Κύπρος 2013: Εννέα χρόνια απο την ένταξη

Την 1η Μαίου 2013 συμπληρώθηκαν εννέα χρόνια από την ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ, την 1η Μαίου 2004. Τι πήγε στραβά και μέσα σε εννέα χρόνια η Κύπρος σκαλί σκαλί έφτασε στο ναδίρ; Πώς μια κοινωνία πέτυχε ένα μεγάλο στόχο και πώς σήμερα βρίσκεται σε μια διαδικασία ματαίωσης στόχων με άλυτο το κυπριακό και την οικονομία στο χείλος της καταστροφής; Ποιοι παράγοντες συνέβαλαν στο να φτάσουμε στο περιθώριο της πολιτικής ζωής της ΕΕ;

1. Ο Κ. Σημίτης αναλύσει τη στρατηγική που άλλαξε τα δεδομένα και έφερε την 1η Μαίου 2004: «στρατηγική της Ελλάδας ήταν, μέχρι τη στιγμή που ανέλαβε η Νέα Δημοκρατία την κυβέρνηση, να συναρτηθεί η επίλυση των προβλημάτων της περιοχής με την διεύρυνση και μελλοντική πορεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Ευρωπαϊκή Ένωση να επιδιώκει την επίλυσή τους.H ΕΕ να τα θεωρεί ως εμπόδια που πρέπει να ξεπερασθούν και να εργασθεί η ίδια για την υπέρβασή τους.  H στρατηγική αυτή πέτυχε απολύτως».  (Κ. Σημίτης, «Το τέλος μιας στρατηγικής», εφ. Τα Νέα, 23 Απριλίου 2004). Αυτή η στρατηγική δεν έγινε κατανοητή ή αποδεκτή από την πλειοψηφία της ε/κ ηγεσίας, η οποία συνήθισε στην κουλτούρα του «Κινήματος των Αδεσμεύτων»-καταγγελίες, ψηφίσματα, διαμαρτυρίες.
2. Κρίσιμος λάθος με ανεπανόρθωτες συνέπειες. Στις προεδρικές εκλογές του 1998 ορισμένες δυνάμεις προτίμησαν την προεδρική υποψηφιότητα του Γ. Ιακώβου και όχι εκείνη του Γ. Κρανιδιώτη.Σχετικές δημοσκοπήσεις προέβλεπαν άνετη νίκη του Γ. Κρανιδιώτη απέναντι στον Γ. Κληρίδη-προσωπικά εκτιμούσα τότε ότι ο Γ. Κληρίδης δεν θα παρέμεινε μέχρι τέλους ως αντίπαλος του Γ. Κρανιδιώτη.Μερικοί προτίμησαν την «ασφάλεια» μιας ήττας από την κίνηση που θα προκαλούσε η νίκη Κρανιδιώτη. Έτσι η Κύπρος έχασε την μοναδική ευκαιρία να υλοποιήσει μια ευρωπαϊκή στρατηγική με στόχο την επίλυση και τον εκσυγχρονισμό της.
3. Επόμενες κινήσεις δημιούργησαν επιπρόσθετες απορίες.Θεωρώ ότι το παράδειγμα της 3ης Οκτωβρίου 2005 είναι κλασσικό. Η Τουρκία άρχισε ενταξιακές συνομιλίες με τη σύμφωνη γνώμη κράτους – μέλους στο οποίο εισέβαλε και κατέχει στρατιωτικά το 37% του εδάφους της! Η Κύπρος έδωσε πράσινο φως στην κατοχική δύναμη και ως αντάλλαγμα πήρε το απολύτως τίποτα. Δεν υπάρχει στην ευρωπαϊκή ιστορία ανάλογο παράδειγμα. Στην πορεία ακολούθησαν και άλλες ευκαιρίες όπως η αξιολόγηση της τουρκικής υποψηφιότητας το 2009. Η ευρωπαϊκή πορεία της Κύπρου δημιούργησε σημαντικές ευκαιρίες που βοηθούσαν την πρόοδο στο κυπριακό.  Τις αρνηθήκαμε.
4. Η ηγεσία της Κύπρου που ακολούθησε την ένταξη είτε δεν πίστευε στην αξία του ευρωπαϊκού εγχειρήματος, είτε όταν πήρε την εξουσία συμμάχησε με την πολιτική που ισοδυναμεί με την απόλαυση μιας πρόσκαιρης δόξας. Η Κύπρος είναι κράτος μέλος της ΕΕ από το 2004 και το κυπριακό δεν τέθηκε ποτέ για συζήτηση ούτε στο επίπεδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, ούτε στο Συμβούλιο Υπουργών, ούτε υπήρξε αίτημα για ορισμό αντιπροσώπου της ΕΕ στις διακοινοτικές συνομιλίες. Το τελευταίο σημείο, όπως έχω υποστηρίξει και παλαιότερα, έχει μαζική υποστήριξη από τους κύπριους πολίτες. Οι ε/κ με ποσοστό 88% και οι τ/κ με ποσοστό 62% υποστηρίζουν το διορισμό αντιπροσώπου της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις συνομιλίες όπως έδειξε η πιο έγκυρη δημοσκόπηση επί του θέματος.
5. Στο δημόσιο διάλογο στη νήσο πολλοί πιστεύουν ότι το παιχνίδι έχει χαθεί, το κλίμα είναι υπέρ της συμφιλίωσης με την ιδέα της οριστικής διχοτόμησης, ότι η ΕΕ ως καταλύτης της λύσης δεν μπορεί να λειτουργήσει καθώς ζούμε σε άλλη κατάσταση πραγμάτων. Θεωρώ την άποψη αυτή ως στατική, κάθε αδιέξοδο μπορεί να ξεπεραστεί με τη συμβολή της ΕΕ σε μια κοινή προσπάθεια ΟΗΕ-ΕΕ. Κατά τη γνώμη μου, οι πολίτες πείθονται να ακολουθήσουν μια πολιτική όταν υπάρχει εφικτό και πειστικόσχέδιο, θέληση για συστράτευση σε ένα μεγάλο στόχο, όταν υπάρχει αποφασιστικότητα και επικοινωνιακή δραστηριότητα. Τι έδειξε η περίοδος της επιτυχίας και των κατακτήσεων; Κυρίως ότι τις ευκαιρίες τις σχεδιάζεις, τις δημιουργείς, τις αξιοποιείς μόνο αν έχεις καθαρή στρατηγική. Ο ούριος άνεμος είναι χρήσιμος μόνο αν γνωρίζεις πού θέλεις να πας. Αλλιώς κάθε ευκαιρία παραμένει στα αζήτητα και στο τέλος διερωτάσαι γιατί έμεινες ένας παράξενος ταξιδιώτης στο ευρωπαϊκό τρένο.