Ο κοσμοπολιτισμός του ΣΑΠΑ

Οι ανακρίσεις και οι συλλήψεις γύρω από το σκάνδαλο στον ΣΑΠΑ (Συμβούλιο Αποχετεύσεως Πάφου) κυριαρχούν στην κυπριακή επικαιρότητα. Είναι σημαντικό να ενταθεί η προσπάθεια που καταβάλλει η Νομική Υπηρεσία και έτσι να ολοκληρωθεί ο στόχος της πλήρους διαλεύκανσης ενός σκανδάλου με παγκύπριες διαστάσεις. Ο Γενικός Ελεγκτής Ο. Μιχαηλίδης ερμηνεύει τις εξελίξεις ως «ένα απόστημα που έσπασε και το οποίο, ενώ το έβλεπαν όλοι, κανείς δεν το άγγιζε. Στην Κύπρο η ατιμωρησία είναι το πιο μεγάλο πρόβλημα που διαχρονικά εξέθρεψε τη διαφθορά» (9/12).

Διασυνδέεται αυτή η κατάσταση πραγμάτων με το κυπριακό και τις δυνατότητες επίλυσής του; Στη δική μου ανάλυση, απολύτως. Τα στοιχεία είναι σαφή. Η τουρκική εισβολή του 1974 δημιούργησε μια Κύπρο δύο ταχυτήτων. Χωρίς αντισταθμιστικές πολιτικές, χωρίς αντίβαρα, αρκετές περιοχές στην ελεύθερη Κύπρο απέκτησαν μια ιλιγγιώδη ανάπτυξη που, υπό άλλες συνθήκες, δεν θα υπήρχε ούτε στον ύπνο τους. Αυτή η τρελλή κούρσα της υπερανάπτυξης δημιούργησε ισχυρές ομάδες συμφερόντων που έδεσαν τα συμφέροντά τους με την μη επίλυση του κυπριακού και την οργανωμένη παρεμπόδιση κάθε αλλαγής στους συσχετισμούς «ελεύθερες περιοχές vs ολόκληρη Κύπρος». Είναι κρίσιμης σημασίας υπόθεση να κατανοήσει κανείς ότι αυτές οι ομάδες συμφερόντων ήταν σε θέση να επηρεάσουν και να καθοδηγήσουν εξελίξεις στις τοπικές κοινωνίες και να υποστηρίζουν κάποιες δημοτικές αρχές και να ελέγχουν τη γραμμή ορισμένων τοπικών ΜΜΕ. Κυρίαρχο ένδυμα αυτού του κλίματος ήταν η ρηχή συνθηματολογία στο κυπριακό και η ανάδειξη της πολιτικής της περιχαράκωσης ως της μόνης ορθής προσέγγισης. Μια σύντομη ματιά στον κατάλογο των ομιλητών που επιλέγει για πολλά χρόνια ο Δήμος Πάφου για τις εθνικές επετείους είναι ενδεικτική μιας αντίληψης που συγκάλυπτε τις πραγματικότητες.

Η βολική συνθηματολογία κατέκτησε την πρώτη θέση στην πρακτική που συνδέει την «ανυποχώρητη» στάση στο κυπριακό με τη συγκάλυψη στα εξίσου κρίσιμα θέματα της χρηστής διοίκησης και του σεβασμού στο δημόσιο χρήμα. Οι ηχηρές διακηρύξεις ήταν το προπέτασμα καπνού για να στηθεί ένας χορός διαπλοκής και πραγματικής λαφυραγώγησης όπως βεβαιώνουν τα στοιχεία που ανακαλύπτει η αστυνομική έρευνα γύρω από από τους πρωταγωνιστές του σκανδάλου στο ΣΑΠΑ. Ο Γενικός Εισαγγελέας Κ. Κληρίδης το είπε έτσι: «η διαπλοκή έχει συνήθως έντονο πολιτικό χρώμα και αναφέρεται σε μια σχέση εξάρτησης που εκδηλώνεται με την παροχή άμεσων ή έμμεσων παραχωρήσεων μεταξύ πολιτικών και ιδιωτικών ή δημόσιων οργανισμών» (9/12).

Η επιχειρηματική κοινότητα θεώρησε ως μείζον θέμα τη συντήρηση των κεκτημένων της στις ελεύθερες περιοχές. Δεν μελέτησε στα σοβαρά τις επιπτώσεις στην κυπριακή οικονομία από την ένταξη στην ΕΕ, τα ανοικτά σύνορα, ή την επερχόμενη οικονομική κρίση. Η κρίση βρήκε την Κύπρο γεμάτη μη εξυπηρετούμενα δάνεια και με απίστευτης έκτασης διασύνδεση ανάμεσα στο οικονομικό κατεστημένο με τις διοικήσεις των τραπεζών όπως βεβαιώνει η περίπτωση Αριστοδήμου -πρόεδρος της Τράπεζας Κύπρου, μη εξυπηρετούμενα δάνεια από τις εταιρείες του. Όλα μαζί σε συνδυασμό με την πεποίθηση της οικονομικής ελίτ ότι η «χρυσή κότα» στο 60% της νήσου θα είναι τέτοια για πάντα και οπωσδήποτε, συνέβαλαν στη «θεσμοποίηση» της πολιτικής της ηρωικής άρνησης στο κυπριακό ως ενός ασφαλούς καταφυγίου για να συντηρηθούν δομές και πρακτικές που απέφεραν σημαντικά οφέλη στις αναπτύξεις σε διάφορες περιοχές της νήσου.

Έτσι η αλλαγή κατεύθυνσης με τη συνολική επίλυση του κυπριακού θεωρήθηκε «ρίσκο» στο οποίο δεν έπρεπε να λάβουν, και αντίθετα, ήταν «εθνικό» καθήκον, στην ουσία εμπορικό/επιχειρηματικό, να κρατήσουν προς ίδιον όφελος μια κατάσταση πραγμάτων από την οποία προσπόριζαν τεράστια κέρδη. Η κρίση έδειξε ότι δεν έβλεπαν μακριά. Ίσως, καλοί στις αναπτύξεις αλλά κακοί στη γεωγραφία. Δεν μπόρεσαν να διαβάσουν σωστά ένα χάρτη. Οι μύθοι δεν έχουν αντοχές. Όσοι έκτιζαν στην άμμο, τώρα ζητούν μια «εκδίκηση», αλλά αυτό δεν φτάνει.

Η περίπτωση ΣΑΠΑ δεν ήταν ένα μεμονωμένο γεγονός, ή ασύνδετο με τις γενικότερες τάσεις που αναπτύχθηκε στην Κύπρο τις τελευταίες δεκαετίες. Ένας κίβδηλος κοσμοπολιτισμός, γεμάτος ρηχότητα και επίπλαστη ευμάρεια, με εμφανή αδυναμία ουσιαστικής επιρροής στις εξελίξεις. Ο πατριωτισμός ταυτίστηκε με τη στασιμότητα, η στασιμότητα με την παραίτηση και η παραίτηση με μια ολοένα και πιο ορατή μακρόσυστη εθνική ήττα.