Κυπριακό παράθυρο στην Ευρωτουρκική σχέση

Σε τίτλους η δραστηριότητα της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής από την αρχή της νέας χρονιάς:

1. Τηλεσυνάντηση ανάμεσα στον Τ. Ερντογάν και την πρόεδρο της Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και τον Ζοζέπ Μπορέλ και τον 7/1).
2. Συνομιλίες Μ. Τσαβούσογλου στη Λισαβόνα, καθώς η χώρα Πορτογαλία αναλάμβανε την 1/1 την εκ περιτροπής προεδρία της ΕΕ (8/1). Δήλωση: «Η Τουρκία είναι έτοιμη να γυρίσει σελίδα στις σχέσεις της με την Ευρωπαϊκή Ένωση».
3. Συνομιλίες Τσαβούσογλου στη Μαδρίτη (9/1).
4. Πριν συνάντηση Τσαβούσογλου με τους πρέσβεις της χωρών-μελών του ΑΣΕΑΝ στην Άγκυρα.
5. Η εφ/δα «Χουριέτ» γράφει για επισκέψεις του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ και της προέδρου της Επιτροπής στην Άγκυρα εντός Ιανουαρίου (8/1).
6. Συνάντηση Τ. Ερτογάν με τον πρωθυπουργό του Λιβάνου Saad Hariri  στην Κ/πολή, (9/1).
7. Τηλεφωνική συνομιλία Μ. Τσαβούσολου με τον γάλλο συνάδελφό μου Jean-Yves Le Drian. Ο πρώτος δήλωσε ότι «συμφωνήσαμε να εργαστούμε πάνω σε έναν roadmap για να ομαλοποιήσουμε τις σχέσεις μας» (8/1).
8. Ο Μ. Τσαβούσογλου στις Βρυξέλλες (21-22/1) για συνομιλίες με τον πρόεδρο του Συμβουλίου Σ. Μισέλ και τους Επιτρόπους για την Εξωτερική Πολιτική, τη Μετανάστευση και τη Διεύρυνση. Στην ατζέντα η κατάργηση της βίζας, η ανανέωση της Τελωνειακής Ένωσης, η αναπροσαρμογή της Συμφωνίας για το Μεταναστευτικό και η διάσκεψη για την ενέργεια στην Α. Μεσόγειο.
9. Συμφωνία με την Ελλάδα για επανέναρξη των «Διερευνητικών Συνομιλιών» στις 25/1. Επανέναρξη που συνοδεύεται με τη δήλωση Τσαβούσογλου ότι «αυτή τη στιγμή, υπάρχει ένα παράθυρο ευκαιρίας για καλύτερο διάλογο με την Ελλάδα».
10. Συμφωνία με την απεσταλμένη του ΓΓ του ΟΗΕ στο Κυπριακό Τ. Χ. Λουτ για συμμετοχή στην «5συν 1 Άτυπη Διάσκεψη» για το κυπριακό, ίσως αρχές Μαρτίου στη Νέα Υόρκη. Ο Τσαβούσογλου αποδεχόμενος την πρόσκληση, κάρφωσε Αναστασιάδη: «Η λύση των δύο κρατών δεν είναι μόνο η δική μας ιδέα. Στην πραγματικότητα αυτή είχε προταθεί από τον Αναστασιάδη. Ο ε/κ ηγέτης συμμερίστηκε αυτές τις απόψεις του τόσο με μένα όσο και με άλλους».

Βέβαια τα διπλωματικά μεγέθη Κύπρου-Τουρκίας είναι πολύ διαφορετικά, αλλά και τα μεγέθη υπακούουν σε σχέδια, κατευθύνσεις, επιδιώξεις. Είναι πέρα από εμφανές ότι η Τουρκία επιδιώκει να ανανεώσει τους δεσμούς της με την ΕΕ. Αποφεύγει να μιλήσει για τα κείμενα του 2005 και τα ενταξιακά κεφάλαια γιατί γνωρίζει ότι δεν έχει κάποιο νόημα. Δεν τα εγκατέλειψε αλλά τα αφήνει στον «πάγκο». Μιλά για ρεαλιστικές επιδιώξεις: κατάργηση βίζας, ΤΕ, μεταναστευτικό.

Η εξωτερική πολιτική δεν ασκείται με βλέμμα στο εσωτερικό ακροατήριο όπως κάνει καθημερινά ο Ν. Αναστασιάδης ή όπως κάνει κάθε πρωί με δηλώσεις στο ΡΙΚ ο υπεξ Ν. Χριστοδουλίδης. Εξωτερική πολιτική έχεις, αν θέτεις στόχους, αν παίζεις με τους κανόνες του παιχνιδιού –«είναι προς το συμφέρον σας να μας βοηθήσετε»-Θουκυδίδης. Ο Μ. Τσαβούσογλου ταξιδεύει σε σημαντικές πρωτεύουσες και προβάλλει τις απόψεις της χώρας του σε διάφορα φόρα. Ο υπεξ στη Λευκωσία κάνει το ακριβώς αντίθετο. Μιλά ασταμάτητα στα εσωτερικά ΜΜΕ χωρίς να λέει τίποτε. Αντί να οργώνει τις Βρυξέλλες και τις κύριες πρωτεύουσες (Βερολίνο, Παρίσι) για να προωθήσει ένα πειστικό project ειρήνης, αφιερώνει αρκετό χρόνο για να επιμελείται της εικόνας του, αν παίζει δηλαδή στο χρηματιστήριο της δημοσιότητας για τις προεδρικές του 2023!

Έτσι η διαχείριση του κυπριακού με βλέμμα στη μικροπολιτική και στα γκάλοπ έχει οδηγήσει τα πράγματα σε στρατηγικό αδιέξοδο. Η μιζέρια, η συνεχής καταγγελία του αντιπάλου, οι καταιγιστικές αναφορές σε «προκλητικές δηλώσεις» της άλλης πλευράς, οι αντιφάσεις Αναστασιάδη έχουν οδηγήσει τη διεθνή κοινότητα στη θέση του απόμακρου παρατηρητή. Η θετική ατζέντα αγνοείται, οι δημιουργικές προτάσεις ανήκουν στο μακρινό παρελθόν. Μετά την φαρσοκωμωδία με τις κυρώσεις κατά της Τουρκίας, οι εμπνευστές της αποτυχίας, σιωπούν. Μόνοι, αδύναμοι αναζητούν πράγματα που δεν υπάρχουν στη διεθνή ζωή και επειδή αποτυγχάνουν, καταγγέλουν κάθε άλλο για να κρύψουν τη γύμνια των δικών τους επιχειρημάτων.

Η συγκυρία προσφέρει μιαν ακόμα ευκαιρία προς αξιοποίηση. Η δυτική «επιστροφή» της Τουρκίας μπορεί να αξιοποιηθεί από τη Λευκωσία πάνω σε δύο πυλώνες: Πρώτος, επιδίωξη επίλυσης βασισμένη στο Πλαίσιο του ΓΓ του ΟΗΕ, συν ισχυρό υλικό από την ΕΕ. Δεύτερος, ταυτόχρονα και σε παράλληλα φόρα, στήριξη στη βελτίωση των σχέσεων ΕΕ-Τουρκίας, όπως εξελίσσεται αυτή την περίοδο και πριν από τη σύγκληση της «5συν1» άτυπης διάσκεψης για την Κύπρο. Η ευρωτουρκική σχέση «περνά» από την Κύπρο, αλλά μόνο αν η ίδια η Κύπρος μπορεί να δει με ευρηματικότητα την συγκυρία. Στην κορωνίδα μιας επιδίωξης βρίσκεται η στρατηγική της ειρήνης και της συνεργασίας κάτι που σημαίνει γέφυρες συνεννόησης με τις ηγεσίες του ΟΗΕ, τις ΕΕ και της Τουρκίας γιατί κρατούν κλειδιά για την επίλυση του κυπριακού. Η άτυπη διάσκεψη στη Νεα Υόρκη δεν αφορά τη διάσκεψη από μόνη της. Αφορά όλα όσα προηγούνται, όσα προετοιμάζεις για να έχει το ένα ή το άλλο αποτέλεσμα.

Η τριγωνική σχέση Βρυξελλών-Άγκυρας-Λευκωσίας επιτρέπει πραγματική κινητικότητα. Χρειάζεται  διαβούλευση ανάμεσα στη Λευκωσία και την Τουρκία,   είτε με άμεσες, είτε με έμμεσες συνεννοήσεις-Λουτ, Μπορέλ. Η διαβούλευση έχει νόημα πάνω σε δύο κύριους πυλώνες: πρώτο, στήριξη της Λευκωσίας στην αναζωογόνηση της ευρωτουρκικής σχέσης, και, δεύτερο, προσυμφωνία ανάμεσα στη Λευκωσία και την Άγκυρα πάνω στα δύο εκκρεμούντα από 2017 διαπραγματευτικά «τραπέζια»-κατάργηση εγγυήσεων/αποχώρηση τουρκικού στρατού έναντι πολιτικής ισότητας με καθαρή δέσμευση στην υποστήριξη σε όλο το από Έξι Σημεία «Πλαίσιο Γκουτέρες», όπως συμφωνήθηκε στις 30 Ιουνίου 2017.

Λάρκος Λάρκου