Μ. Ανατολή: Ελπίδα σε δύο κύκλους…
Πάνω από μισό αιώνα το μεσανατολικό είναι στον σκληρό πυρήνα των πιο μεγάλων προβλημάτων του πλανήτη μας. Συνδέεται με πλήθος από αλληλοσυγκρουόμενα συμφέροντα και έως τώρα δεν φαίνεται να βρίσκει το δρόμο προς την επίλυση του. Η κορυφαία προσπάθεια, αυτή της συμφωνίας του Όσλο ανάμεσα στον Γ. Ράμπιν και τον Γ. Αράφατ κυριολεκτικά έσβησε όταν ακροδεξιός ισραηλίτης με την πεποίθηση ότι το κείμενο του Όσλο συνιστούσε «προδοσία» για το Ισραήλ δολοφόνησε τον πρωθυπουργό Γ. Ράμπιν .
Σήμερα πολλά αδιέξοδα αναζητούν λύσεις. Οι συνεχείς προσπάθειες του διαδόχου του Γ. Αράφατ Α. Αμπάς προσκρούουν στην σταθερή θέληση του Ισραήλ να επιβάλει τον κεντρικό πυρήνα των θέσεων του, αντί να επιδιώξει έναν αμοιβαίως επωφελή συμβιβασμό. Το κεντρικό πολιτικό αδιέξοδο, ωστόσο επιτρέπει να αναπτύσσονται επιμέρους πρωτοβουλίες για ανάπτυξη κάποιας επικοινωνίας ανάμεσα σε παλαιστινίους και ισραηλίτες πολίτες. Δύο παραδείγματα ρίχνουν φως στην προσπάθεια αυτή:
Το πρώτο αφορά το μάθημα της ιστορίας: με κατ’ αρχή συμφωνία ανάμεσα στα δύο μέρη διερευνάται το ενδεχόμενο ώστε το μάθημα της ιστορίας να επιχειρείται να διδάσκεται με νέο τρόπο. Δηλαδή στο σχολικό βιβλίο ιστορίας στην ίδια σελίδα να υπάρχουν τρεις στήλες. Στην πρώτη αριστερά καταγράφεται η αφήγηση των Ισραηλιτών, στη δεξιά πλευρά η ιστορική αφήγηση των Παλαιστινίων, και στη μεσαία στήλη υπάρχουν κενές γραμμές στις οποίες χρησιμοποιεί ο μαθητής για σχόλια, παρατηρήσεις, συμφωνίες, διαφωνίες. Αυτό συνιστά μια μεγάλη πρόοδο: προφανώς οι αντιθέσεις είναι και θα είναι μεγάλες γιατί η ιστορική αντιπαράθεση ισραηλινών και παλαιστινίων έχει παρελθόν και παρόν. Συμφωνούν – και αυτό είναι το σημαντικό – να καταγράψουν στα σχολικά εγχειρίδια τις διαφορετικές αφηγήσεις τους, τις αντι-θέσεις τους, να πουν στην τάξη αυτό που συμβαίνει έξω από τις σχολικές αίθουσες (ιστορικά αίτια, πόλεμοι, αντιπαραθέσεις, διαφορετικοί στόχοι, σημερινές εξελίξεις).
Το δεύτερο παράδειγμα είναι ποιο διάσημο γιατί, έχει την υπογραφή του Ρονάλντο. Ο διάσημος βραζιλιάνος επιθετικός ποδοσφαιριστής της Ρεάλ Μαδρίτης πήγε στο Ισραήλ και στη Δυτική Όχθη του Ιορδάνη (Μάιος, 2005). Με την ιδιότητα του πρέσβη «καλής θέλησης» της UEFA έγινε ο πόλος έλξης ενός τουρνουά ποδοσφαίρου για τη συμφιλίωση ανάμεσα σε παιδιά από την Παλαιστίνη και το Ισραήλ. Έτσι, 800 παιδιά σε μικτές ομάδες οργανώνουν ποδοσφαιρικές συναντήσεις για να προωθήσουν την ιδέα της κοινής ποδοσφαιρικής στάσης που κάποια στιγμή μπορεί να βοηθήσει και τις πολιτικές δράσεις. Χορηγός αυτής της ποδοσφαιρικής συνάντησης με επίκεντρο τον Ρονάλντο ήταν το «Ίδρυμα Σιμόν Πέρες» – του τότε αναπληρωτή πρωθυπουργού του Ισραήλ και ιστορικού ηγέτη των Εργατικών Σιμόν Πέρες.
Είναι σημαντικό το ότι αυτές οι πρωτοβουλίες είχαν την πολιτική κάλυψη από τον ίδιο τον αναπληρωτή πρωθυπουργό του Ισραήλ. Σημαίνει ότι σημαντικές δυνάμεις μέσα στους ισραηλινούς και τους παλαιστινίους δίνουν μικρές ή μεγάλες μάχες για να γυρίσει σελίδα η Μ. Ανατολή. Αυτές οι πρωτοβουλίες δεν επιλύουν προβλήματα. Δείχνουν όμως προς μια κατεύθυνση. Σε μια εποχή διπλωματικής ακινησίας ορισμένες δυνάμεις δεν μένουν απαθείς. Παίρνουν πρωτοβουλίες και ελπίζουν.