Λευκωσία, ανατολική”πρωτεύουσα” στην ΕΕ

Οι επισκέψεις υψηλού επιπέδου στη Λευκωσία μέσα στον Ιούλιο (Γιούνκερ, Μογκερίνι, Νετανιάχου), δείχνουν μια εν εξελίξει πραγματικότητα. Η πιθανότητα να επιλυθεί το κυπριακό ενεργοποιεί δυνάμεις, δημιουργεί κίνητρα για επαφές, και, έτσι, η Λευκωσία στην προοπτική της επίλυσης καθίσταται ένας σημαντικός συνομιλητής για παίκτες που ενδιαφέρονται για τις μακροχρόνιες εξελίξεις στην Κύπρο και στην ευρύτερη περιοχή.

Σήμερα η Κύπρος αναζητεί συνεργασίες και αυτό είναι χρήσιμο. Ήδη καταγράφεται στα θετικά βήματα η τριμερής συνεργασία ανάμεσα στην Κύπρο, το Ισραήλ και την Ελλάδα, ή η διμερής συνεργασία της Λευκωσίας με το Τελ Αβίβ. Αυτές οι συνεργασίες θα αποκτήσουν ισχυρή βάση για να αναπτυχθούν ουσιαστικά με την επίλυση του κυπριακού, καθώς η επίλυση θα απελευθερώσει τις δυνατότητες και τα μέσα για την υλοποίηση των συμφωνιών σε όλο το εύρος τους. Για παράδειγμα, το ζήτημα της μεταφοράς φυσικού αερίου από τις θαλάσσιες ζώνες του Ισραήλ και της Κύπρου στις διεθνείς αγορές, μπορεί να αποκτήσει επιλογές μόνο με την επίλυση του κυπριακού. Είναι αναμενόμενο ότι κάθε χώρα επιθυμεί και σχεδιάζει να αναπτύξει τα συμφέροντά της σε μια περιοχή στην οποία η σταθερότητα θα εγγυάται τις διμερείς σχέσεις και πολυμερείς μορφές συνεργασίας.

Η Κύπρος διαθέτει ένα στρατηγικό πλεονέκτημα, που κανένα άλλο κράτος-μέλος της ΕΕ δεν διαθέτει. Η γεωγραφική της θέση «βλέπει» στην πιο εύφλεκτη περιοχή του κόσμου, κάθεται στη ζώνη των εκρήξεων γύρω από το ISIL, στο εκκρεμές του μεσανατολικού, στην άνοδο του ακραίου ισλαμικού κινήματος στην Αίγυπτο, στην πρακτικά διαμελισμένη Συρία και στην τυφλή πορεία της Χαμάς στη Λωρίδα της Γάζας. Αυτή η γειτονία μετατρέπεται σε μεγάλο πλεονέκτημα από τη στιγμή που η νήσος δεν θα είναι η ίδια χώρος αστάθειας. Το άλυτο κυπριακό ταυτίζεται με την αστάθεια και τη διαίρεση, την «Πράσινη Γραμμή» ανάμεσα στα στρατεύματα κατοχής και τις αμυντικές δυνάμεις που διαθέτει η Κυπριακή Κυβέρνηση. Αυτή η πραγματικότητα καθηλώνει τις δυνατότητες της Λευκωσίας και ασφαλώς περιορίζει το εύρος των επιλογών της, καθώς οι ξένοι ηγέτες γνωρίζουν τι ακριβώς συμβαίνει και πόσα πράγματα αδυνατούμε να υλοποιήσουμε (λ.χ. αξιοποίηση λιμένων και εναέριου χώρου), ή σε πόσες ευρωπαϊκές πολιτικές μένουμε απ’ έξω (λ.χ. Συνθήκη Σέγκεν). Η Κύπρος μπορεί να αποκτήσει μια κρίσιμης σημασίας αξία τόσο για την ίδια όσο και για την ΕΕ από τη στιγμή που θα αλλάξει «γεωπολιτικό γήπεδο» και να γίνει «χορηγός» ασφαλείας στην ευρύτερη λεκάνη της Α. Μεσογείου.

Η Αντιπρόεδρος της Επιτροπής και «ΥΠΕΞ» της ΕΕ Φ. Μογκερίνι μιλώντας στη Λευκωσία στις 24 Ιουλίου υπογράμμισε «ότι η επίλυση του Κυπριακού είναι επίσης μια επένδυση για την Ευρωπαϊκή Ένωση την ίδια, ενώ θα συμβάλει ουσιαστικά στη σταθερότητα και την ασφάλεια της περιοχής. Γι’ αυτό και πραγματικά ελπίζω ότι αυτή η διαδικασία μπορεί να οδηγήσει σε αποτέλεσμα. Αν δεν γίνει τώρα θα είναι πολύ δύσκολο να γίνει στο μέλλον. Προσωπικά θα κάνω ό,τι μπορώ για να υποστηρίξω αυτή τη διαδικασία, προκειμένου να έχει ένα θετικό αποτέλεσμα. Η υπ` αριθμόν ένα προτεραιότητα της ΕΕ είναι αυτό το μέρος του κόσμου, το οποίο είναι το πιο ταραχώδες και το πιο σχετικό με τις εξωτερικές δράσεις της ΕΕ». Ο ισραηλινός πρωθυπουργός Β. Νετανιάχου μίλησε στη Λευκωσία στις 28 Ιουλίου σχετικά με τον ενεργειακό πλούτο στην Α. Μεσόγειο: «θέλουμε να τον εξορύξουμε και πιστεύω ότι με να συνεργαστούμε και να συντονιστούμε μεταξύ μας, μπορούμε να το στείλουμε στις αγορές καλύτερα και να βελτιώσουμε τις προοπτικές των κοινωνιών μας. Αυτό είναι κάτι το οποίο το συζητούμε έντονα και εντατικά, υπάρχουν πάρα πολλές δυνατότητες, θα τις διερευνήσουμε αλλά βασιζόμαστε στη συνεργασία μας».

Η διαπραγμάτευση για την επίλυση του κυπριακού είναι εν εξελίξει. Εντός του έτους αυτού θα διαφανεί η βασική του κατεύθυνση. Είναι, ωστόσο, μεγάλης σημασίας υπόθεση για ένα λαό να βλέπει τις εξελίξεις μέσα από τη δυναμική που προσθέτει ο χρόνος, ένας λαός να είναι σε θέση να αντιλαμβάνεται με πληρότητα το πώς θα πολλαπλασιάζει τις αναπτυξιακές του δυνατότητες. Η γεωγραφία ήταν για αιώνες το κρίσιμο μειονέκτημά της νήσου- κατακτήσεις, ισορροπία ανάμεσα στις μεγάλες δυνάμεις κάθε εποχής, εκκρεμές σε γεωπολιτικές ανακατατάξεις, «ρυθμίσεις» που διαμόρφωσε από την αρχαιότητα η πολιτική σκέψη του στρατηγού Ανταλκίδα, εξαρτήσεις με βάση την παγκόσμια και περιφερειακή ισχύ στα χρόνια της βρετανικής επικυριαρχίας. Αυτό το ιστορικό μειονέκτημα με την επίλυση θα μετατραπεί σε στρατηγικό πλεονέκτημα για όλη την Κύπρο και για όλη την ΕΕ, καθώς η νήσος θα αναβαθμίσει την γεωπολιτική της αξία και η εξωτερική πολιτική της ΕΕ θα έχει τη Λευκωσία ως «ανατολική» της πρωτεύουσα.