Η ιστορική χειραψεία ΗΠΑ – Κούβας

Ιστορική αλλαγή στις σχέσεις ΗΠΑ-Κούβας. Η Τετάρτη 17 Δεκεμβρίου 2014 γράφεται στην ιστορία των διεθνών σχέσεων με έναν διαφορετικό τρόπο, καθώς οι μηδενικές σχέσεις ανάμεσα στις δύο χώρες άρχισαν από το 1961. Σύμφωνα με ρεπορτάζ στο αθηναϊκό ΒΗΜΑ στις 18 Δεκεμβρίου «ο Μπαράκ Ομπάμα ανακοίνωσε ότι η Ουάσινγκτον θα επιδιώξει το άνοιγμα πρεσβείας στην πρωτεύουσα της Κούβας μέσα στους επόμενους μήνες. Ο αμερικανός πρόεδρος δήλωσε ότι θα γίνει πιο εύκολο για τους αμερικανούς πολίτες να ταξιδεύουν στην Κούβα και να χρησιμοποιούν τις πιστωτικές τους κάρτες στη χώρα. Παράλληλα, αναμένεται να χαλαρώσουν οι περιορισμοί σε μετακινήσεις, εμπόριο και πρόσβαση στο Διαδίκτυο, ενώ οι ΗΠΑ θα επανεξετάσουν τη θέση τους ότι η Αβάνα στηρίζει την τρομοκρατία. Ο Ομπάμα πρόσθεσε ότι θα ζητήσει από το Αμερικανικό Κογκρέσο την άρση του εμπάργκο που έχει επιβληθεί εδώ και περισσότερα από 50 χρόνια στην Κούβα».

Επί της ουσίας ο αμερικανός πρόεδρος παραδέχθηκε το αυτονόητο: «ότι η αυστηρή αμερικανική πολιτική απέναντι στην Κούβα δεν είχε αποτέλεσμα. Θα βάλουμε τέλος στην απαρχαιωμένη προσέγγιση που εδώ και δεκαετίες δεν κατάφερε να προωθήσει τα συμφέροντά μας».

Σύμφωνα πάντα με το «Βήμα» η «προσέγγιση των δύο χωρών επιτεύχθηκε μετά από 18 μήνες μυστικών επαφών στον Καναδά, ενώ σημαντική ήταν η συνδρομή του Πάπα Φραγκίσκου, αναφέρουν οι New York Times. Ο Μπ. Ομπάμα χαρακτήρισε «μοναδική» τη σχέση των ΗΠΑ με τη Κούβα, λέγοντας ότι υπήρξε ταυτόχρονα «οικογένεια και εχθρός». «Δεν μπορούμε να διαγράψουμε την ιστορία» είπε ο Ομπάμα. Αλλά μπορούμε να προχωρήσουμε μπροστά».

Από την πλευρά του, ο Ραούλ Κάστρο καλωσόρισε την ομαλοποίηση των σχέσεων με τις ΗΠΑ. Ωστόσο, τόνισε ότι χρειάζεται να γίνουν ακόμα πολλά βήματα. Το αμερικανικό εμπάργκο ισχύει ακόμα, σημειώνοντας ότι προκαλεί «τεράστια προβλήματα» στους πολίτες της Κούβας. «Πρέπει να αρθεί» τόνισε. Παράλληλα, κάλεσε την αμερικανική κυβέρνηση να λάβει μέτρα που θα ωφελήσουν και τις δύο χώρες.

Οι αντιδράσεις στο διεθνές πεδίο υπήρξαν θετικές: «O γενικός γραμματέας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών Μπαν Γκι Μουν χαρακτήρισε «πολύ θετικό» το γεγονός ότι οι ΗΠΑ σχεδιάζουν να αποκαταστήσουν διπλωματικές σχέσεις με την Κούβα, 50 χρόνια μετά την διακοπή τους. Η είδηση αυτή είναι πολύ θετική. Τα Ηνωμένα Έθνη είναι έτοιμα να βοηθήσουν τις δύο αυτές χώρες να αναπτύξουν σχέσεις καλής γειτονίας».

Ο Πάπας Φραγκίσκος, ο οποίος έπαιξε σημαντικό ρόλο στην προσέγγιση των δύο κρατών συνεχάρη Κούβα και ΗΠΑ, τονίζοντας ότι το Βατικανό είναι έτοιμο να στηρίξει την ενδυνάμωση των διμερών σχέσεων. Σε ανακοίνωσή του, το Βατικανό επιβεβαίωσε ότι διπλωμάτες του διευκόλυναν τις συνομιλίες ανάμεσα στις δύο χώρες, «οδηγώντας σε λύσεις που ήταν αποδεκτές και από τις δύο χώρες».

O Τύπος της Αργεντινής στέκεται ιδιαίτερα στο ρόλο που έπαιξε ο Πάπας Φραγκίσκος. Άλλωστε, τη συμβολή του στην όλη υπόθεση υπογράμμισε και ο ίδιος ο Ομπάμα. «Κούβα και ΗΠΑ ομαλοποιούν τις διμερείς σχέσεις» γράφει η Pagina12 του Μπουένος Άιρες, εφημερίδα η οποία στηρίζει την κυβέρνηση της προέδρου της χώρας Κριστίνα Φερνάντες.

Στη γειτονική Ουρουγουάη η εφημερίδα El Pais κάνει ιδιαίτερη αναφορά στην διάσημη blogger Γιοάνι Σάντσες και στα tweets που έκανε σε όλη τη διάρκεια των ομιλιών του Ομπάμα και του Ραούλ Κάστρο.

Στη Χιλή η La Tercera αναφέρεται στα «13 σημεία-κλειδιά στην ιστορική συμφωνία των δύο χωρών», ενώ παραθέτει και την πρώτη αντίδραση της κυβέρνησης της Χιλής: Είναι μια πολύ καλή είδηση, αναφέρει.

Ο πρόεδρος της Βενεζουέλας, Ν. Μαδούρο, ίσως ο πλέον στενός σύμμαχος της Κούβας, έκανε λόγο για ιστορική νίκη του κουβανικού λαού, αναγνωρίζοντας πάντως την «γενναία κίνηση του αμερικανού προέδρου».

Στο Μεξικό, μια χώρα που ιστορικά διατηρεί καλές σχέσεις με τους Κάστρο, η εφημερίδα El Universal αναφέρει: «Κούβα και ΗΠΑ ψάχνουν τη συμφιλίωση». Ο ίδιος ο πρόεδρος του Μεξικού, Ενρίκε Πένια Νιέτο, χαιρετίζει την ιστορική απόφαση των δύο κυβερνήσεων.

Στη Βραζιλία, η εφημερίδα O Globo γράφει: «Ο Ομπάμα ανακοινώνει νέα πολιτική απέναντι στην Κούβα: Το εμπάργκο δεν λειτούργησε» είναι ο τίτλος της. «Σε μια ιστορική ανακοίνωση, ΗΠΑ και Κούβα ανακοινώνουν ότι θα αποκαταστήσουν τις διμερείς σχέσεις μετά από 53 χρόνια» γράφει η Folha de Sao Paolo.

Στην ίδια εφημερίδα υπάρχει και η δήλωση της προέδρου της χώρας, Ντίλμα Ρουσέφ, η οποία χαρακτηρίζει την απόφαση «καταπληκτική και δίκαιη».

Από την εφημερία ΤΑ NEA 18-12-2014 το εξής γκάλοπ: «ο αμερικανικός λαός εμφανίζεται σε γενικές γραμμές πιο ανοιχτός ως προς την ενίσχυση των σχέσεων με το νησιωτικό κράτος, όπως προκύπτει από δημοσκόπηση των Reuters/Ipsos. Ποσοστό μικρότερο του 20% των Αμερικανών αντιτίθεται στην αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων των ΗΠΑ με την Κούβα, έδειξε η δημοσκόπηση που διενεργήθηκε σε δείγμα 31.000 ενήλικων Αμερικανών. Πάνω από το 40% των ερωτηθέντων είναι υπέρ της ενίσχυσης, ενώ το 39% δεν είναι σίγουροι. Η δημοσκόπηση διενεργήθηκε πριν από τη χθεσινή ιστορική ανακοίνωση του Ομπάμα και συγκεκριμένα κατά το διάστημα 10 Ιουλίου με 9 Οκτωβρίου.

Σύμφωνα με άλλη δημοσκόπηση, οι κάτοικοι της Φλόριντα–πολιτείας κλειδί για τις προεδρικές εκλογές που γεωγραφικά βρίσκεται κοντά στο απομονωμένο νησιωτικό κράτος–εμφανίζονται θετικοί ως προς την αλλαγή πολιτικής. Σε ένα δείγμα 1.055 κατοίκων της πολιτείας, περίπου το 47% απάντησαν ότι οι ΗΠΑ θα πρέπει να αποκαταστήσουν τις διπλωματικές τους σχέσεις με την Κούβα, ενώ το 22% ότι δεν θα πρέπει.

Οι ισπανόφωνοι, βασικοί ψηφοφόροι των Δημοκρατικών, είναι μαζικά υπέρ της αποκατάστασης των σχέσεων. Σε εθνικό επίπεδο, το 49% από αυτούς υποστηρίζουν την έναρξη των διπλωματικών σχέσεων και περίπου το 20% τάσσονται κατά.Γυναίκες και άνδρες στηρίζουν το ίδιο την αλλαγή πολιτικής. Σχεδόν το 55% των ανδρών είναι υπέρ και 20% κατά. Μεταξύ των γυναικών, το 32% είναι υπέρ και το 19% κατά. Οι γυναίκες είναι επίσης από τους πιο ένθερμους ψηφοφόρους των Δημοκρατικών. Από κομματικής άποψης, περίπου το 39% των Ρεπουμπλικανών υποστηρίζουν μία αλλαγή πολιτικής, ενώ το 28% όχι. Η πλειοψηφία των Δημοκρατικών, το 54%, τάσσονται υπέρ της αποκατάστασης των διπλωματικών σχέσεων και μόνο το 15% είναι κατά».

Η περιήγηση στα ρεπορτάζ Βήματος και Νέων δείχνει πόσο σωστά έπραξαν οι Ομπάμα και Κάστρο για να αρθεί αυτή η ιστορική ανορθογραφία. Ανήκει και στους δύο προέδρους ένας ιδιαίτερος έπαινος γιατί όπως είπε η Ντίλμα Ρούσεφ η συμφωνία τους είναι «καταπληκτική και δίκαιη». Για μένα είναι και κάτι παραπάνω: δείχνει ότι μόνο ηγέτες με θέληση και αποφασιστικότητα αλλάζουν το ρου της ιστορίας. Μπορεί να άργησε, αλλά τώρα είναι γεγονός. Ο χρόνος δείχνει ότι παγιωμένες νοοτροπίες ή συνήθειες μπορεί να αλλάξουν, όταν η θέληση και η αυτοπεποίθηση δείχνει το μέλλον, την πρόοδο, την συμφιλίωση των πολιτών, την ανάπτυξη μέσα από την οικοδόμηση μιας εξέλιξης που καθοδηγείται από τα κοινά συμφέροντα. Πράγματι «δεν μπορούμε να διαγράψουμε την ιστορία. Αλλά μπορούμε να προχωρήσουμε μπροστά».