Η Κοινή Άμυνα στο Στόχαστρο

Το τέλος του πολέμου στο Ιράκ θα έχει ένα ιδιαίτερα σκληρό “απολογισμό”. Οι ΗΠΑ με την εφαρμογή του “δόγματος Μπους” επιδιώκουν να ρυθμίσουν εξελίξεις σε ειδικές ζώνες του πλανήτη τους με τον δικό τους μονομερή τρόπο. Το “μήνυμα Ιράκ” διαπέρασε τον ΟΗΕ (οι θεωρητικοί του πολέμου στην Ουάσιγκτον τον θεωρούν ξεπερασμένο) και ταυτόχρονα πίεσε ισχυρά την Ε.Ε. (ο Ράμσφενλ τη θεωρεί ως “Παλαιά Ευρώπη”).

Οι νέες διεθνείς ισορροπίες θα έχουν σοβαρές επιπτώσεις στο μετά το Ιράκ σκηνικό. Οι ΗΠΑ πάνω από κάθε πολυεθνική ισορροπία (ΟΗΕ) και έξω από κάθε συμμαχική διαβούλευση (Γαλλία, Γερμανία).

Ο Κ. Πάουελ δεν έκρυψε τα λόγια του. Η ανασυγκρότηση στο Ιράκ είναι ευθύνη των ΗΠΑ, αυτές κάνουν τον πόλεμο, αυτές θα έχουν και τον καθοριστικό ρόλο στα υπόλοιπα.

Είναι σαφές πως αυτός που χάνει πόντους στις διεθνείς ισορροπίες είναι η Ε.Ε. Στο κάτω – κάτω ο ΟΗΕ δεν φιλοδόξησε να είναι κάτι παραπάνω από ότι τα κείμενα του διαλαμβάνουν.

Η Ε.Ε. είναι το μεγάλο αίνιγμα στις εξελίξεις. Θα παραμένει ένας σπουδαίος θεατής των εξελίξεων ή θα γίνει κάτι πιο δυνατό;

Στις 29 Απριλίου 2003 με πρωτοβουλία του βέλγου πρωθυπουργού Γκ. Φερχόφσταντ πραγματοποιείται στις Βρυξέλλες σύνοδος Κορυφής των χωρών της Ε.Ε. που επιθυμούν μια στενότερη συνεργασία στους τομείς της εξωτερικής πολιτικής και της κοινής άμυνας.

Παραμένει, βεβαίως, το κρίσιμο ερώτημα. Ποιες χώρες από τις 15, θα είναι παρούσες, στη Σύνοδο αυτή, και πόσες θα έχουν την απουσία τους ως ένα μήνυμα στενότερης συνεργασίας με την Ουάσιγκτον, και όχι με τις άλλες χώρες – μέλη της Ε.Ε.

Οι Συνθήκες της Νίκαιας (2000) το επιτρέπουν και αυτό, ίσως, να είναι η βάση για να πάει ορισμένα βήματα μπροστά η όλη συζήτηση. Οι πολιτικές της “Ενισχυμένης Συνεργασίας” επιτρέπουν σε όσες χώρες το επιθυμούν, να προχωρήσουν μαζί, ενώ όσες διαφωνούν, δεν θα εμποδίζουν τις υπόλοιπες. Το πρότυπο της ΟΝΕ δείχνει πως ενώ τρεις χώρες απέχουν από την ευρωζώνη (Αγγλία, Δανία, Σουηδία), οι υπόλοιπες 12 προχώρησαν και υλοποίησαν το έως τώρα πιο ουσιαστικό κομμάτι του κοινού ευρωπαϊκού χώρου. Θα συμβεί το ίδιο με την 29η Απριλίου; Η πιο πιθανή απάντηση είναι πως εδώ όλα θα είναι πιο πολύπλοκα, πιο χρονοβόρα. Τα ζητήματα της κοινής άμυνας και της κοινής εξωτερικής πολιτικής είναι από τη φύση τους πιο πολύπλοκα. Τα κράτη – μέλη έχουν ειδικές ευαισθησίες στα ζητήματα αυτά, δύσκολα εκχωρούν αρμοδιότητες και ακόμα πιο δύσκολα επιτυγχάνονται συναινέσεις. Δεν είναι βέβαιο πως το παράδειγμα του Ιράκ θα οδηγήσει ορισμένες ηγεσίες στο να αλλάξουν γνώμη και να δώσουν ρόλους στις κοινές δράσεις. Βέβαιον είναι πως ο γαλλογερμανικός άξονας ευνοεί αυτή την επιτάχυνση, γι’ αυτό και οι Ζ. Σιράκ και Γ. Σρέντερ έχουν δηλώσει τη συμμετοχή τους στη ειδική Σύνοδο των Βρυξελλών.

Αυτό στην πράξη σημαίνει πως το Παρίσι και το Βερολίνο έχουν αποφασίσει να δώσουν κάποιο ρόλο στον “Κοινό Ευρωπαϊκό Στρατό”, και να απαντήσουν σε στοιχειώδη που απουσιάζουν (χρήματα, υποδομές, διοίκηση, τρόπος λήψης αποφάσεων, αποστολές).

Είναι σαφές πως εάν δεν απαντηθούν αυτά τα ερωτήματα, τα βασικά θα παραμένουν σε εκκρεμότητα μέχρι την επόμενη κρίση σε κάποιο άλλο Ιράκ.

Σε πολυεθνικές κοινότητες το να βρεθεί ένα consensus χρειάζεται χρόνος, συμβιβασμοί, ισορροπίες. Δεν είμαι βέβαιος κατά πόσον αυτή η Σύνοδος της 29ης Απριλίου είναι κατάλληλα προετοιμασμένη.

Η Ε.Ε. δεν χρειάζεται νέες διακηρύξεις για την κοινή άμυνα και ασφάλεια.

Χρειάζεται πολιτική βούληση για να κάνει ορισμένες συγκεκριμένες κινήσεις και τα πεδία είναι μπροστά μας…