Κ. Σημίτης: ” ο εκτροχιασμός”

Με καθαρή σκέψη, αναλυτικά στοιχεία και συνεπή τεκμηρίωση ο Κ. Σημίτης παρουσιάζεται ακόμα μια φορά στο χώρο των εκδόσεων. Πολιτικός, διανοούμενος, μάχιμος, στοχαστής, διατυπώνει καθαρές αποψεις γύρω από τα τεκταινόμενα στην Ελλάδα και στην ΕΕ. Παρακολουθέι βήμα βήμα κάθε σημαντική περίοδο στην εποχή της κρίσης, σχολιάζει, κρίνει, διατυπώνει εισηγήσεις. Είναι ο μόνος νεοέλληνας πολιτικός που με συνέπεια εργάζεται στο χώρο της πολιτικής και ταυτόχρονα είναι συγγραφέας πολλών βιβλίων για την πολιτική, την ανάπτυξη, τον εκσυγχρονισμό και το μέλλον της χώρας της οποίας διετέλεσε πρωθυπουργός για οκτώ χρόνια.

Το βιβλίο «Ο Εκτροχιασμός», εκδόσεις Πόλις, σε 600 σελίδες αποτελεί κορυφαίο σταθμό ανάλυσης και εξήγησης για την Ελλάδα στα χρόνια του μνημονίου. Εντυπωσιάζει τον αναγνώστη η επιμέλεια του συγγραφέα, η λεπτομερής παράθεση στοιχείων, η γνώση της ελληνικής και ευρωπαϊκής πραγματικότητας, των πρωταγωνιστών και άγνωστων λεπτομερειών γύρω από την κρίση στην Αθήνα και τις Βρυξέλλες.

Ο Πανεπιστημιακός Π. Ιωακειμίδης γράφει στα αθηναϊκά ΝΕΑ στις 23-11-2012 και τα εξής:

«Το νέο βιβλίο του Κώστα Σημίτη «Ο εκτροχιασμός» θέτει για συζήτηση τα σημαντικότερα ζητήματα που συνδέονται με την ελληνική κρίση: αίτια, λάθη, παραλείψεις, αστοχίες στη διαχείρισή της, όσα οδήγησαν στη βαθιά ύφεση την οικονομία με την εφαρμογή επώδυνων προγραμμάτων λιτότητας (Μνημόνια). Θέτει επίσης για συζήτηση το σύστημα της ΕΕ και ιδιαίτερα της ΟΝΕ, της ευρωζώνης: αναφέρεται στις συστημικές του ατέλειες, στις αδυναμίες έγκαιρης αντίδρασής του απέναντι σε κρίσεις ή, ακόμα περισσότερο, πρόληψής τους. Θέτει, με άλλα λόγια, καίρια ερωτήματα για τη δημόσια συζήτηση: θα μπορούσε να αποφευχθεί η κρίση; ο χειρισμός μετά την εκδήλωσή της μπορούσε να είναι διαφορετικός; μπορούσε να αποτραπεί η όξυνσή της; Εκτός από την κρίση και τις συνέπειες της, όμως, το βιβλίο έχει και κριτική διάσταση για την ΕΕ και την ευρωζώνη, με προτάσεις για τη μεταρρύθμιση, την ανάπτυξη, την ολοκλήρωση του συστήματος της νομισματικής ένωσης με όλα τα αναγκαία στοιχεία (οικονομική, δημοσιονομική, πολιτική ένωση, κ.λπ.) που θα το καταστήσουν μακροχρόνια βιώσιμο και ικανό να αποτρέπει κρίσεις».

Ο δημοσιογράφος Γ. Λακόπουλος σημειώνει στα ΝΕΑ την 1-12-2012:

«Ο «Εκτροχιασμός» είναι το σημαντικότερο και το πιο αξιόπιστο βιβλίο που εμφανίσθηκε ώς τώρα για την ελληνική περιπέτεια στο δάσος της κρίσης. Ο συγγραφέας του ξέρει καλά το θέμα και επιπλέον δεν έχει τίποτε να χάσει λέγοντας αυτή τη φορά τα πράγματα χωρίς προσχήματα. Οπως ως πολιτικός, έτσι και ως συγγραφέας ο Σημίτης δεν είναι ο άνθρωπος που θα προσπαθήσει να κερδίσει τον αναγνώστη με εντυπωσιασμούς. Αλλά σε αυτό το βιβλίο εντυπωσιάζει με την ουσία. Δεν υπάρχει πιο εμπεριστατωμένη καταγραφή και παρουσίαση των πραγματικών περιστατικών. Οσα διαδραματίστηκαν κατά την περίοδο που αξιολογεί παρατίθενται μεθοδικά και αξιόπιστα, σχεδόν ιστοριογραφικά, με εξαντλητικές αναφορές στις πηγές του. Είναι ένα χρονικό το οποίο μπορεί να εμπιστευθεί απολύτως κανείς ως προς την εξέλιξη των γεγονότων. Δεν περιλαμβάνει ούτε μία ανακρίβεια».

Ο πολιτικός Ν. Μπίστης στη «Διαρκή Μεταρρύθμιση» στις 4 -12-2012 σημειώνει και τα εξής: «Σε όσους επιμένουν ότι η πολιτική είναι τέχνη του προβλέπειν και ότι είναι -αποδεδειγμένα πλέον- επικίνδυνο να την αφήνουμε στα χέρια αδαών γόνων, αχθοφόρων βαρέων ονομάτων ή μαθητευόμενων μάγων που δεν ξέρουν από οικονομία και σπάνια ανοίγουν βιβλία, συνιστώ να μελετήσουν το βιβλίο «Εκτροχιασμός» του πρώην πρωθυπουργού. Εκεί θα βρουν μια απάντηση για τις αιτίες της κρίσης και την αλληλεπίδραση της ελληνικής κρίσης και των ανεπαρκών αντιδράσεων της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Δεν είναι μόνο ένα ιστορικό της κρίσης και μια απόπειρα να απαντήσει στο τι πρέπει να γίνει στο μέλλο..(το βιβλίο) αποτελεί και μια συνεχή υπόμνηση ότι η πολιτική απαιτεί σχέδιο, πρόβλεψη, γνώση, δηλαδή πνευματικό μόχθο και συνεχή προσπάθεια».

Η δημοσιογράφος Χρ.  Πουλίδου κρίνει το βιβλίο στο Protagon, στις 11-12-2012 ως εξής:

«Όμως, στο βιβλίο του ο πρώην πρωθυπουργός καταπιάνεται με την ελληνική κρίση – την έκρηξή της το 2009, τις παθογένειες του συστήματος, τον «εκτροχιασμό» και τις απόπειρες διαχείρισής της, ενώ παράλληλα, σελίδα-τη-σελίδα, ξετυλίγει ένα νήμα, που ακολουθεί τη «σύμπλεξη» (όπως τη λέει) της ελληνικής κρίσης με το ευρωπαϊκό περιβάλλον. Και εκεί βρίσκεται ίσως μια κρυμμένη αξία του βιβλίου, καθώς επιχειρείται μια καταγραφή της εξέλιξης της ελληνικής κρίσης σε συνάρτηση με τον ευρωπαϊκό περίγυρο – ο οποίος έδειξε αδυναμίες, αντιφάσεις αλλά και δυνατότητες. Και είναι αυτές οι δυνατότητες που αναδύονται όταν η Ευρώπη κλυδωνίζεται και οι οποίες ανοίγουν νέους δρόμους, μέσω μικρών ή μεγάλων μετασχηματισμών . Ο συγγραφέας παρακολουθεί κυρίως τη μετεξελισσόμενη σχέση ΕΕ-Ελλάδας και διατυπώνει ορισμένες πολύ τολμηρές εκτιμήσεις – όπως για παράδειγμα, ότι οι ξένοι «μάλλον» γνώριζαν πως το Μνημόνιο δεν είχε πιθανότητες επιτυχίας».

Ο πολιτικός μηχανικός Ν. Γκιώνης στη «Διαρκή Μεταρρύθμιση» στις 17 Δεκεμβρίου γράφει: «Από το πρώτο ήδη βιβλίο μετά την Πρωθυπουργία του, την Πολιτική για μια δημιουργική Ελλάδα, πίσω από τις αναλυτικές περιγραφές των προσπαθειών και των επιτευγμάτων της διακυβέρνησής του, υπάρχει μια εμπεριστατωμένη διδαχή για την ντετερμινιστική -σχεδόν-μεθοδολογία ως προς το ατομικό και συλλογικό πράττειν. Οι ουδετεροποιημένες καταγραφές, π.χ. της ζεύξης Ρίου – Αντιρρίου ή της συμφωνίας του Ελσίνκι, ακολουθούνται άλλοτε από ξεκάθαρες αναφορές κι άλλοτε από υπαινικτικές, για την εξοντωτική προεργασία και την οργάνωση της μεθόδευσης του εκάστοτε εγχειρήματος, με θρησκευτική προσήλωση, που ωστόσο καμιά σχέση δεν έχει με οποιαδήποτε μεταφυσική, αφού έπεται ή προηγείται η παράθεση πλήθους αριθμητικών αποδεικτικών δεδομένων…Αυτήν την Παιδαγωγική θεωρώ πως κρυμμένα μας προτείνει ο Κ. Σημίτης, μαζί με τον Λόγο της Μεθόδου. Και τα δύο, δεν είναι παρά η Καντιανή θέση περί της καθολικότητος ισχύος του Αγαθού Νόμου (σκέψου και πράξε έτσι, όπως θα ’θελες να κάνουν το ίδιο όλοι)».

Στα έξι κεφάλαια του βιβλίου αναλύονται:

«Α.  Ο δρόμος προς το πρώτο Μνημόνιο και οι πραγματικές αιτίες που φτάσαμε ως εκεί.
Β. Ο πρώτος χρόνος εφαρμογής του Μνημονίου.
Γ.  Η επέκταση της κρίσης στην Ένωση, η αναδιάρθρωση του χρέους και τα πολιτικά παιχνίδια εξουσίας.
Δ. Η Κυβέρνηση συνεργασίας, το PSI και το Δεύτερο Μνημόνιο.
Ε. Οι εκλογές του Μαΐου και του Ιουνίου 2012.
ΣΤ. Το μέλλον της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης».

Ο Κ. Σημίτης στον επίλογο του βιβλίου του σημειώνει:

«Το ύψος του χρέους, είτε πετύχουμε να μειωθεί (…..) ως το 2020 είτε όχι θα παραμένει πολύ υψηλό και θα αποτελεί μόνιμη εστία κρίσεων. Για να μην παρουσιάζει σημαντικά προβλήματα θα πρέπει το επίπεδό του να κυμαίνεται περίπου στο 100% του ΑΕΠ. Μια νέα αναδιάρθρωση με περικοπή των απαιτήσεων των κρατών-μελών της Ευρωζώνης, από τα δάνεια που χορήγησαν στην Ελλάδα ή τα ομόλογα που κατέχουν, είναι πιθανότατα αναγκαία. Δεν θα γίνει εύκολα αποδεκτή.»

Αλλά επειδή τα προβλήματα θα εξακολουθήσουν να υπάρχουν, τα επιτόκια με τα οποία θα δανειζόμαστε από τις αγορές θα παραμείνουν υψηλά. Επενδύσεις θα αργήσουν να πραγματοποιηθούν. Η χαμηλή ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας θα είναι αιτία ελλειμμάτων του ισοζυγίου πληρωμών και θα υποχρεώνει τη χώρα να δανείζεται. Χρειάζεται να γίνει προσπάθεια σε νέες κατευθύνσεις (διοικητικό κόστος, οργάνωση των επιχειρήσεων, ποιότητα κλπ.) για να βελτιωθεί η ανταγωνιστικότητα. Χρειάζεται επίσης να αντιμετωπιστούν ζητήματα όπως η προσαρμογή των θεσμών στο επίπεδο των ανεπτυγμένων χωρών της Ένωσης, η ελαττωματική δημόσια διοίκηση, οι αντιστάσεις στις διαρθρωτικές αλλαγές, το πολιτικό-πελατειακό σύστημα, οι κοινωνικές ανισότητες, ο κίνδυνος κοινωνικών-πολιτικών συγκρούσεων λόγω της παρατεταμένης πολιτικής συμπίεσης των εισοδημάτων και της υψηλής φορολογίας.

Η τήρηση των συμφωνιών με την Ευρωζώνη είναι ασφαλώς απαραίτητη, ώστε να εξασφαλισθεί η κανονική καταβολή των δόσεων του δανείου. Ταυτόχρονα όμως είναι αναγκαία και η αναδιαπραγμάτευση όπου αυτό επιβάλλεται, καθώς και η συμμετοχή της Ελλάδας στην διαπραγμάτευση για την οικονομική διακυβέρνηση και τις αλλαγές στη δομή της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Βασικός όρος για την υπέρβαση της κρίσης, είναι η σαφήνεια των αποφάσεων και η αξιοπιστία της πολιτικής. Η Ένωση στην προσπάθειά της να συγκαλύψει διαφορές και να αναβάλει τις λύσεις προκαλεί η ίδια αβεβαιότητα και ανησυχία στις αγορές. Δεν υπάρχουν εύκολες λύσεις σε σύνθετα προβλήματα. Πολύπλοκα θέματα απαιτούν εντατική επεξεργασία. Εμπνεύσεις της στιγμής, καλές προθέσεις, ωραίοι λόγοι δεν επαρκούν εκεί όπου πρέπει να υπάρχει μελέτη, σχέδιο, δουλειά. Οφείλουμε να σκεφτόμαστε πάντοτε ότι οι αιτίες της κρίσης δεν είναι μόνο οικονομικές. Μια νέα ευρωπαϊκή πολιτική είναι αναγκαία προκειμένου να υπάρξει και μια νέα οικονομική διακυβέρνηση του ευρωπαϊκού χώρου».

Θεωρώ ότι το βιβλίο του Κ. Σημίτη είναι χρήσιμο εργαλείο για κάθε πολίτη που ενδιαφέρεται να κατανοήσει τα βαθύτερα αίτια της κρίσης και να δώσει βάρος στην ουσία της πολιτικής διαδικασίας, χωρίς αναφορές στα ασήμαντα και τα πρόσκαιρα. Το έργο Σημίτη φωτίζει τη διαδρομή, τις αιτίες, ερμηνεύει και εισηγείται, πάντα με ευπρέπεια και εγκυρότητα, όπως για δεκαετίες επιδιώκει, συμμετέχοντας στην πρώτη γραμμή της πολιτική ζωής στην Ελλάδα.

Λάρκος Λάρκου