Η Ε.Ε στη λύση του Κυπριακού
Η διατύπωση στη συμφωνία της Νέας Υόρκης είναι η εξής: «ο Γ.Γ. του ΟΗΕ χαιρετίζει τις διαβεβαιώσεις της Ε.Ε. για τη διευκόλυνση μιας διευθέτησης και την προσφορά τεχνικής βοήθειας από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή…»
Είναι προφανές πως αυτή η διαπίστωση προσφέρει το έλασσον για το ρόλο που η Ε.Ε. θα μπορούσε παίξει στις προσπάθειες για τη λύση στο Κυπριακό. Είναι γι’ αυτό που η φυσική παρουσία Φερχόιγκεν στη Λευκωσία ενδυνάμωσε τις ελπίδες για κάτι πιο συγκεκριμένο στην όλη προσπάθεια. Οι απαντήσεις Φερχόιγκεν (ΡΙΚ, 19/2) είναι πολύ χρήσιμες ως προς το πώς σκέφτονται οι Βρυξέλλες:
«Έχουμε υποσχεθεί εδώ και μερικά χρόνια ότι θα ενσωματώσουμε τους όρους της συμφωνίας και για να το επιτύχουμε αυτό θα έχουμε νομικούς εμπειρογνώμονες, εδώ μέσα στην ομάδα του Κ. Ντε Σότο, θα εξετάσουν τα πιθανά στοιχεία μιας λύσης κατά πόσον είναι συμβατά με τον ευρωπαϊκό νόμο, ή όχι, και εάν δεν είναι συμβατά, που μπορεί να συμβεί κάτι τέτοιο σε ορισμένους τομείς, θα πρέπει να βρουν λύσεις, πως θα τα ενσωματώσουμε, για παράδειγμα μέσω μεταβατικών ρυθμίσεων…»
Αυτές οι θέσεις είναι χρήσιμες, αλλά προφανώς δεν είναι ικανοποιητικές. Αυτός είναι ο ρόλος της Ε.Ε. σε ένα κατ’ εξοχήν ευρωπαϊκό ζήτημα, όπως είναι το κυπριακό; Απλά να είναι με συμπληρωματικούς ρόλους ή παρούσα με κάποιους «νομικούς εμπειρογνώμονες»;
Το ζήτημα πάει λίγο πίσω όταν άλλες αξιολογήσεις ή πρακτικές έπρεπε να είχαν δρομολογηθεί.
Οι βάσεις υπήρχαν, ήταν στέρεες το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (Ιούλιος 1996) υιοθέτησε ψήφισμα από πέντε σημεία που ο Γ. Κρανιδιώτης υπέβαλε.
Τα πέντε σημεία ήταν:
- Διορισμός συντονιστή της Ε.Ε. για το κυπριακό.
- Μέτρα προσέγγισης ανάμεσα σε Ε/Κ και Τ/Κ.
- Εναρμόνιση με το ευρωπαϊκό πλαίσιο.
- Ευρωπαϊκή διάσκεψη για το κυπριακό.
- Ευρωπαϊκό σχέδιο για την επίλυση του Κυπριακού.
Το από πέντε σημεία σχέδιο Κρανιδιώτη μπορούσε να ήταν η επόμενη μεγάλη διπλωματική προσπάθεια Αθήνας και Λευκωσίας αμέσως μετά την επιτυχία στο Ελσίνκι (1999). Η συμφωνία αυτή στερέωσε την απρόσκοπτη ενταξιακή διαδικασία, άρα έθεσε τις βάσεις για νέες πρωτοβουλίες για να έχει το κυπριακό σαφέστερο ευρωπαϊκό πλαίσιο εξέλιξης (δηλαδή ένας ευρωπαίος ντε Σότο-συντονιστής, ευρωπαική διάσκεψη και σχέδιο λύσης.)
Το ότι σήμερα υπάρχουν μόνο αυτά έχει τη δική του εξήγηση που εύκολα ο καθένας μπορεί να δώσει. Κάποιοι ήθελαν «Ευρώπη» αλλά αγνοούσαν το πώς, κάποιοι άλλοι έβλεπαν «Ευρώπη» αλλά ήταν ιδεαλιστές, και άλλοι ήθελαν ευρωπαϊκό κεκτημένο χωρίς να έχουν ουσιώδη πρόταση.
Τα πράγματα βεβαίως, είναι αυτά που είναι και δεν γυρίζουν πίσω στο 1996 ή στο 2000. Είναι, έστω και έτσι, σημαντική η παρουσία. Γκ. Φερχόιγκεν. Σε ένα καλύτερο πλαίσιο θα μπορούσε να αποδώσει περισσότερα. Υποστήριξε και δημόσια πως η Ε.Ε. θα ενδυναμώσει τους όρους μιας συμφωνίας στο Κυπριακό και ότι όπου θα υπάρξουν παρεκκλίσεις από το ευρωπαϊκό πλαίσιο, αυτές θα έχουν καταληκτικό χρονοδιάγραμμα, δεν θα είναι μόνιμες. Είναι σημαντική δήλωση γιατί ευθέως αμφισβητεί τις λογικές Ντενκτάς για μόνιμες παρεκκλήσεις. Και παρέχει την ευχέρεια στον Πρόεδρο Τ. Παπαδόπουλο να διαπραγματευτεί με τον κανόνα Φερχόιγκεν ανά χείρας….