Ο μιθριδατισμός ως πατριωτισμός

Τα τελευταία χρόνια η ανάπτυξη της λογικής του μιθριδατισμού σε σχέση με τις προσπάθειες για επίλυση στο κυπριακό θεωρήθηκε ως κάτι φυσιολογικό, σε μερικούς δε και ως πατριωτικό καθήκον. Σύμφωνα με τη Βικιπαίδεια, «ο όρος (μιθριδατισμός) χρησιμοποιείται και μεταφορικά για να περιγράψει τη σταδιακή εξοικείωση και αποδοχή πραγμάτων που προηγουμένως θεωρούνταν ιδιαίτερα επικίνδυνα» (περισσότερα στο Υ.Γ.). Η καθημερινή διάσταση του μιθριδατισμού εκφράζεται με αντιλήψεις του τύπου «λύση στο κυπριακό όπως είμαστε», αλλιώς «τοίχον μές την μέση ως τζι πάνω», ή , κάτι πιο προσφυές, να αφήσουμε το χρόνο να πάρει τις αποφάσεις του και να καταγγέλλουμε την κάθε φορά περιστροφή του. Με άλλα λόγια αυτό που παλαιότερα εθεωρείτο αδιανόητο και ελάχιστοι δήλωσαν υποστήριξη σε αυτό («λύση όπως είμαστε»), σήμερα τείνει να μοιάζει σε ένα μέρος της κοινής γνώμης σαν μια κανονική δήλωση «αγαθών» προθέσεων, κάποιος δηλαδή να δηλώνει αποδοχή των τετελεσμένων της εισβολής, εν ονόματι της απέχθειας σε ότι συνιστά η εισβολή.

Τι άλλαξε τα τελευταία χρόνια και ο μιθριδατισμός ανέβησε στροφές; Στην ανάπτυξη της μεγάλης εικόνας στο ιστορικό κυπριακό, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι συνέβαλε αποφασιστικά η κόπωση από τις αλλεπάλληλες αποτυχίες στις προσπάθειες επίλυσης στις οποίες κεντρικό ρόλο έπαιξε ο Ρ. Ντενκτάς. Ο Ντενκτάς με την στερεότυπη επανάληψη της θέσης του για «λύση δίπλα- δίπλα», καθοδήγησε το χρόνο και τον έθεσε στην υπηρεσία της κόπωσης των ε/κ. Ωστόσο, με τη στήριξη της Άγκυρας η τ/κ κοινότητα άλλαξε προτεραιότητες θέτοντας στο περιθώριο τον Ντενκτάς και ψηφίζοντας Ταλάτ, ενώ η ε/κ κοινότητα πίστεψε ότι ότι όλοι οι τ/κ είναι Ντενκτάς, και έτσι, αυτή η κατασκευασμένη εντύπωση («τι Ντενκτάς, τι Ταλάτ»), έφερε μια μερική οπισθοδρόμιση στις σκέψεις ενός τμήματος στην ε/κ κοινωνία. Έτσι, σύμφωνα με την σκέψη αυτή ότι «όλα είναι χαμένα από χέρι», καλύτερα σε μια περιχαράκωση γύρω από το σημερινό status quo για να διασφαλίσουμε το μείζον που πρακτικά ταυτίζεται με το έλασσον και αυτό ισούται με το 60% της Κυπριακής Δημοκρατίας. Το άλλο (η επίλυση) παραμένει στη σφαίρα του απραγματοποίητου, και τώρα εντάσσεται στη σφαίρα του ανεπιθύμητου. Γιατί όμως αυτή η λογική του μιθριδατισμού πήρε ανάπτυξη μετά την αποχώρηση Ντενκτάς από το προσκήνιο;

Αναμφίβολα καταλυτικό ρόλο έπαιξε η τοξική ρητορεία των τελευταίων ετών στην ε/κ κοινωνία. Η συνεχής αμφισβήτηση της αξίας των ψηφισμάτων του ΟΗΕ και των Συμφωνιών Κορυφής. Η καλλιεργημένη, σκόπιμη εντύπωση ότι είμαστε μια μικρή χώρα πανταχόθεν βαλλόμενη, μικρή αλλά έντιμη χώρα που αντιστέκεται σε όσους θέλουν να την αφανίσουν. Η συστηματική αγνόηση ή και υποτίμηση της ιστορικής αλλαγής που συνετελέσθη με την ένταξη της νήσου στην ΕΕ και η αδυναμία να οργανώσουμε την προσπάθειά μας με βάση το κεκτημένο της 16ης Απριλίου 2003 και της 1ης Μαίου 2004. Το εκπαιδευτικό μας σύστημα που για δεκαετίες μάς έμαθε (σωστά) πώς να μην ξεχνάμε, αλλά ξέχασε να μας μάθει πώς να λύνουμε εξισώσεις που ακυρώνουν τη συρρίκνωση του κυπριακού ελληνισμού και τον καθιστούν ξανά παίκτη της ιστορίας σε ολόκληρη τη νήσο. Η ανάπτυξη ρευμάτων σκέψης που με όρους μεταφυσικής καλούν γέροντες και οσίους να βάλουν φάρμακο στην πληγή των ε/κ με φαντασιώσεις και φοβίες κάθε είδους- η συνάντηση Πούτιν-Ερτογάν στην Αγία Πετρούπουλη στις 9 Αυγούστου χαλάει λίγο τη συνταγή αυτή, αλλά δεν υπάρχει αμφιβολία ότι κάτι θα βρεθεί και γι’ αυτό ως μηχανισμός συσκότισης. Η ταύτιση της πολιτικής του «όχι σε όλα», με μια πατριωτική ρητορεία η οποία εκτιμά ότι η εάν κρύβεσαι πίσω από τις πραγματικές εξελίξεις, αυτό θα σου δώσει μακροπρόθεσμο όφελος, επειδή το δίκαιο είναι με το μέρος μας και το «δίκαιο στο τέλος πάντα κερδίζει».

Αυτή η κουλτούρα του μιθριδατισμού διαθέτει επιθετική «αυτάρκεια», πρώτο, γιατί κλείνει τα αυτιά της στις εξωτερικές διεργασίες και, δεύτερο, γιατί θεωρεί ότι η ηρωική περιχαράκωση συνιστά μια «βολική» εξήγηση στην επιλογή της ακινησίας, ακόμα και όταν οι εκκλήσεις για ένα δημιουργικό αύριο γίνονται εντός έδρας. Η ηχώ του Ζαν Κλοντ Γιούνκερ απευθύνεται στους δύσπιστους και απρόθυμους κύπριους, επιχειρεί να πείσει όσους βλέπουν το μέλλον πέρα από το μιθριδατισμό, επιδιώκει να κινητοποιήσει όσους ενδιαφέρονται να οικοδομήσουν μια Κύπρο της ελευθερίας, της ασφάλειας, της ανάπτυξης. Γι’ αυτό, τονίζει με έμφαση στη Λευκωσία ότι «η Κύπρος είναι φάρος σταθερότητας σε ένα ιδιαιτέρως ασταθές και ρευστό γεωπολιτικό περιβάλλον. Είστε ένας σταθερός παίκτης, διότι είστε Ευρωπαίοι. Μια ευρωπαϊκή, σταθερή, ευημερούσα Κύπρος δεν έχει να φοβηθεί τίποτα», 16 Ιουλίου 2015.

Υ.Γ.: Από τη Βικιπαίδεια:

«Μιθριδατισμός αποκαλείται η πρακτική της αυτοπροστασίας από τη δράση ενός δηλητηρίου μέσω της σταδιακής αυτοχορήγησης σε μη θανατηφόρες δόσεις. Σύμφωνα με τη μυθολογία, μετά την ήττα του από τον Πομπήιο, ο Μιθριδάτης αποπειράθηκε να αυτοκτονήσει χρησιμοποιώντας δηλητήριο, αλλά απέτυχε λόγω της ανοσίας που είχε αναπτύξει και τελικά κατέφυγε σε έναν μισθοφόρο για να τον διαπεράσει με σπαθί».