Η γενοκτονία στο δρόμο των Βρυξελλών
Σε τρία επίπεδα το θέμα της γενοκτονίας των αρμενίων ξαναμπήκε στην ευρωπαϊκή επικαιρότητα. Στην Πολωνία και τη Γερμανία τα κοινοβούλια αναγνώρισαν με νομοθετικές πρωτοβουλίες τους τη γενοκτονία των αρμενίων, ενώ ο γάλλος υπουργός εξωτερικών Μισιέλ Μπαρνιέ έχει μια συμπληρωματική πολιτική στα πράγματα. Η Ε.Ε., είπε ο Μ. Μπαρνιέ (25/4/05) θα θέσει το θέμα κατά τη διάρκεια των ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Άγκυρα που έχει συμφωνηθεί να αρχίσουν στις 3 Οκτωβρίου 2005.
Οι εξελίξεις αυτές έχουν ενοχλήσει την Άγκυρα και ήδη ο πρόεδρος της τουρκικής βουλής Μ. Αρίντς αντέδρασε αρνητικά στις αποφάσεις αυτές λέγοντας πως καλλιεργούν το μίσος μεταξύ των λαών. Είναι σαφές πως στις διαδικασίες της ευρωτουρκικής προσέγγισης το ζήτημα της γενοκτονίας των 1,5 εκ. αρμενίων το 1915/17 θα περάσει στα πολιτικά προαπαιτούμενα της Τουρκικής υποψηφιότητας.
Το τυπικό μέρος θα περάσει στην ουσία του και αρκετές χώρες έχουν την διάθεση να θέσουν αυτό το ζήτημα για μια πολιτική διευθέτηση. Η Άγκυρα έχει αναζητήσει κάποιες φόρμουλες (λ.χ. επιτροπή ιστορικών που να κάνει σχετική έρευνα), αλλά δεν έχει προχωρήσει οτιδήποτε γιατί η διαφορά στην προσέγγιση είναι ουσιώδες. Το ζήτημα είναι κατ’ εξοχήν πολιτικό και αφορά τη διάθεση, ή μη της τουρκικής ελίτ να συμφιλιωθεί με την πραγματικότητα της γενοκτονίας και ύστερα με την αναγνώριση της. Ιστορικές δεσμεύσεις και συλλογικές αλληλεξαρτήσεις εμποδίζουν δυνάμεις της τουρκικής ελίτ να προχωρήσουν ένα βήμα παρακάτω. Αδυνατούν να κάνουν ένα στοιχειώδες βήμα μπροστά και –έστω- να την αποδώσουν στην παραπαίουσα τότε, οθωμανική διοίκηση.
Δύσκολα μπορεί να βρει κανείς τούρκο πολιτικό που να κοιτάξει το ζήτημα όπως λ.χ. έκανε η γερμανική ελίτ σε σχέση με το μαύρο ναζιστικό της πρόσωπο, ή ακόμα πιο δύσκολο να δει την ουσία της επίσκεψης του γερμανού προέδρου Γ. Βαϊντσέκερ στο Ισραήλ και το στεφάνι του στο τείχος των Δακρύων. Το ζήτημα αυτό ακόμα και σήμερα περιπλέκεται από τις σταθερά τεταμένες σχέσεις της Τουρκίας με την Δημοκρατία της Αρμενίας. Με ευθύνη της Άγκυρας τα σύνορα Αρμενίας – Τουρκίας είναι κλειστά γεγονός που η Ε.Ε. ομόφωνα έθεσε ως σημείο προς επίλυση στο πρόσφατο Συμβούλιο Σύνδεσης Ε.Ε. – Τουρκίας.
Ο γερμανός καγκελάριος Γ. Σρέντερ κατά την πρόσφατη επίσκεψή του στην Τουρκία υποστήριξε την τουρκική άποψη για τη συγκρότηση μιας Επιτροπής Ιστορικών που θα ερευνήσει και θα αποφανθεί κατά πόσο «οι θάνατοι εκατοντάδων χιλιάδων αρμενίων ήταν γενοκτονία»(4/5/2005). Αυτή η προσέγγιση δεν έχει τρόπους να είναι αποδεκτή από άλλες ευρωπαικές χώρες. Συνεπώς μένει το πιο σημαντικό που είναι η διάθεση της Τουρκίας να πάρει τις ανάλογες πολιτικές αποφάσεις.
Το θέμα της αναγνώρισης από την Τουρκία της γενοκτονίας των αρμενίων είναι ένα από τα κρίσιμα θέματα για να αλλάξει η εικόνα της Τουρκίας στην Ευρώπη – και ευρύτερα. Όσο πιο γρήγορα συμβεί αυτό τόσο το καλύτερο για την ιστορική αλήθεια. Δεν είναι εύκολο, γιατί το δήθεν γόητρο της Τουρκικής ελίτ, δεν επιτρέπει προς το παρόν ευελιξία. Επιβάλλει όμως στην ΕΕ να έχει σταθερή θέση για τους «25» – για να ξανασκεφθεί ,έτσι, η Άγκυρα κομμάτια από την πρόσφατη ιστορία της.