούρκοι αρθρογράφοι βλέπουν και αναλύουν κατά τρόπο αντικειμενικό τη δήλωση Βαρθολομαίου. Δεν μπαίνουν στην παραδοσιακή λογική ότι το τουρκικό κράτος τα κάνει όλα «καλά» όπως για δεκαετίες συνέβαινε στον τουρκικό τύπο. Οι τούρκοι αρθρογράφοι δείχνουν αυτονομία απέναντι στην εξουσία, μιλούν με βάση την πραγματικότητα, και κρατούν μια στάση που πληροί τη δημοσιογραφική δεοντολογία. Είναι πράγματι μια αληθής διαπίστωση ότι οι υποσχέσεις Ερτογάν για επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης δεν επαληθεύτηκαν. Οι υποσχέσεις δεν προχώρησαν. Τα έργα δεν συνάντησαν τα λόγια. Συνεπώς η έκρηξη Βαρθολομαίου υπήρξε δίκαιη και τα σχόλια στον τουρκικό τύπο ανταποκρίθηκαν στην αρχή της αυτονομία του τύπου. Η πρόοδος είναι αξιόλογη.