Η κρίση και η λύση
Η Κύπρος δεν ζει στο 2013. Έχουν γίνει βήματα προόδου. Παρά ταύτα η υπόθεση με τον Συνεργατισμό ανέδειξε διαχρονικές παθογένειες και αύξησε τις στροφές σε πραγματικούς κινδύνους. Οι αριθμοί βοηθούν να φτάσουμε στην ουσία:
Τα Μη Εξυπηρετούμενα Δάνεια (ΜΕΔ) σήμερα φτάνουν τα 20δις, ένας ασύλληπτος αριθμός καθώς αυτός υπερβαίνει το ετήσιο ΑΕΠ το οποίο είναι 18 δις περίπου. Το 50% των ΜΕΔ είναι οικιστικά και το άλλο 50% επιχειρηματικά. Η συμφωνία ανάμεσα στο Συνεργατισμό και την Ελληνική Τράπεζα αφορά 7.5δις μαζι με τις εγγυήσεις ως πιθανό παθητικό, ενώ αλλο τόσο ποσό αφορά ο κακό κομμάτι του Συνεργατισμού που θα πάει σε κάποιο φορέα.
Γενικότερα η τραπεζική κρίση κόστισε στην κυπριακή οικονομία συνολικά 25δις. Ως εξής: 1.8 δις για την Λαϊκή Τράπεζα το 2012, 9 δις που στοίχησε το κούρεμα, 7.5 δις για τη συμφωνία ανάμεσα στο Συνεργατισμό και την Ελληνική, επιπλέον 6 με 7 δις που προβλέφθηκαν από τράπεζες στους ισολογισμούς ως μη εισπρακτέα δάνεια.
Οι αριθμοί αυτοί αποτελούν δεσμεύσεις που θα επηρεάζουν τις αντοχές της οικονομίας για δεκαετίες. Η κατάσταση αυτή πιέζει ευθέως τα δημόσια οικονομικά, τις φορολογικές πολιτικές του κράτους και υποχρεώνει σε αναπροσαρμογές στους προϋπολογισμούς που θα έρχονται. Η εικόνα αυτή είναι πολύ ζοφερή γιατί υποχρεώνει τις επόμενες γενιές να ζουν σε διαφορετικές οικονομικές συνθήκες και σε κατώτερο βιοτικό επίπεδο.
Η κατάσταση δύσκολα βελτιώνεται ακόμα και εάν είχαμε την προθυμία να κάνουμε μεταρρυθμίσεις στο κράτος και στην οικονομία. Κάθε επιμέρους αλλαγή βελτιώνει επιμέρους αριθμούς αλλά και αυτό δεν φτάνει. Το θηρίο των 25 δις επιβάλλει να αλλάξουμε τις προσεγγίσεις μας.
Η λύση στην νέα κρίση συνδέεται με την επίλυση του κυπριακού. Αυτή η αλλαγή προσφέρει όλα εκείνα τα στοιχεία που μπορούν να κάνουν τη διαφορά και να θέσουν τις αναπτυξιακές πολιτικές πάνω σε μια ισχυρή βάση. Η επίλυση ισούται με την αποχώρηση του στρατού κατοχής, την εφαρμογή των θεμελιωδών ελευθεριών όπως τις προσδιορίζει η ΕΕ και έτσι στην οικοδόμηση μιας νέας εποχής για όλη την Κύπρο.
Πρώτο, η ίδια η λύση προσφέρει από τη φύση της ολόκληρο πακέτο από αναπτυξιακά έργα-σε αυτή την περίπτωση ένα μεγάλο μέρος της νήσου θα μετατραπεί σε πραγματικό εργοτάξιο.
Δεύτερο, η ε/κ αντίληψη για την ανάπτυξη έχει υποστεί κορεσμό. Όλοι γνωρίζουν ότι η υπερ-ανάπτυξη στο τομέα των κατασκευών σε νότιες πόλεις του νησιού έχει ημερομηνία λήξης και με πιθανές παρενέργειες στην αναζητούμενη τραπεζική σταθερότητα. Η πολιτική πώλησης υπηκοοτήτων ολοκληρώνει σύντομα τον κύκλο της καθώς ήδη έχει βρεθεί κάτω από την ομπρέλα της αντιπαράθεσης ισχυρών εξωτερικών παικτών.
Τρίτο, για λόγους που συνδέονται με την πολιτική κατάσταση στο νησί, πολύ λίγες ξένες επενδύσεις, που συμβάλλουν στην αειφόρο οικονομική ανάπτυξη, έρχονται στις περιοχές που είναι κάτω από τον έλεγχο της Κυπριακής Δημοκρατίας, ενώ στην κατεχόμενη περιοχή η επενδυτική δράση τούρκων επιχειρηματιών μονοπωλεί τα έργα στη τουριστική βιομηχανία. Η επίλυση θα αλλάξει και τα δύο, οι ξένες επενδύσεις θα έρθουν γιατί το πολιτικό περιβάλλον θα προσφέρει σταθερότητα για μεγάλα έργα στο τομέα της ενέργειας, των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, του τουρισμού, της ναυτιλίας, της παιδείας, της υγείας, της έρευνας και τεχνολογίας, των υπηρεσιών. Η ανάπτυξη θα τρέχει με ρυθμούς πάνω από το 6 με 7%.Οι τουριστικές αφίξεις, στο σύνολο της χώρας, από τα πρώτα χρόνια θα ξεπεράσουν τα 8 εκατομμύρια , το δε ΑΕΠ θα ξεπεράσει τα 30 δις .
Τέταρτο, η κυρίαρχη αντίληψη στην ε/κ κοινότητα εκφράζεται από διστακτικότητα και αμφιβολίες ως προς την επιδίωξη λύσης όπως την προδιέγραψε ο ΓΓ του ΟΗΕ Α. Γκουτέρες. Δυνάμεις που υποστηρίζουν τη διατήρηση του σημερινού status quo, έχουν επιβάλει τη δική τους ατζέντα αποσυνδέοντας τη λύση στο κυπριακό από την πραγματική ανάπτυξη, υποτιμώντας τη σταθερότητα σε σχέση με τις γνωστές περιπέτειες πρώτα με την τρόικα (2012-13) και ύστερα με το Συνεργατισμό (2018).
Πέμπτο, η συνεχής μάχη ανάμεσα στη συντήρηση και την πρόοδο υφίσταται και σε αυτό τον τομέα. Θέλουμε διαρκείς οικονομικές κρίσεις όπως αυτή με το Συνεργατισμό; Μπορούμε να λύσουμε ένα ζήτημα που φορτώνει στις πλάτες μας ένα τραπεζικό κόστος 25δις; Μπορούμε να φορτώνουμε στις επόμενες γενιές χρέη και αδιέξοδα δεκαετιών από κακές τραπεζικές πρακτικές;
Η επίλυση του κυπριακού θα προσφέρει στέρεες λύσεις σε όλο το φάσμα της αναπτυξιακής διαδικασίας. Μαζί με την αναγκαία διεθνή υποστήριξη θέτει τις βάσεις για μόνιμη ανάπτυξη και ευημερία σε ένα κανονικό κράτος, πλήρες μέλος της ΕΕ.
Λάρκος Λάρκου