Ο διπλωμάτης Γιάννος Κρανιδιώτης

« Η εξωστρεφής αντίληψη της διεθνούς πολιτικής είναι αυτή

που οδηγεί στην ενίσχυση της διεθνούς θέσης της χώρας. Δημιουργεί συμμαχίες, ταύτιση συμφερόντων και επιτρέπει πιο αποτελεσματικά και αξιόπιστα την προώθηση των στόχων της εξωτερικής πολιτικής..»

Γ. Κρανιδιώτης, 22 Απριλίου 1998.

Με τις ιδέες και το έργο του ο Γ. Κρανιδιώτης εξέφραζε μια διπλωματική «σχολή» που πολύ απλά φέρει το όνομά του. Η δική του σχολή αφορούσε τη δημιουργία των προϋποθέσεων για την επίλυσή προβλημάτων. Αυτό απαιτούσε σκληρή επιτελική δουλειά, πρωτοβουλίες στο διεθνή στίβο με παρουσίαση εισηγήσεων που προωθούσαν την ελληνική αντίληψη για το πως επιλύονται προβλήματα ή προωθούνται επιμέρους ρυθμίσεις ή αποκλιμακώνονται εντάσεις. Σε μια σειρά από ζητήματα έδωσε μια νέα ποιότητα στη ελληνική διπλωματία παρουσιάζοντας δράσεις πέρα από τα εθνικά ζητήματα όπως ο «Διάλογος των Αθηνών» ανάμεσα σε παλαιστίνιους και ισραηλίτες κοινοβουλευτικούς, η προώθηση της ευρωμεσογειακής συνεργασίας και η οικονομική διπλωματία στα Βαλκάνια και την Παραευξείνια Συνεργασία, προτάσεις στη Σοσιαλιστική Διεθνή για την αντιμετώπιση της φτώχειας στον Τρίτο κόσμο, ή σειρά από εισηγήσεις στο Ευρωπαϊκό Σοσιαλιστικό Κόμμα για το μέλλον της ΕΕ και την εξέλιξη της σοσιαλιστικής σκέψης.

Ο Γ. Κρανιδιώτης έβλεπε ότι η ανοικτή και πολυδιάστατη διπλωματική δράση ωφελούσε τα ελληνικά συμφέροντα γιατί πίστευε ότι δεν ταίριαζε στην Αθήνα ο ρόλος του «κακόμοιρου» που μιλά ή παραπονιέται μόνο για τα δικά του δίκαια. Έβλεπε τις εξελίξεις μέσα από ένα διαφορετικό πρίσμα: μιλώντας για τα άλλα προβλήματα (ΕΕ, Βαλκάνια, Μ. Ανατολή), έχοντας ορισμένες ιδέες για το πως μπορούν να δημιουργηθούν προϋποθέσεις για την επίλυσή τους, ταυτόχρονα προωθούσε και τα ελληνικά δίκαια. Ήταν θεωρητικός της εξωστρεφούς, δραστήριας διπλωματικής δράσης γι’ αυτό δεν συμπαθούσε τη γραφειοκρατία, την τυπολατρεία και τη δημοσιοϋπαλλαλική αντίληψη για την άσκηση εξωτερικής πολιτικής. Σήμερα η Ελλάδα είναι μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και μάλιστα ασκεί την περιοδική προεδρία του. Δυστυχώς, ουδείς κάνει, έστω, και την απλή αναφορά στην κορυφαία προσπάθεια που ο ίδιος ο Γ.Κρανιδιώτης κατέβαλε για την επιτυχία αυτού του στόχου τόσο με το σχεδιασμό του όσο και την υλοποίησή του με τις αμέτρητες και περιπετειώδεις επισκέψεις του σε Ευρώπη, Ασία και Αφρική για να «μαζέψει» πολιτική υποστήριξη στο ελληνικό αίτημα στη διετία 1997-98. Σε μία από αυτές τις επισκέψεις σε χώρες της Κεντρικής Ασίας (Ιούλιος, 1998) το μοιραίο «Φάλκον» έστειλε προειδοποιητικό σήμα.

Ο Γ. Κρανιδιώτης πίστευε ότι και η προσωπική επικοινωνία, η συνεπής προσωπική επαφή με τους διπλωμάτες ή τους πολιτικούς βοηθούσε τα ελληνικά συμφέροντα. Υπηρετούσε ένα στόχο. Αυτό το στοιχείο προφανώς δεν λύνει προβλήματα, βοηθά, όμως, στην τοποθέτησή τους σε μια καλύτερη βάση. Το στοιχείο αυτό βοήθησε ειδικά την Κύπρο στις αποφασιστικές μάχες για να αποσυνδεθεί η ένταξη από την προηγούμενη λύση του κυπριακού με τις επαφές Κρανιδιώτη με Ρ. Κουκ, Γ. Φίσιερ, Γ. Φερχόικεν, Ρ. Χόλπρουκ.

Η ευρωπαίκή ενοποίηση ήταν μια από τις κορυφαίες διπλωματικές προτεραιότητές του. Συνεπής ευρωπαϊστής, θεωρούσε ότι η ολοκλήρωση του ευρωπαϊκού οικοδομήματος αποτελούσε -σε μια εποχή ανακατατάξεων- την καλύτερη απάντηση στις ανησυχίες της Ελλάδας πάνω στα ζητήματα της ασφάλειας και της ανάπτυξης. Γι΄αυτό σε κάθε ευκαιρία κατέθετε εισηγήσεις για την την «ισόρροπη» ανάπτυξη της ΕΕ-όχι μόνο οικονομική ενοποίηση αλλά και κοινή αμυντική και εξωτερική πολιτική.

Στον σχεδιασμένο αγώνα του για να δημιουργηθούν καλύτερες προϋποθέσεις για άσκηση πραγματικής πίεσης στην κατοχική δύναμη, συνέλαβε, και μέχρι τις 14 Σεπτεμβρίου 1999 ως ένα βαθμό υλοποίησε, τα κείμενα του Ελσίνκι- αποσύνδεση της ένταξης από την λύση. Επειδή γνώριζε πολύ καλά τη σημασία μιας τέτοιας εξέλιξης, αναρωτιόταν λίγο πριν το θάνατό του: «θα μου συγχωρέσουν, άραγε, οι τούρκοι μια τέτοια επιτυχία;»

Ο Γ. Κρανιδιώτης σε παρέβασή του στην Ειδική Σύνοδο της Κ.Ε. του ΠΑΣΟΚ για την εξωτερική πολιτική στις 20 Σεπτεμβρίου 1997 τόνισε τα πιο κάτω:

“Το νέο διεθνές περιβάλλον επιβάλλει μια άλλη αντίληψη για τις διεθνείς σχέσεις. Στόχος και στρατηγική μας παραμένει η προώθηση των εθνικών μας συμφερόντων και η προάσπιση των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων. Οι στόχοι αυτοί εξυπηρετούνται καλύτερα μέσα σε ένα διεθνές περιβάλλον ειρήνης και ασφάλειας, σταθερότητας και συνεργασίας. Γι’ αυτό παραμένουμε πιστοί στην προώθηση των ιδανικών της ειρήνης και της διεθνούς συνεργασίας. Οι στρατηγικοί αυτοί στόχοι δεν προωθούνται με ρητορική, βερμπαλισμούς και αφορισμούς. Η εσωστρέφεια, η αυτάρεσκη περιχαράκωση οδηγούν σε απομονωτισμό. Απαιτείται συνεχής παρακολούθηση, αντιμετώπιση των θεμάτων, πρωτοβουλίες και πρόγραμμα”.