Ηγέτες και ηγέτες

Η έκδοση της σειράς «Ηγέτες» από την «Καθημερινή» με την επιμέλεια Θ. Βερέμη αποτελεί μια σημαντική κίνηση στο χώρο του βιβλίου αλλά και μια δυνατή υπενθύμιση στο χώρο της πολιτικής δράσης. Οι ηγέτες προηγούνται και οι εκδόσεις ακολουθούν ως μια χαρακτηριστική εισαγωγή στο ένα ζήτημα. Λαοί, ηγέτες, επιλογές, εκδόσεις, σε μια διαρκή μάχη με την ευθύνη ή την ανευθυνότητα, την εξέλιξη ή την οπισθοδρόμηση, την ανάπτυξη ή τη στασιμότητα. Η Κύπρος παρέχει πλούσια δείγματα γραφής προς τη μια ή την άλλη κατεύθυνση. Η σημερινή κατάσταση πραγμάτων παρέχει υλικό για να ανιχνεύσουμε βασικές έννοιες της πολιτικής μας διαδρομής.

Είναι μια πλατιά διαδεδομένη συνήθεια η υποδούλωση της πολιτικής στο τρέχον, στην εντύπωση της συγκυρίας, στον τηλεβόα της απραξίας, ή στο επικοινωνιακό παιχνίδι. Μια πολύ γνωστή πρακτική που αφήνει κάθε (πραγματικό ή όχι) «μη δημοφιλές» θέμα στην ακινησία. Ωστόσο, η επιτυχημένη πρακτική είναι εκείνη που αποδεικνύει ότι ο χρόνος και το αποτέλεσμα διαφοροποιούν τις απόψεις των πολιτών, αυτό που χθες φαινόταν μη δημοφιλές, σήμερα μπορεί να είναι ευρύτερα αποδεκτό. Συνεπώς ο σημαντικός ηγέτης χρειάζεται να είναι σε θέση να παίρνει αποφάσεις και στη συνέχεια να θέτει την επικοινωνιακή πολιτική στην υποστήριξη αποφάσεων που αλλάζουν τη ζωή των ανθρώπων. Η πολιτική οφείλει να επιλύει προβλήματα, να ιεραρχεί τις προτεραιότητες μιας κοινωνίας και να έχει το θάρρος να συγκρούεται με το σύστημα της ακινησίας ή της κλειστής κοινωνίας, για να υπηρετεί έτσι μια μείζονα πολιτική επιδίωξη όπως η επίλυση ενός ζητήματος εξωτερικής πολιτικής ή ενός προβλήματος που διευρύνει την έννοια του δημόσιου συμφέροντος ή την έννοια της κοινωνικής δικαιοσύνης. Στη μάχη ανάμεσα στον ηγέτη και τον «ηγέτη» αυτό που μετρά είναι τα μεγάλα έργα, μετρά αν ένας πολιτικός αφήνει το αποτύπωμά του στην ιστορία γιατί διεύρυνε τις δυνατότητες μιας κοινωνίας σε μια ιστορική συγκυρία. Την πρώτη σελίδα στην ιστορία κατακτούν όσοι αντιλαμβάνονται τον πολιτικό αγώνα ως υπόθεση που προωθεί το «μονιμότερο συμφέρον της πόλης».

Η σημερινή συγκυρία και με αφορμή την έκδοση της σειράς «Ηγέτες» επιβάλλει να ξαναδούμε ορισμένες παραδοσιακές έννοιες μέσα από νέο πρίσμα. Να διευρύνουμε την ανάλυση μας γιατί έτσι κρινόμαστε σε συνολικές πολιτικές, προωθώντας τα συμφέροντα της Κύπρου μέσα στο υπαρκτό διεθνές σύστημα. Η ιστορική εμπειρία είναι χρήσιμη εφόσον την «ανανεώνουμε» μέσα στο σημερινό ευρωπαϊκό και διεθνές πλαίσιο. Στην εποχή των ανοικτών συνόρων, της πλήρους συμμετοχής της Κύπρου στην Ε.Ε. παραδοσιακές έννοιες χρειάζονται νέες προσεγγίσεις. Δεν αρκεί στη διεθνή σκηνή το να έχεις δίκαιο με το μέρος σου. Είναι εξίσου σπουδαίας σημασίας το πώς το παρουσιάζεις, πώς το συνδέεις με ευρύτερα, κοινά ευρωπαϊκά συμφέροντα, είναι μεγάλης σημασία να γνωρίζεις να πείθεις τους εταίρους σου με συνέπεια και σοβαρότητα.

Οι σημαντικοί ηγέτες αντιλαμβάνονται με σαφήνεια την πραγματικότητα, το διεθνές περιβάλλον, σχεδιάζουν και προωθούν μείζονος σημασίας υποθέσεις που αφορούν ολόκληρη την Κύπρο μέσα στην ευρωπαϊκή οικογένεια. Έτσι δημιουργούν μια θετική εικόνα για τον εαυτό τους, δημιουργούν συμμάχους, έχουν κύρος και οπωσδήποτε κερδίζουν αξιοπιστία. Κατά τον Γ. Κρανιδιώτη «οι στρατηγικοί αυτοί στόχοι δεν προωθούνται με ρητορική, βερμπαλισμούς και αφορισμούς. Η εσωστρέφεια, η αυτάρεσκη περιχαράκωση οδηγούν σε απομονωτισμό. Απαιτείται συνεχής παρακολούθηση, αντιμετώπιση των θεμάτων, πρωτοβουλίες και πρόγραμμα» (20/9/1997).

Στον παρόντα ιστορικό χρόνο ο Κ. Σημίτης διατυπώνει μια εξαιρετικά επίκαιρη γνώμη για το ζήτημα: «Συλλογικά στην πολιτική μας ζωή η προσπάθεια αποφυγής ευθυνών στο διεθνές πεδίο εκδηλώνεται με τη συνωμοσιολογία. Συνωμοτούν εναντίον μας στην ΕΕ γι’ αυτό δεν πετυχαίνουμε αυτό που δικαιούμαστε και αξίζουμε. Όμως κατά κανόνα δεν υπάρχουν «συνωμοσίες». Αυτό που δικαιούμαστε και αξίζουμε συχνά δεν το πετυχαίνουμε γιατί δεν προετοιμαστήκαμε, δεν οργανωθήκαμε, δεν δουλέψαμε, γιατί εκλαμβάνουμε τις ιδεοληψίες μας ως πραγματικότητα, γιατί αγνοούμε τα συμφέροντα και τις ικανότητες των άλλων…» (Κ. Σημίτης, Πολιτική για μια Δημιουργική Ελλάδα», 1996-2004)

Η Κύπρος για μεγάλο χρονικό διάστημα έβλεπε το δωρεάν μάθημα της Ελλάδας με την κωδική ονομασία «άλμα στον εκτροχιασμό». Η πολιτική ηγεσία δεν θεώρησε σκόπιμο να κάνει κάτι, περίμενε κάποιο θαύμα, αλλά αυτό δεν της έκανε το χατήρι να εμφανιστεί. Έτσι δύο απίστευτης βαρύτητας αδιέξοδα σε συσκευασία ενός (διχοτόμηση/χρεοκοπία), ταλανίζουν μια κοινωνία που αναζητά λύσεις, ζητά μεγάλες αποφάσεις βασισμένες σε μακροχρόνια ανάλυση και με συλλογική κινητοποίηση.

Η εμπειρία και οι κατακτήσεις από την ενταξιακή πορεία της νήσου, παρέχουν ένα πλούσιο υλικό που είναι και σήμερα χρήσιμο –με τις κατάλληλες προσαρμογές- για να αντιμετωπίσουμε τις σημερινές προκλήσεις, είτε σε σχέση με την επίλυση, είτε σε σχέση με την ευρωτουρκική σχέση σε όλο της το πλέγμα, είτε σε σχέση με τα ενεργειακά. Αυτό σημαίνει στράτευση σε μια προσπάθεια, αξιοποίηση όσων πιστεύουν πολύ σε αυτή την πολιτική, δημιουργική πολιτική με αποφάσεις στο πιο υψηλό επίπεδο. Αυτή η στρατηγική διαθέτει άνετη πλειοψηφία για να προχωρήσει. Η κοινή γνώμη πείθεται να εργαστεί για να αλλάξουμε τα πράγματα. Σε αυτή την στρατηγική συνεργάζεται ο Ζ. Μονέ με τη φράση «υπάρχουν δύο μονοπάτια στη ζωή: το ένα για να γίνεις κάποιος, το άλλο για να επιτύχεις κάτι».