Η Ευρωδιχοτόμηση και το Ναυάγιο

Η συζήτηση πήρε φωτιές, αλλά όπως όλα στη πατρίδα μας κρατούν 2-3 ημέρες. Έτσι, και η παρέμβαση του εκπροσώπου του ΑΚΕΛ Ν.Κατσουρίδη έδωσε σειρά συζητήσεων για την «ευρωδιχοτόμηση» (8/1). Συχνά συμβαίνουν διάφορα αντιφατικά γύρω από τις σχέσεις Κύπρου-Ε.Ε. Μπορούν –για τη παρούσα συγκυρία- να ενταχθούν σε πέντε επιμέρους ενότητες:

Α. Το ΑΚΕΛ εισήγαγε τον όρο «Ευρωδιχοτόμηση» εδώ και δύο χρόνια. Για μεγάλο χρονικό διάστημα δεν τον χρησιμοποίησε, για να έρθει ξανά στην επικαιρότητα στις 7/1/2002. Το ΑΚΕΛ με τον Γ.Γ. του Δ.Χριστόφια διαφώνησε, δεν του άρεσε το κείμενο του Ελσίνκι (1999/2000). Στη συνέχεια ο Δ.Χριστόφιας ως Πρόεδρος της Βουλής (2001) υπερασπίζεται την ουσία του Ελσίνκι σε διεθνείς παρεμβάσεις του. Τελικά το ζήτημα είναι πολύ απλό. Πως τοποθετείται το ΑΚΕΛ απέναντι στο Ελσίνκι;

Η ουσία στα Συμπεράσματα του Ελσίνκι είναι ακριβώς αυτή: βγάζει τη Κυπριακή Δημοκρατία από τις διαθέσεις της Άγκυρας, τις δίνει δυνατότητες να κινηθεί έξω από τη κάθε φορά διάθεση του Ντενκτάς. Εάν υπάρξει λύση σημαίνει αλλαγή της Τουρκικής στάσης. Εάν όχι, η Κύπρος δεν είναι όμηρος της Τουρκίας, ούτε και των «Τεσσάρων» (Γερμανία, Γαλλία, Ολλανδία, Ιταλία) που σε γραπτή τους παρέμβαση συνάδουν λύση/ένταξη. Η άλλη γραμμή αφορά τον Στρατηγό Κιβρίκογλου: Mπλοκάρει τη λύση, εκτροχιάζει την ένταξη, κερδίζει χρόνο για την Άγκυρα.

Β. Οι υποθέσεις εργασίας πράγματι αφορούν το Υπουργείο και τον Υπουργό Εξωτερικών Ι.Κασουλίδη. Αλλά οι υποθέσεις εργασίας ότι δήθεν «κάποιος Ευρωβουλευτής μου είπε» και μετά από κάποιο χρονικό διάστημα «εγώ κάνω δηλώσεις στα κανάλια» δεν είναι η καλύτερη μέθοδος για να ασκήσεις διπλωματία. Ο ΥΠΕΞ είναι κατ΄ εξοχήν εκφραστής της διαβούλευσης, της παραγωγικής διπλωματίας, και ούτε μπορείς να αλλάξεις κάτι με έργα, το αλλάζεις και (εάν) χρειαστεί τότε μιλάς. Ποιό θεσμικό όργανο της Ε.Ε. είπε στον ΥΠΕΞ τα περί ένταξης μόνο του ελεύθερου εδάφους της Κυπριακής Δημοκρατίας; Ούτε ένα! Τότε προς τι το «όχι ευχαριστούμε;» Ποιός λόγος οδηγεί στο να φτιάχνουμε μόνοι μας διπλωματικά αυτογκόλ;

Γ. Μια άλλη κατηγορία παρεμβάσεων αφορά τη διασύνδεση S300 και Ελσίνκι. Αυτή η πολιτική διασύνδεση είναι υπαρκτή (1999) και αυτή διαμόρφωσε την πιο σοβαρή βάση για πρόοδο στην επίλυση του Κυπριακού. Το κείμενο του Ελσίνκι είναι αυτή η σοβαρή βάση γιατί δεν επιτρέπει στη Τουρκία να παίζει με το χρόνο όποιο παιχνίδι σκεφτούν οι Στρατηγοί. Το Ελσίνκι όμως κάθεται πάνω στην «ενδιάμεση» συμφωνία για τους S300. Γι΄αυτό όσοι πανηγυρίζουν κάθε τόσο για το Ελσίνκι, ενώ ήταν οι πιο φανατικοί οπαδοί των S300, ας έχουν υπόψη τους πως αυτά τα δύο έχουν μέσα τους μια κλασσική αντίφαση. Δεν χρειάζεται να επιλέξουν, αλλά τουλάχιστον να προσέξουν. Αυτά τα δύο δεν κολλάνε μεταξύ τους…

Δ. Μια ορισμένη αντίληψη στα πράγματα θέλει ένταξη στην Ε.Ε. και ύστερα αναζήτηση της λύσης. Αυτή η προσέγγιση έχει σοβαρά επιχειρήματα υπέρ της. Όμως, η πολιτική ισορροπία που κατακτήθηκε στο Ελσίνκι δεν πρέπει να διαταραχθεί. Η Κυπριακή Δημοκρατία οφείλει να παίρνει πρωτοβουλίες, να έχει δράσεις και ειλικρινείς προσπάθειες για την επίλυση του Κυπριακού και πριν την ένταξη. Αυτό το σημείο υπάρχει στο κείμενο του Ελσίνκι και οι «σχετικοί παράγοντες» (relevant factors) που θα ληφθούν υπόψιν στο χρόνο της ένταξης είναι κατ΄ουσίαν οι δράσεις της Λευκωσίας για επίλυση του Κυπριακού. Σταθερά στη βάση των ψηφισμάτων του ΟΗΕ και του Ευρωπαϊκού κεκτημένου.

Ε. Επί της ουσίας των όσων έχει πει ο εκπρόσωπος τύπου του ΑΚΕΛ Ν.Κατσουρίδης υπάρχει μια πολύ καλή θέση από τον Επίτροπο Γκ.Φερχόϊγκεν που θα μπορούσε να ήταν και πολύ καλή απάντηση στους ισχυρισμούς περί «ευρωδιχοτόμησης». Ο Γκ.Φερχόϊγκεν (14/11/2001, εφ/δα Ελευθεροτυπία, Αθήνας) λέει τα εξής: «Η απόφαση για την ένταξη θα αφορά όλη τη Κύπρο και συνεπώς δεν τίθεται επ΄ουδενί θέμα διχοτόμησης. Η Ε.Ε. και η Τουρκία έχουν ανεπίλυτα προβλήματα εξωτερικής πολιτικής. Οι εκβιασμοί του Τούρκου Πρωθυπουργού για την ένταξη της Κύπρου δεν είναι κάτι καινούργιο για εμάς. Είναι όμως μια επικίνδυνη τακτική για την ίδια τη Τουρκία. Πως μπορεί να πέσει σε τέτοια παγίδα; Εμείς δεν μπορούμε να υποκύψουμε σε τέτοιο εκβιασμό».

Και ο Γκ.Φερχόϊγκεν καταλήγει πως επιθυμία της Ε.Ε. είναι να βρεθεί μια πολιτική λύση πριν το τέλος των ενταξιακών διαπραγματεύσεων, διαφορετικά το Συμβούλιο θα προχωρήσει στην εφαρμογή των αποφάσεων του Ελσίνκι. Ο Γάλλος Ευρωβουλευτής Ντενιέλ Κον Μπεντίν ως Πρόεδρος της Μικτής Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Τουρκίας-Ε.Ε. (30/11) μέσα στη Τουρκία απάντησε στις απειλές της Τουρκίας περί προσάρτησης, λέγοντας πως εάν αυτό συμβεί θα είναι προσάρτηση Ευρωπαϊκού εδάφους της Κυπρ.Δημοκρατίας. Μέσα στην Έκθεση Προόδου (13/11/2001) για τις υποψήφιες χώρες, η Ε.Ε. κάνει σαφή αναφορά σε «ναυάγιο» που θα προκληθεί για τις από μακρού Ευρωπαϊκές φιλοδοξίες της Τουρκίας, εάν υλοποιήσει τις απειλές της περί προσάρτησης.

Η πιο δυνατή απάντηση στις απειλές της Άγκυρας είναι ακριβώς αυτή η Ευρωπαϊκή διάσταση του ζητήματος. Η Κύπρος έχει κάθε συμφέρον να τις μεταφέρει στο θεσμικό Ευρωπαϊκό επίπεδο, να τις μετατρέψει στο πεδίο όπου είναι πιο ζημιογόνο για τη Τουρκία. Αντί να είναι ένα ζήτημα εσωτερικής διελκυνστίνδας, να είναι ένα θέμα Ευρω-τουρκικής αντιπαράθεσης όπως με διπλωματική λιτότητα είναι οι πιο πάνω δηλώσεις Φερχόϊγκεν. Είναι πάντως άξιον απορίας πως ένα ηγετικό στέλεχος του ΑΚΕΛ διατυπώνει ιδέες του τύπου «να αναβληθεί η ένταξη, αν από αυτήν θα προκύψει Ευρωδιχοτόμηση».

Η ένταξη κάθεται στις συμφωνίες του Ελσίνκι και κάθε αλλοίωση τους θα μας οδηγήσει σε περιπλοκές σε σχέση με τις άλλες υποψήφιες. Δηλαδή εμείς οι ίδιοι να αλλοιώσουμε την πιό θετική κατάκτηση Ε/Κ και Τ/Κ τα τελευταία χρόνια (Ελσίνκι) επειδή η Τουρκία απειλεί. Οι απειλές μπορούν να αντιμετωπιστούν μέσα στο Ευρωπαϊκό νομικό και πολιτικό πλαίσιο. Ο Φερχόϊγκεν έδειξε ένα πλαίσιο δράσης. Είναι μια πυξίδα δράσης για όλους.

Νομικά όλη η Κυπριακή Δημοκρατία θα είναι μέλος της Ε.Ε., όπως έγινε με όλες τις προηγούμενες συμφωνίες (π.χ. Κύπρου-Ε.Ε.). Κατά συνέπεια αυτό που έχει πολιτική σημασία είναι να ακυρωθεί ο Τουρκικός στόχος στη βάση κόστους-ασφάλειας. Εάν το κόστος είναι μεγαλύτερο από το όποιο όφελος, η Άγκυρα θα αλλάξει προτεραιότητες. Αλλά για να συμβεί αυτό χρειάζεται καθαρή στρατηγική και συλλογική δράση.