Ο Ερντογάν και το βαθύ κράτος

Το κυπριακό είναι πλέον στην ημερήσια διάταξη κάθε συζήτησης στα κέντρα εξουσίας της Τουρκίας. Διαπερνά κάθε συζήτηση σε όλες τις διαστάσεις της.

Επιγραμματικά η ειδησεογραφία καλύπτει το ζήτημα της σύγκρουσης Ερντογάν – Ντενκτάς. Ο ηγέτης του Κ.Α.Δ., σταδιακά διαμορφώνει τις θέσεις του με επίκεντρο την ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας.

Ένας συνδυασμός επιλογής, ανάγκης, και συμφερόντων του ΚΑΔ οδηγεί τον Ερντογάν στην πρωτοπορία του αγώνα για να είναι η Τουρκία μέρος των ευρωπαϊκών εξελίξεων.

Οι περιοδείες Ερντογάν πριν τη Σύνοδο της Κοπεγχάγης του έδωσαν ένα χρήσιμο υλικό για την πολιτική του.

Και στην Ουάσιγκτον (11/12/02) δηλώνει πως “οπωσδήποτε το Κυπριακό αποτελεί ένα πρόβλημα, και η κυβέρνηση μου είναι αποφασισμένη να το επιλύσει, θεωρώντας το σχέδιο Ανάν ως μια αφετηρία”.

Ο πρωθυπουργός Α Γκιούλ έδωσε ένα νέο στίγμα των διαθέσεων της τουρκικής Κυβέρνησης κάνοντας λόγο για “στενή” διαχείρηση του από τον Ντενκτάς (τα βλέπει όλα με κυπριακά μάτια) σε αντίθεση με την Άγκυρα που έχει σφαιρική, ευρύτερη οπτική στο σύνολο των ζητημάτων εξωτερικής πολιτικής της Άγκυρας.

Επομένως (κατά δήλωση Γκιούλ) ο Ντενκτάς δεν μπορεί να καθορίζει το σύνολο ή τις προτεραιότητες της Άγκυρας. Ως εκ τούτου η γραμμική ταύτιση που υπήρχε πριν (Ετσεβίτ – Στρατηγοί – Ντενκτάς) δεν υπάρχει πια. Η κυβέρνηση Ερντογάν θέτει νέες προτεραιότητες – “πρώτα η ΕΕ”- και αυτό σημαίνει “πρώτα το Κυπριακό”.

Στην Τουρκία η νίκη στις βουλευτικές εκλογές (3/11/02) δεν σημαίνει ότι σημαίνει λ.χ. στην Ισπανία. Η κυβέρνηση ελέγχει το Κοινοβούλιο, δεν ελέγχει, όμως, το Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας, τη γραφειοκρατία στο ΥΠΕΞ, και βεβαίως τον “κεμαλικό” πρόεδρο Σεζέρ. Το “βαθύ κράτος” (deep state) θέλει να κρατήσει τα προνόμιά του ως φύλακας της κρατικής πολιτικής, των εθνικών συμφερόντων.

Έτσι, η σύγκρουση πολιτικής είναι σαφής και είναι επί της ουσίας. Ποιος αποφασίζει και πώς, τι αποφασίζει και πώς υλοποιείται.

Εάν ο Τ. Ερντογάν είχε την κύρια εξουσία στην Τουρκία, πολύ πιθανόν στην Κοπεγχάγη (13/12/02) θα είχαμε συμφωνία επί του αναθεωρημένου Σχεδίου Ανάν, με πρωτοβουλία Ερντογάν – Γκιούλ. Τότε ο Ερντογάν δεν μπορούσε και ο Ντεντκτάς έκανε το μεγάλο “κόλπο” με το νοσοκομείο. Την επόμενη φορά – με σταθεροποίηση Ερντογάν – πιθανώς να μην βρεθεί νοσοκομείο για να επαναληφθεί το σενάριο της Κοπεγχάγης.

Πρώτος αντίπαλος του Ερντογάν παραμένει ο στρατός. Ο Χ. Οζκιόκ (8/1/03) αναλύει το πόσο σημαντικός για την ασφάλεια της Τουρκίας είναι ο έλεγχος της Κύπρου, (ασφάλεια Ανατολίας, ακτές, Τ/Κ). Είναι προφανές πως ο Χ. Οζκιόκ επαναφέρει μια ξεπερασμένη θεωρία περί ασφάλειας (αναλύσεις της εποχής του ψυχρού πολέμου) με προφανή στόχο να κρατήσει τον Ερντογάν αιχμάλωτο του κεμαλικού ΣΕΑ.

Ο Χ. Οζκιούκ (8/1/03) τοποθετεί δυναμίτιδα κάτω από τα θεμέλια του ευρωπαϊκού στόχου της Τουρκίας: “Θέλουμε να πάμε στην ΕΕ, όχι έναντι παντός τιμήματος, αλλά με ίσες προϋποθέσεις και με προστασία της εθνικής και γεωγραφικής ενότητας της χώρας”.

Αυτές οι θέσεις είναι σε πλήρη ρήξη με τις συμφωνίες που έχει κάνει η Τουρκία με την ΕΕ, και προφανώς “βλέπει” το 2004 όταν όλα θα κριθούν με πιο καθαρούς όρους (απόφαση της Κοπεγχάγης). Είναι πολύ σημαντικό πως σήμερα η Τουρκία μιλά, συζητά, ανιχνεύει δρόμους. Όλα αυτά οδηγούν στην πρόοδο δεσμεύουν δυνάμεις στο δυτικό δρόμο. Ενισχύουν τον Ερντογάν.

Η σύγκρουση είναι ενδιαφέρουσα. Γεννά ειδήσεις. Δύναμη για τον Ερντογάν είναι η ανοικτή πολιτική δράση (π.χ. συλλαλητήρια Τ/Κ, αρθρογραφία στα ΜΜΕ,) και βεβαίως ο χρόνος. Ο τελευταίος όμως δεν είναι απεριόριστος. Ελέγχεται από εκλογές. Πιέζει. Γι’ αυτό ο Ερντογάν – μέσω επίλυσης του Κυπριακού θέλει να κερδίσει το στοίχημα της Τουρκίας, και του Κ.Α.Δ. – Ο Οζκιοκ προειδοποιεί και ο Ερντογάν ανοίγει τα χαρτιά του…