Ο Κ.Σημίτης στην Κύπρο

 Η Νέα Τάξη ταυτίζεται με την εποχή του αμερικάνικου δογματισμού και της  μονοκρατορίας και του κυνισμού των ΗΠΑ. Σε μια μικρή, ωστόσο διαδρομή της η «Νέα Τάξη» έδειξε και άλλα στοιχεία. Πέραν  από την παντοδυναμία των ΗΠΑ, ή και μέσα από αυτήν, έχουν υπάρξει παράθυρα για την ειρήνη. Μέσα  στη «Νέα Τάξη» το ρίσκο για την ειρήνη άνοιξε τις σελίδες της, κυρίως, στη Μ. Ανατολή και βεβαίως στη Βοσνία.

            Άρα, μέσα σε νέες συνθήκες όσοι σημαντικοί ηγέτες κατενόησαν τη δυναμική των πραγμάτων (λ.χ. Γ. Ράμπιν – Γ. Αραφάτ) έδωσαν στους λαούς τους την ελπίδα για μια διαφορετική πορεία. Αυτή η διαδρομή δεν είναι επίπεδη, ή χωρίς εμπόδια. Ήδη ο Νετανιάχου απέδειξε πως η πλήρης υποταγή του αντιπάλου είναι στόχος της κυβέρνησής του. Αλλά κάτω από αυτές τις συνθήκες, οι επιλογές του Αραφάτ είναι εξαιρετικά περιορισμένες, και ως γνωστόν, η λαϊκή ετυμηγορία στο Ισραήλ οδήγησε (Ιούνιος ’96) την κοινή λογική σε πανηγυρική ήττα… Στον ελληνικό κόσμο, τα σημεία μιας νέας σελίδας είναι πλήρως κατανοητά. Τα εθνικά θέματα βρίσκονται στον αστερισμό της αναζήτησης πλαισίων λύσης, ή ρυθμίσεων που αλλάζουν – έστω και μερικώς – την παραδοσιακή τους διάσταση. Ένα μοναδικό σε έκταση μπαράζ δηλώσεων από τις ΗΠΑ (Τζ. Στεφανόπουλος, Μ. Ολμπράιτ) ή κινήσεων (Πάγκαλος – Κρίστοφερ), βεβαιώνουν τη θέληση των ΗΠΑ για να κινηθούν πιο αποφασιστικά προς την κατεύθυνση μιας νέας ισορροπίας συμφερόντων στις ελληνοτουρκικές σχέσεις με αιχμές την Κύπρο και το Αιγαίο. Άρα, η «Νέα Τάξη» μας κτυπά την πόρτα με πιο δυνατούς ρυθμούς. Επ’ αυτών των εξελίξεων θα κριθεί η ικανότητα Αθήνας και Λευκωσίας να λάβουν μέρος στις διεργασίες με όρους και προϋποθέσεις που θα ικανοποιούν τους εθνικούς στόχους.

            Κάτω από αυτό το πρίσμα, η επίσκεψή του Πρωθυπουργού της Ελλάδας Κ. Σημίτη στη Λευκωσία καθίσταται εξαιρετικά χρήσιμη. Η πολύπλευρη ανταλλαγή απόψεων του Κ. Σημίτη με τα κυπριακά κόμματα είναι μια δοκιμή συνεννόησης που θα συμβάλει στον εμπλουτισμό του ελλαδοκυπριακού προβληματισμού. Η σφαιρική γνώση θα ενισχύσει την Αθήνα σε κατευθύνσεις που έχουν να κάνουν με ορισμένες «ατελείς» διεργασίες στο κυπριακό εσωτερικό μέτωπο και αφορούν, είτε το Εθνικό Συμβούλιο, είτε στις σχέσεις σχίσματος ανάμεσα στη συγκυβέρνηση και την ευρεία αντιπολίτευση… Σε μια εποχή που απαιτείται η λήψη σοβαρών πολιτικών αποφάσεων η ενδυνάμωση της ελλαδοκυπριακής συνεργασίας έχει αυτονόητη σημασία. Ωστόσο, από μόνη της καμιά συνεργασία δεν οδηγεί σε αυτόματες διεργασίες ή συνταγές  επιτυχίας. Επιβάλλεται από την πλευρά της Λευκωσίας να γίνει έγκαιρα και συλλογικά (μέσω Ε.Σ.) ένα ξεκαθάρισμα στόχων, μέσων και «υλικών» σε μια πολύ πιθανή διαπραγμάτευση με την Τ/Κ ηγεσία. Ασάφειες ή κενά διαπραγμάτευσης συμβάλουν σε συγχύσεις εντυπώσεων στο διεθνή χώρο και δίνουν στην Τ/Κ πλευρά το άλλοθι για περαιτέρω διγλωσσίες. Ένα μεγάλο κομμάτι μιας επί θύραις διαπραγμάτευσης περνάει μέσα από τις προτάσεις Γκάλι (Δέσμη Ιδεών – Χάρτης), άρα  η Λευκωσία και ασφαλώς τα κόμματα ΔΗΣΥ – ΔΗΚΟ θα περάσουν μέσα από τις Συμπληγάδες της συνύπαρξης εν διαφωνία. Το παρελθόν δεν μας οδηγεί σε αισιόδοξα συμπεράσματα. Σε μερικές περιπτώσεις μια διαπραγματευτική πρόοδος οδηγήθηκε σε αδιέξοδος και γιατί ο Ραούφ Ντενκτάς ήταν αδιάλλακτος, αλλά και γιατί μέρος της Ε/Κ ηγεσίας έδειξε μεγάλη προθυμία στο να υπηρετήσει προσωπικούς ή κομματικούς στόχους. Σε αυτήν όμως την χρονική συγκυρία (1997) η πολυτέλεια του χρόνου είναι σαφώς μοναδική και ο Ιρλανδός ΥΠΕΞ Ν. Σπριγκς ενισχύει και δημοσίως την τριμερή προσπάθεια (ΟΗΕ, ΗΠΑ, Ε.Ε.) ενώ ο Ζ. Ανουίγ ασκεί το μικρό του εκβιασμό κάνοντας δημόσιο λόγο για μερικές χώρες  στην Ε.Ε. που πιθανώς θα αρνηθούν μέσω των μηχανισμών της Ε.Ε. – την επικύρωση της ένταξης της Κύπρου στην Ένωση των 21 μελών, εάν το κυπριακό, έως τότε, θα παραμένει άλυτο…

            Οι επικείμενες εξελίξεις δίνουν το σήμα της δικής τους μοναδικότητας, ίσως της σπουδαιότερης από το 1974. Για τη Λευκωσία το στοίχημα είναι διπλό. Λύση με ταυτόχρονη ένταξη στην Ε.Ε. ή αποτυχία των προσπαθειών με μοναδική ευθύνη στην Άγκυρα και το μεσαιωνικό Ραούφ… Το κλίμα στην Άγκυρα επιβάλλει νέες επιλογές. Οι ΗΠΑ συνομιλούν – ή και «ποντάρουν» – στους στρατηγούς, επειδή διαβλέπουν ότι ο συνασπισμός εξουσίας Ερμπακάν – Τσιλέρ δεν έχει τις προϋποθέσεις ή την ισχύ για πρόοδο ή σοβαρές αποφάσεις. Αυτό το σκηνικό επιβάλλει την ανάληψη πρωτοβουλιών από την Αθήνα και τη Λευκωσία, ώστε η δυναμική των πραγμάτων να μας βρει, όχι μόνο προς τη σωστή φορά τους, αλλά και στα «μισά» του δρόμου. Ποιος και πόσος ιστορικός συμβιβασμός στην Κύπρο. Ποια διαπραγμάτευση για το εδαφικό και το συνταγματικό (Χάρτης – Ιδέες Γκάλι). Ένταξη του πακέτου διαπραγμάτευσης στο πλαίσιο αρχών (και πιθανών προσωρινών εξαιρέσεων) του Συνταγματικού Χάρτη της Ε.Ε. Θέματα ασφάλειας με σταδιακή αποστρατικοποίηση και οι τελικές διευθετήσεις για τις εγγυήσεις. Η μεγάλη διαπραγμάτευση απαιτεί τη δική της προσέγγιση. Γι’ αυτό και η επίσκεψη του Κ. Σημίτη στη Λευκωσία, μπορεί να είναι και μια αφετηρία συγκλίσεων, ώστε η ελλαδοκυπριακή συμπόρευση να είναι διαρκώς και πιο ισχυρή. Άλλωστε η θέση Σημίτη για μια «ισχυρή Ελλάδα» είναι και μια άποψη που συμβαδίζει με τις προσδοκίες και του περιφερειακού ελληνισμού…

Εφημερίδα, Ο ΑΓΩΝ, 1996