Ο Ομπάμα με σφραγίδα απο την Χιροσίμα

Κάθε καλόπιστος παρατηρητής των εξελίξεων στο διεθνή χώρο, μπορεί εύκολα να διαπιστώσει ότι ο πρόεδρος Ομπάμα είναι ένας ξεχωριστός αμερικανός πρόεδρος! Καταγράφω μερικές από τις τελευταίες ενέργειές του στο διεθνή χώρο που ξεχωρίζω:

1. Στις 27 Μαίου πήγε στη Χιροσίμα. Ο πρώτος εν ενεργεία πρόεδρος των ΗΠΑ που έκανε κάτι αυτονόητο. Τίμησε τους νεκρούς, μίλησε με επιζήσαντες της τραγωδίας, έκανε αναφορά σε έναν κόσμο χωρίς πυρηνικά. Ένας εξαίρετος συμβολισμός επειδή ως πρόεδρος της χώρας που έριξε την πυρηνική βόμβα, θα μπορούσε να αποφύγει τη συγκεκριμένη κίνηση. Η κοινή γνώμη στις ΗΠΑ θεωρεί ακόμα τη ρίψη της βόμβας το 1945 ως «αναγκαία». Ο Ομπάμα πήγε, μίλησε, έστειλε ένα μήνυμα, αυτό που ως πολιτικός και ως πολίτης πιστεύει.

2. Στις 25 Μαίου στο Βιετνάμ. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ τόλμησε να κοιτάξει την πραγματικότητα στις ιστορικά τεταμένες σχέσεις των δύο χωρών, μίλησε στους βιετναμέζους με μια διαφορετική γλώσσα, αναβάθμισε τη στρατιωτική συνεργασία ανάμεσα στις δύο χώρες, και συνάντησε ομάδα από την αντιπολίτευση που ζητά ένα δημοκρατικό, πλουραλιστικό Βιετνάμ. Η κίνηση αυτή έφτασε γρήγορα σε υψηλό επίπεδο απόδοσης καθώς το Βιετνάμ αισθάνεται την πίεση της Κίνας ολοένα και πιο έντονα, καθώς το Πεκίνο αναπτύσσει μια σταδιακή στρατιωτική και διπλωματική δράση για να ελέγξει το 80% της Νότιας Σινικής Θάλασσας. Σε αυτή την επιδίωξη έχουν διαφορετική οπτική και συμφέροντα το Βιετνάμ, οι Φιλιππίνες, η Ταϊβάν και το Μπρουνέι.

3. Προηγήθηκε η επίσκεψη Ομπάμα στην Κούβα στις 20 Μαρτίου 2016 και οι συνομιλίες με τον Ρ. Κάστρο. Το δίλημμα Ομπάμα ήταν πλήρες: διατήρηση της παλαιάς πολιτικής, εμπάρκο ή αλλαγή πολιτικής; Προτίμησε το δεύτερο: επικοινωνία, επαφή ανάμεσα στους πολίτες, εμπορικές σχέσεις, βάρος στο μέλλον, επένδυση στο χρόνο και στις αλλαγές που συντελούνται στην παγκόσμια σκηνή. Ο αμερικανός πρόεδρος εξηγεί στο CNN en Espanol την προσέγγισή του στο κουβανικό ότι «(αυτό) δεν είναι ζήτημα παραχωρήσεων, για εμάς είναι ζήτημα που αφορά την άμεση επαφή με τον κουβανικό λαό» (Ρόιτερς, 14/3/16).

4. Αμέσως μετά την Κούβα, ταξίδεψε στο Μπουένος Άιρες. Πέρα από το εμπόριο και τις συναλλαγές, έκανε μια κίνηση με ιστορικό βάρος: αναγνώρισε τις ευθύνες των ΗΠΑ στην προηγούμενη περίοδο, που περιελάμβανε πλήρη στηριξη της Ουάσιγκτον στη δικτατορία του στρατηγού Βιντέλα στην Αργεντινή, αλλά και σε πολλές άλλες χώρες της Κεντρικής και Νότιας Αμερικής. Η επίσκεψη Ομπάμα στην Αργεντινή έδειξε θάρρος για να κάνουν οι ΗΠΑ το αυτονόητο: να αναγνωρίσουν τις ευθύνες τους για τις πολλές δικτατορίες στη Λ. Αμερική και να το πουν μπροστά στον αργεντίνικο λαό.

5. Μερικοί θα υποστηρίξουν ότι αυτά τα βήματα είναι καλά, αλλά δεν μπορεί να θεωρηθούν ως πλήρη. Αυτό έχει βάση μόνο αν κάποιος νομίζει ότι ένας αμερικανός πρόεδρος δεν λαμβάνει υπόψη του τους πολλούς παράγοντες που διαμορφώνουν την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ, την ιστορική διαδρομή τους ή τις ανάγκες μιας μεγάλης δύναμης να οργανώνει με υπολογισμένα βήματα κινήσεις και αναπροσαρμογές. Ασφαλώς και ο Ομπάμα λειτουργεί μέσα σε ένα «κατακτημένο», συχνά οριοθετημένο περιβάλλον, γι’ αυτό αναγνωρίζοντάς του ως τέτοιο, κρίνω ότι και εξ αυτού οι κινήσεις του ενέχουν ιδιαίτερη αξία. Η εξωτερική πολιτική Ομπάμα έχει και μεγάλης βαρύτητας αποτυχίες με κυριώτερη την αποτυχία Κέρι το 2014 να οδηγήσει τις επαφές ανάμεσα στο Ισραήλ και την Παλαιστίνη σε πραγματικές συνομιλίες ή τη χαρακτηριστική αδυναμία της Ουάσιγκτον να διαβάσει έγκαιρα και σωστά την επερχόμενη απειλή των τζιχαντιστών στη Συρία.

6. Είναι σημαντικό να κριθεί η πολιτική Ομπάμα στο διεθνή χώρο σε σύγκριση με προηγούμενους προέδρους των ΗΠΑ όπως λ.χ. ο Τ. Μπους με την τραγική επιλογή του να οδηγήσει πολλά έθνη στον πόλεμο στο Ιράκ, ή οι αδιέξοδες πολιτικές προηγούμένων προέδρων των ΗΠΑ στο Αφχανιστάν. Το «δόγμα Ομπάμα» ότι οι ΗΠΑ δεν είναι πλέον ο αστυνόμος του πλανήτη είναι πολύ σωστό. Όπως επίσης ο σεβασμός στον κατευθυντήριο ρόλο και στις αποφάσεις του ΟΗΕ σε σχέση με δραστηριότητες σε τοπικές διενέξεις, η προσπάθεια για συνεργασίες με άλλα κράτη για την αντιμετώπιση μεγάλων κρίσεων όπως αυτή στη Συρία και η δημιουργία ενός συνασπισμού δυνάμεων στη μάχη κατά του ISIL. Αυτά συνιστούν ποιοτική διαφορά σε σχέση με προηγούμενους αμερικανούς προέδρους, γεγονός που δείχνει ότι η οκταετία Ομπάμα έδειξε με έργα μια πιο ρεαλιστική, λιγότερο «εγωκεντρική» πολιτική. Αυτή η περισσότερο συνεργατική αντίληψη στις διεθνείς σχέσεις (όπως συνέβη στη συμφωνία των «6 συν 1» με το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν), συνέβαλε στην ενίσχυση του ρόλου του ΟΗΕ, πράγμα ιδιαίτερα σημαντικό σε μια εποχή κατά την οποία το απρόβλεπτο παίζει σημαντικό ρόλο στις εξωτερικές σχέσεις.