Η ΕΕ και το πλαίσιο λύσης

Η ιστορία του κυπριακού είναι γεμάτη από αμφιβολίες. Αυτό που συμβαίνει με την υπόθεση της «διασταυρούμενης ψήφου» είναι ένα από αυτά που ίσως, να το επαναφέρουμε στη δημόσια συζήτηση, κάπως σαν μια «λησμονημένη αξία». Η πολιτική αρχή ότι στις εκλογές – μετά την επίλυση του κυπριακού- για την προεδρία ή την αντιπροεδρία της Κυπριακής Δημοκρατίας η μια κοινότητα να επηρεάζει με έναν συμφωνημένο τρόπο την επιλογή της άλλης, αποτελεί μια προοδευτική εξέλιξη. Η Κύπρος έζησε την πλήρη αντιπαλότητα σε όλα τα επίπεδα στις σχέσεις ε/κ και τ/κ. Το Σύνταγμα της Ζυρίχης και του Λονδίνου προέβλεπε σχετικά με την εκτελεστική εξουσία πλήρη διαχωρισμό στην εκλογική διαδικασία, -οι ε/κ εκλέγουν πρόεδρο, οι τ/κ αντιπρόεδρο- σε πλήρως ξεχωριστές εκλογές- άρα εξέτρεφε την κουλτούρα του χωριστικής πολιτικής. Αυτή η αντίληψη μπορεί και πρέπει να αλλάξει.

Η συμφωνία Χριστόφια-Ταλάτ το 2009 για συμμετοχή της τάξης του 20% της μιας κοινότητας στις επιλογές της άλλης για την προεδρία ή την αντιπροεδρία της χώρας, συνιστά μια ουσιώδη αλλαγή που φέρνει την Κύπρο πιο κοντά στα σύγχρονα πολιτικά φαινόμενα, πιο κοντά στις ευρωπαϊκές πολιτικές πρακτικές και αξίες. Είναι σημαντικό να υπογραμμισθεί ότι είναι η πρώτη φορά στις διαπραγματεύσεις για την επίλυση του κυπριακού, που εμφανίζεται μια τέτοια φόρμουλα στο κεφάλαιο της διακυβέρνησης.

Θεωρώ ότι μερικά κεφαλαιώδους σημασίας ζητήματα στις διαπραγματεύσεις για το κυπριακό μπορεί να θεωρηθούν ως ένα κεκτημένο της ε/κ πλευράς, άρα να έχουν μιαν ευρύτατη υποστήριξη, μια διακομματική αποδοχή. Είναι ζωτικό συμφέρον για την Κύπρο να κρατήσει ορισμένα κεφάλαια της διαπραγμάτευσης ως μια ουσιώδη επένδυσή της για το μέλλον γιατί έτσι ενσωματώνει στην πολιτειακή της δομή στοιχεία από την σύγχρονη ευρωπαϊκή πρακτική. Ο προηγούμενος τ/κ ηγέτης Μ. Α. Ταλάτ σε δηλώσεις είπε ότι η «διασταυρούμενη ψήφος θα συμβάλει θετικά στη βιωσιμότητα μια λύσης και πως με την καθιέρωση της ψήφου αυτής δεν θα είναι δυνατόν να εκλέγονται φανατικοί ηγέτες». Προχώρησε δε στην εκτίμηση ότι «αν σύστημα παρόμοιο με αυτό της διασταυρούμενης ψήφου ίσχυε και παλιότερα, ίσως να την συνέβαιναν τα γεγονότα του 1963». Δεν γνωρίζω αν έχει δίκαιο ο Μ. Α. Ταλάτ για το 1963 αφού τα δεδομένα τότε ήταν πολύ πιο σύνθετα. Αυτό πιο μετρά είναι –με βάση και την τραγωδία της εισβολής- να αντλήσουμε χρήσιμα μαθήματα για το μέλλον, με αξιοποίηση της πρακτικής που υιοθετεί η ευρωπαϊκή κοινοτική μέθοδος. Η ΕΕ μπορεί σε σημαντικά κεφάλαια της επίλυσης να «σφραγίσει» το περιεχόμενό της, να την καταστήσει πιο λειτουργική και να της δώσει το αναγκαίο κύρος στην κοινή γνώμη. Ορισμένα παραδείγματα είναι η ασφάλεια και οι εγγυήσεις, η οικονομία και το ευρώ, ενότητες το κεφάλαιο διακυβέρνηση, όπως η διασταυρούμενη ψήφος, η ένταξη στον κοινοτικό προϋπολογισμό μεγάλων έργων υποδομής.