Ο απολογισμός της ανακήρυξης: Ψευδοκράτος, 1983-1996
Τα δεκατρία χρόνια από την ανακήρυξη του Τ/Κ ψευδοκράτους, είναι μια ενδιαφέρουσα αφορμή για κρίσεις, συγκρίσεις και συμπεράσματα. Το μείζον ερώτημα αφορά πλήρως τους στόχους του στρατογραφειοκρατικού συμπλέγματος που κυβερνά την Τουρκία. Πέτυχε, ή όχι, το τουρκικό σχέδιο; Η κίνηση του 1983 ήταν με κέρδη ή ζημιές για τους εμπνευστές ή τους οργανωτές του; Εν τέλει, το ψευδοκράτος είναι ένα κεκτημένο ή ένας μπελάς για την τουρκική, εξωτερική πολιτική; Δεκατρία χρόνια πιο ύστερα, μπορούμε να δώσουμε πιο αξιόπιστες απαντήσεις σε όλα τα πιο πάνω ερωτήματα. Εάν στόχος του 1983 ήταν να αναβαθμίσει το διαπραγματευτικό της πλεονέκτημα η Άγκυρα, τότε προφανώς αυτός ο στόχος έχει επιτευχθεί μόνο κατά το πιο μικρό ποσοστό. Ελάχιστα άλλαξε το πλεονέκτημα αυτό, και αυτό μόνο σε συνάρτηση με, κατά καιρούς, απειλές για αναγνώριση του ψευδοκράτους από τις συνήθεις «ύποπτες» χώρες (Πακιστάν, Μπαγκλαντές). Αυτή η αναγνώριση δεν έχει σημειωθεί. Για αυτό και η αποτυχία του εγχειρήματος, ενέχει και τον κίνδυνο να οδηγηθούμε σε συγχύσεις ανάμεσα στην παλαιά και την νέα τάξη.
Η Τουρκία αξιοποιώντας το γεωγραφικό της πλεονέκτημα έπαιζε στα χρόνια της Παλαιάς Τάξης (1983) σε εκβιαστικά ταμπλώ. Αυτό ήταν και το «μοιραίο» λάθος των στρατηγών: οι ΗΠΑ έδειξαν σταθερή βούληση για να μην αναγνωριστεί διεθνώς το Ψ/Κ. Κάθε αναγνώριση του παράνομου συστήματος του Ραούφ Ντενκτάς θα σήμαινε πολύ σοβαρές παρενέργειες στις σχέσεις ΗΠΑ – Ελλάδας. Θα περιέπλεκε ακόμα περισσότερο τις προσπάθειες για λύση στο κυπριακό και, βεβαίως ο Γόρδιος Δεσμός θα γινόταν ακόμα πιο σύνθετος στο συνολικό πλέγμα της Ε/Τ αντιπαράταξης. Ενδεχομένως η Τουρκική κίνηση του 1983 θα είχε μέσα της και το στοιχείο του διαπραγματευτικού βήματος. Να κάνει πίσω την επόμενη χρονική περίοδο με διεκδίκηση ανταλλαγμάτων, ή προβολή νέων αιτημάτων, όπως λ .χ. η εκ περιτροπής προεδρία. Αλλά αυτό το σενάριο θα μπορούσε να προβληθεί και χωρίς την ανακήρυξη του Ψ/Κ αφού όπως είναι πολύ γνωστό, το μπαστούνι και το καρότο είναι δίδυμα παιδιά της τουρκικής διπλωματικής σχολής… Μένοντας, ωστόσο, στο παιγνίδι των εκβιασμών, θα μπορούσε κανείς να σημειώσει ότι σε αυτό το σημείο (εκ περιτροπής προεδρία) ήταν, ίσως το μόνο στο οποίο διευκολύνθηκε η Τ/Κ πλευρά με την ανακήρυξη του Ψ/Κ. Στα υπόλοιπα σημεία, τα αποτελέσματα δεν μπορούν να κριθούν ως ικανοποιητικά για τα τουρκικά συμφέροντα.
Τόσο η κυπριακή όσο και η ελλαδική προσπάθεια είχαν επιτυχείς σχεδιασμούς. Ειδικά η κίνηση του 1983 διευκόλυνε τις ενέργειες Αθηνών και Λευκωσίας για ένα ειδικό λόγο: Η τουρκική κακοπιστία έκανε ένα θεαματικό γύρο του κόσμου, και όσο και εάν θεωρούμε την Τουρκία σαν «αλάνθαστη» πολιτικά, στην πράξη βεβαιώνεται και το αντίθετο. Διαθέτει μια πολύ ικανή διπλωματική σχολή, η οποία έχει επιτυχίες. Έχει όμως, λάθη και κενά, όπως απέδειξε και το πείραμα με το ψευδοκράτος.
Στο συνολικό πακέτο της ανάλυσης η πράξη του 1983 είχε μεγαλύτερες ζημιές για την Άγκυρα, παρά τα όσα μπορεί να θεωρηθούν ως κέρδη. Έτσι κάτω από ένα διεθνές κλίμα με επιφυλάξεις ή και αρνήσεις για το βαθύτερο νόημα της 15ης Νοεμβρίου 1983, μπορούμε να μιλήσουμε για υπερεκτίμηση των τουρκικών δυνατοτήτων που οδήγησαν και σε διπλωματικές ακαμψίες την εξωτερική της πολιτική. Η πλήρης δικτατορία που κυβερνούσε το 1983 την Τουρκία, παρουσίασε στην κοινή γνώμη της ένα εσωτερικό θρίαμβο. Για να αποδειχθεί με το χρόνο, ότι η απόσταση ανάμεσα στο θρίαμβο και την περιπέτεια είναι μερικές φορές μια ιστορία με τουρκικά ποδάρια…
Εφημερίδα, ο ΑΓΩΝ, 1996