Ο Κεμάλ πάει σινεμά…

Ο δημοσιογράφος Τζαν Ντουντάρ έδωσε το δικό του ορισμό για το ποιος ήταν Κεμάλ. Στο ντοκυμαντέρ του με την ονομασία «Μουσταφά» βλέπει τον ιδρυτή του σύγχρονου τουρκικού κράτους σαν «καταθλιπτικό, σκληρό, άκαρδο, άθεο, εγωιστή, μέθυσο και μεγαλομανή» ( εφ/δα ΤΑ ΝΕΑ, 11/11, κείμενο Γ.Οζντίλ). Έτσι τα σινεμά στην Τουρκία γέμισαν με κόσμο και οι κεμαλιστές γέμισαν με οργή για τον «υβριστή» Ντουντάρ. Ο Σύνδεσμος Κεμαλικής Σκέψης ετοιμάζεται να προσφύγει στα δικαστήρια.

Το ντοκυμαντέρ γύρω από την ανθρώπινη πλευρά του Κεμάλ είναι το πρώτο του είδους, από την ίδρυση της Τουρκικής Δημοκρατίας έως σήμερα. Το ζήτημα πήρε πολιτικές διατάσεις. Πολιτικοί ηγέτες σχολιάζουν, κρίνουν και (κυρίως) επικρίνουν τη δουλειά του Ντουντάρ. Έτσι μπήκε η προσωπική ζωή του Μουσταφά από την πίσω πόρτα στη ζωή του τούρκων. Ως γνωστόν, μετά την επικράτηση του Κεμάλ επί των ελληνικών στρατευμάτων το 1922, η εικόνα του έγινε μια πλήρης αγιογραφία ως του «πατέρα των τούρκων». Πρώτα, απαγορεύθηκε δια νόμου να κατέχει άλλος αυτό το επίθετο και στη συνέχεια οικοδομήθηκε το πορτρέτο του: ιδιοφυής, χαρισματικός, ισόβιος πρόεδρος, πηγή κάθε εξουσίας. Οι ιδέες του (τα έξι κεμαλικά βέλη) εγκαταστάθηκαν στην πρώτη σελίδα του συντάγματος και έως σήμερα επηρεάζουν, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, το πολιτικό σκηνικό της χώρας του.

Για πολλές δεκαετίες ο μύθος του Κεμάλ έγινε (βοηθούσης και της χρονικής απόστασης) πολιτικό και κοινωνικό ταμπού. Η εικόνα του, κυρίως μέσω των σχολικών εγχειριδίων, εγκαταστάθηκε στη συλλογική συνείδηση των τούρκων ως μια απόλυτη «σταθερά» η οποία προσέφερε στους τούρκους θριάμβους, νίκες, αυτοπεποίθηση. Σήμερα, σε μια χώρα με στρεβλή ερμηνεία των πολιτικών και ιστορικών φαινομένων είναι φυσικό να υπάρχουν αντιδράσεις πάνω στο ντοκυμαντέρ του Ντουντάρ. Η εικόνα του Αττατούρκ πήρε υπερκόσμιες διαστάσεις και τώρα το σοκ είναι μάλλον αναμενόμενο. Θα έλεγα και απολύτως χρήσιμο. Μέσα σε νέα δεδομένα οι τούρκοι αποκτούν μια πιο σαφή εικόνα για τον ιδρυτή της χώρας τους. Είναι και αυτό ένα βήμα προόδου που ανοίγει η ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας. Υπό άλλες συνθήκες το ντοκυμαντέρ θα έσβηνε πριν καν αρχίσει. Σήμερα είναι στις αίθουσες των κινηματογράφων, η εισπρακτική του επιτυχία φαίνεται δεδομένη και δίνει μια ευκαιρία στους τούρκους να δουν την ιστορική τους πορεία με ένα πιο σφαιρικό φακό. Οι έρευνες πάνω σε αυθεντικές ιστορικές πηγές συχνά βοηθούν στη μεταφορά της σκέψης των ανθρώπων από το μύθο στην πραγματικότητα…